Δυο λόγια για την ιστορία: Φιλελευθερισμός είναι η πολιτική φιλοσοφία που βασίζεται στις ιδέες την ατομικής ελευθερίας και ατομικής ιδιοκτησίας, όπως τα πολιτικά δικαιώματα, η ελευθερία του Τύπου, η θρησκευτική ελευθερία, η ισότητα ενώπιον του νόμου και το ελεύθερο εμπόριο. Οι ρίζες του φιλελευθερισμού βρίσκονται στον διαφωτισμό, όταν φιλόσοφοι σαν τον Τζον Λοκ, αντιτάχθηκαν σε καθιερωμένες έννοιες της εποχής: τα κληρονομικά προνόμια που πήγαζαν από τίτλους ευγενείας, την κρατική θρησκεία, την απόλυτη μοναρχία και την ελέω Θεού βασιλεία.
Ένα από τα μεγαλύτερα κίνητρα της δράσης των πρώτων φιλελευθέρων ήταν ο τερματισμός των θρησκευτικών πολέμων και των φεουδαλικών κατάλοιπων.
Μετά την παγκόσμια οικονομική ύφεση του 1929, που αποδόθηκε στον ανεξέλεγκτο καπιταλισμό, εμφανίστηκε μια νέα οικονομική θεωρία, που αντιτάχθηκε στον κλασσικό φιλελευθερισμό, προτείνοντας μια οικονομία της αγοράς που θα ελέγχονταν από τους κανόνες ενός ισχυρού κράτους δικαίου. Ήταν ο Νεοφιλελευθερισμός, που στόχο είχε να αποτελέσει μια μέση οδό μεταξύ του Κλασικού Φιλελευθερισμού και του Σοσιαλισμού.
Πλάι στον ορθό ορισμό εμφανίστηκε αργότερα και η μαρξιστική παρερμηνεία του νεοφιλελευθερισμού, προσπαθώντας να δώσει μια νέα ερμηνεία στον καπιταλισμό και να ταυτίσει, εν τέλει, τη θεωρία του νεοφιλελευθερισμού με τα όποια κακώς κείμενα του καπιταλισμού και τις κοινωνικές ανισότητες.
Αυτή η ταύτιση, παραδόξως, έχει τόση πέραση σήμερα στη χώρα μας, όχι μόνο στους μαρξιστές (ο Θεός να τους πει έτσι) του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και στο χώρο του Σοσιαλισμού και της Λαϊκής Δεξιάς. Ακούσαμε πρόσφατα τη Φώφη Γεννηματά, τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη και τον Νικήτα Κακλαμάνη, να δηλώνουν πολέμιοι του νεοφιλελευθερισμού, και να χρησιμοποιούν τη λέξη ως ύβρη για να χαρακτηρίσουν πολιτικούς τους αντιπάλους ή μέχρι και «συντρόφους», οι οποίοι απλά εξέφρασαν φιλελεύθερες απόψεις. Όλες οι έννοιες σε ένα καζάνι δηλαδή.
Το ένα τους ατόπημα είναι ότι στερούνται(;) βασικών γνώσεων γύρω απ’ τις πολιτικές έννοιες, μα το μεγαλύτερό τους παράπτωμα, είναι ότι επέτρεψαν μερικές από αυτές τις έννοιες να δαιμονοποιηθούν, από τη προσωπική τους αποτυχία να τις εφαρμόσουν προς όφελος την κοινωνίας.
Ένα απλό παράδειγμα: Έχουμε δυο οικογένειες με παιδιά. Η πρώτη είναι υπερπροστατευτική, τα αναθρέφει κλεισμένα στο σπίτι κι αν τα βγάλει βόλτα τα έχει σα σκυλάκια με λουρί, ενώ η δεύτερη τα αφήνει ελεύθερα στα πάρκα να παίζουν. Είναι προφανές ότι τα παιδιά της πρώτης οικογένειας δεν διατρέχουν κανένα κίνδυνο και δεν αποτελούν κίνδυνο για την κοινωνία, ενώ αντίθετα, τα παιδιά της δεύτερης οικογένειας μπορεί κάλλιστα να χτυπήσουν, να πλακωθούν στο ξύλο μεταξύ τους ή με άλλα παιδιά, ή ακόμα και να προκαλέσουν ένα τροχαίο ατύχημα τρέχοντας στο δρόμο. Ποιος ευθύνεται για άλλα αυτά τα δεινά; «Η ελευθερία!», θα έλεγε μια αμόρφωτη μάνα και θα μάντρωνε τα παιδιά στο σπίτι. Μα όχι, δεν φταίει η ελευθερία των παιδιά σου. Φταίει ότι τα παιδιά σου δεν έχουν σωστή παιδεία και δεν σέβονται τους γύρω τους, όπως ακριβώς δεν τα σέβεσαι εσύ.
Ποιος είναι λοιπόν αυτός που δαιμονοποιεί την ελευθερία; Αυτός που αδυνατεί να εμφυσήσει αρχές στη δράση των ελευθέρων ανθρώπων. Που αποτυγχάνει να ελέγξει τα όρια της δράσης τους. Που διστάζει να τους τιμωρήσει όταν η δράση τους αποβαίνει εις βάρος των συνανθρώπων τους.
Η δαιμονοποίηση του φιλελευθερισμού προέρχεται από την αδυναμία των πολιτικών δυνάμενων να μεταδώσουν το νομοθετικό πλαίσιο στη συνείδηση των πολιτών και την αποτυχία τους να επιτηρήσουν την εφαρμογή των νόμων που οριοθετούν τις ελευθερίες, με αποτέλεσμα να φαίνεται ως θύτης η ελευθερία του «δράστη» και όχι ο ίδιος ο «δράστης».
Η δαιμονοποίηση του φιλελευθερισμού είναι μια παραδοχή κοινωνικής και διοικητικής ήττας. Αθωώνεται το πραγματικό πρόβλημα που είναι η ανομία, η παραβατικότητα και η έλλειψη παιδείας. Ο νικητής με μια λέξη λέγεται ωχαδερφισμός και βρίσκει τον αποδιοπομπαίο τράγο του. Μια σύνθετη λέξη που αν την τεμαχίσεις αδυνατείς να βρεις μέσα ένα μολυσμένο συστατικό.
Facebook: Manos Laskarakis
