Λίστες, στόχοι, φιλοδοξίες. Καταγραφή και προβληματισμός. Θεωρήματα, νόμοι, παραδοχές. Όλα μελετημένα.
Ημερολόγια, επεξηγήσεις, ατελείωτα «γιατί», ερμηνείες, «επειδή» που καιροφυλαχτούν να προσδώσουν κύρος, να εξηγήσουν, να δώσουν σημασία, αξία, σκοπό, κατεύθυνση σε οτιδήποτε δεδομένο, σε οποιοδήποτε γεγονός, σε κάθε πράξη και φαινόμενο.
Και αν… αν κάποιες φορές δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε κανένα «γιατί», κανένα «επειδή», αν δε χρειάζεται να επικαλεστούμε καμία αυθεντία, κανόνα, νόμο και ερμηνεία αποδεκτή; Αν αρκεστούμε στην ασκοπιμότητα;
~~
Purposelessness
Ο Alan Watts, μελετώντας τους Κινέζους Ταοϊστές, μας καλεί να γνωρίσουμε την ασκοπιμότητα που υπάρχει στη φύση, στα συναισθήματα, στις συνήθειες, στις πράξεις. Όταν αναγνωρίζουμε κάτι ως άσκοπο, μηδενιστικά το απορρίπτουμε, το εκλαμβάνουμε ως μια αποτυχία, απογοήτευση, ως κάτι που δεν έχει μέλλον. Αλλά όταν εκείνοι ακούνε ότι κάτι είναι άσκοπο το βρίσκουν απλά υπέροχο.
Έχει άμεση σχέση με την ιαπωνική λέξη «yugen», η οποία περιγράφεται ως η κατάσταση κατά την οποία βλέπεις τις αγριόχηνες να πετούν και να χάνονται στα σύννεφα ή παρατηρείς ένα πλοίο να χάνεται πίσω από ένα μακρινό νησί, όταν περιπλανιέσαι σε ένα δάσος χωρίς να σκέφτεσαι το πότε θα επιστρέψεις.
Όλοι μας δεν το έχουμε κάνει αυτό; Να ξεκινήσουμε έναν περίπατο χωρίς κανέναν απολύτως σκοπό; Είναι εκείνη η στιγμή που το τέλεια λογικό ανθρώπινο ον μαθαίνει την ασκοπιμότητα.
~~
Περνάω ώρες ατελείωτες περπατώντας δίπλα στη θάλασσα. Το βλέμμα μου χάνεται στον ορίζοντα, ηλιοβασιλέματα κλέβουν την προσοχή μου, τα πόδια μου βυθίζονται στην άμμο. Με μια μηχανή στα χέρια περιπλανιέμαι περιμένοντας να ανακαλύψω κάτι, να απαθανατίσω την πιο όμορφη στιγμή, να σταματήσω το χρόνο και να τον χωρέσω έπειτα σε ένα κομμάτι χαρτί.
Ακούω μουσική και χάνομαι, μελωδίες και στίχοι στριφογυρίζουν στο μυαλό μου, σιγοψιθυρίζω ρυθμούς, νιώθω να ηρεμώ, νιώθω ζωντανή, προσεγγίζω την εσωτερική ομορφιά που κρύβουν τα τραγούδια· μια ανεξήγητη δύναμη.
Χορεύω, αφήνω το χέρι μου ασυνείδητα να κινηθεί στο ρυθμό του αέρα έξω από το παράθυρο του αυτοκινήτου, ρουφώ λαίμαργα μυρωδιές και χαμογελάω βλέποντας περίεργους σχηματισμούς των σύννεφων.
Δε θέλω να ξέρω γιατί. Δε θέλω απάντηση – η υπέροχη αίσθηση της ασκοπιμότητας. Που σου δίνει πληρότητα, σε κάνει να νιώθεις, να χαμογελάς, να ανατριχιάζεις.
Όταν ταξιδεύεις προσπαθείς να φτάσεις κάπου. Αλλά δε συμβαίνει το ίδιο με τη μουσική. Η μουσική είναι άσκοπη. Ο χορός; Σκοπός του χορού είναι ο χορός. Το ίδιο συμβαίνει και με τη ζωή. Πιστεύουμε ότι η ζωή έχει κάποιο σκοπό. Όχι, δεν έχει.
Μήπως αυτή είναι η πιο καθησυχαστική απάντηση; Σε απαλλάσσει από βάρος, από ευθύνες, από σκέψεις. Νιώσε. Ζήσε. Να είσαι χαρούμενος. Μη σε πνίγουν τα βασανιστικά «γιατί». Τα ερωτηματικά του δικού σου σκοπού. Γιατί μόνιμα θα προσπαθείς να βαθμολογήσεις τις επιδόσεις σου, θα συγκρίνεις, θα κρίνεις, θα προσπαθείς να ανακαλύψεις το τέρμα σου, την αιτία, χωρίς να ζεις το τώρα σου. Και όσα θα περικλείουν ασκοπιμότητα θα τα απορρίπτεις ενοχικά. Ζήσε χωρίς σκοπό. Ο άνθρωπος είναι ένα τέλεια κατασκευασμένο ον, μια μηχανή που λειτουργεί με κανόνες και νόμους. Χρειάζεται όμως μια κινητήρια δύναμη. Το πάθος, το συναίσθημα, τη χωρίς σκοπό λειτουργία, την απόλαυση των στιγμών, των ασυνείδητων θέλω, των αναιτιολόγητων πράξεων και αισθημάτων.
Για να μπορέσουμε να ζήσουμε πρέπει να εμπιστευτούμε το εντελώς άγνωστο. Χωρίς συρματοπλέγματα, κανονισμούς, ρυθμίσεις και φρουρούς. Πρέπει να εμπιστευτούμε μια φύση που δεν έχει αφεντικό. Γιατί ένα σύστημα με αφεντικά είναι ένα σύστημα που βασίζεται στη δυσπιστία.
~And when purpose has been used to achieve purposelessness, the thing has been grasped~
