Ψυχολογία

Πολλά έχουμε όλοι ακούσει για τον ορισμό της καλής μάνας, ταμπέλες και κριτικές με άπειρες συμβουλές και σοφά λόγια ειδικά σε αυτό τον νέο κόσμο του διαδικτύου που ο καθένας εκφράζει ελευθέρα την γνώμη του. Άλλοτε από προσωπικές του εμπειρίες και άλλοτε επειδή πραγματικά έχει γνώσεις πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα.

Στη ρίζα των προβλημάτων πολλών σχέσεών μας βρίσκεται η συνεξάρτηση, που χαρακτηρίζεται από μια επώδυνη εξάρτηση από άλλους ανθρώπους, ενώ αυτή η αποδοχή είναι αναγκαία για την αυτοεκτίμησή μας.

Οι εξαρτήσεις από ανθρώπους, ουσίες, δραστηριότητες, ιδέες ή προσδοκίες είναι μια διέξοδος, ένας τρόπος για να γεμίσουμε τα κενά που νιώθουμε ότι έχουμε.

Το βασικό χαρακτηριστικό στην εξάρτηση είναι ότι νιώθουμε ότι έχουμε όλο και μεγαλύτερη ανάγκη του συγκεκριμένου στοιχείου της εξάρτησης ώστε να νιώσουμε κορεσμό και να καλυφθεί το κενό που νιώθουμε ότι υπάρχει.

«Έχω πολλούς γνωστούς και λίγους φίλους», λένε συχνά οι νέοι. Aνάμεσα στα 18 και 25, οι φιλίες των νέων ανθρώπων δοκιμάζονται, διαλύονται στο πέρασμα του χρόνου Ή ξεχνιούνται, για να «ξαναγεννηθούν» αργότερα. Tι καθορίζει πώς θα εξελιχθούν οι φιλίες της νεότητας;

«Τι καλό παιδί που είσαι! Μπράβο το καλό μου το παιδί! Το πιο καλό παιδί του κόσμου είσαι!»

Αυτές και άλλες φράσεις συνηθίζουμε να λέμε στα παιδιά μας με καμάρι. Πιστεύουμε ότι αν τους τονίσουμε τον ρόλο του καλού παιδιού, τότε τα βοηθάμε να υιοθετήσουν σωστές συμπεριφορές και να μεγαλώσουν σωστά.

Είναι όμως έτσι; Τι μπορεί να σκέφτεται ένα παιδί σε νηπιακή ή παιδική ηλικία όταν ακούει τις παραπάνω φράσεις συχνά μέσα στην ημέρα;

Η Adrienne Rich, αναλογιζόμενη πώς η αγάπη βελτιώνει τις αλήθειες μας, έγραψε:

«Μια έντιμη ανθρώπινη σχέση - δηλαδή, εκείνη στην οποία δύο άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τη λέξη «αγάπη»- είναι μια διαδικασία, λεπτή, βίαια, συχνά τρομακτική για τα πρόσωπα που εμπλέκονται, είναι μια διαδικασία της διύλισης των αληθειών που μπορούν να πουν ο ένας τον άλλον».

Τι έχει ο καθένας στο μυαλό του όταν ακούει τη λέξη «συγχώρεση»; Η έννοια της συγχώρεσης πολλές φορές παρεξηγείται και αλλοιώνεται απ’ όσους προσπαθούν να την εφαρμόσουν, γι’ αυτό και η εφαρμογή της ίσως είναι δύσκολη.

Η σχέση ως έννοια φαντάζει μια πολυπαραγοντική εξίσωση για καλούς και έμπειρους λύτες, με κύριες μεταβλητές την εμπειρία, τα βιώματα και την οπτική θεώρηση του κόσμου.

Η πολυσυζητημένη έκφραση πως τα ετερώνυμα έλκονται, ενώ τα ομώνυμα απωθούνται, πρωταγωνιστεί πάντα στις συζητήσεις περί σχέσεων, χωρίς, όμως, να υπάρχει πάντοτε ξεκάθαρος νικητής αυτού του άτυπου debate. Η προσωπική μου θεώρηση -κι εντέλει τοποθέτηση- υποστηρίζει πως όντως στον ανθρώπινο μικρόκοσμο τα ετερώνυμα έλκονται με την διαφορά πως ο έρωτας δεν θέλει φυσική, αλλά χημεία.

Στην προσωπική ή την επαγγελματική ζωή σου ζωή, ίσως να έχεις συναντήσει ή συναναστραφεί με ανθρώπους τους οποίους βρήκες δύσκολο να επικοινωνήσεις, να συνεργαστείς ή να νιώσεις άνετα.

Ο καθένας από εμάς έχει βέβαια δυνατά κι αδύναμα σημεία, και κανείς δεν είναι τέλειος. Κάποιοι όμως άνθρωποι φαίνεται πως προκαλούν περισσότερη ένταση στο περιβάλλον τους απ’το μέσο όρο και έτσι εμποδίζεται η αποτελεσματική επικοινωνία.

Οι ασταμάτητες σκέψεις με τη μορφή των γρήγορα εναλασσόμενων, επαναλαμβανόμενων μοτίβων και της υπερανάλυσης γύρω από ένα συγκεκριμένο θέμα, είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό γνώρισμα του άγχους και άλλων ψυχικών διαταραχών.

Μπορούν επίσης να εμφανιστούν οποιαδήποτε στιγμή βρίσκεστε σε μια θέση ανησυχίας ή σε μία κατάσταση άγχους, ακόμα κι αν δεν αντιμετωπίζετε συμπτώματα άλλων τύπων ψυχικών διαταραχών.

Το 2004 ο Μισέλ Γκοντρί σκηνοθέτησε την «Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού» (Eternal Sunshine of the Spotless Mind), την ιστορία του Τζόελ και της Κλεμεντίν οι οποίοι μετά από ένα επίπονο χωρισμό αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν μια καινούργια τεχνολογία η οποία τους επιτρέπει να διαγράψουν όλες τις μνήμες της σχέσης τους.

Η ζωή όμως τους φέρνει εκπλήξεις...

Παρατηρούμε ότι πολλοί έφηβοι, αλλά και μικρότερα παιδιά, που πιέζονται από τους γονείς ή τους δασκάλους τους να αριστεύουν, σταδιακά απομακρύνονται από εκείνους. Ενίοτε εκδηλώνουν έντονες αντιδράσεις με κάθε αφορμή, κι άλλοτε κλείνονται στον εαυτό τους, ή ακόμη – ακόμη αναζητούν καταφύγιο πίσω από την οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού.

Η κοινωνία μας είναι σφόδρα ανταγωνιστική. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, όπου όλοι προσπαθούν να αποκτούν όσα το δυνατόν περισσότερο χαρτιά και πιστοποιήσεις για να αισθάνονται ασφαλείς, είναι εντελώς φυσικό ότι οι γονείς ανησυχούν για το ενδεχόμενο τα δικά τους παιδιά να μείνουν πίσω, να υστερήσουν στις αναγκαίες δεξιότητες για την επιβίωσή τους και τελικά να αποτύχουν.

Τι είναι οι εξαρτημένες σχέσεις;

‘Εχουν τόσα ειπωθεί για το θέμα της αγάπης σε μία σχέση, χωρίς να δίνεται έμφαση στο ότι, ο τρόπος με τον οποίο ένας άνθρωπος αγαπά, εξαρτάται από την προσωπικότητά του, και όχι από τον σύντροφό του. Όλοι οι άνθρωποι λένε ότι αγαπούν, η έκφανση της αγάπη τους όμως είναι μοναδική και διαφορετική, όπως η προσωπικότητα κάθε ατόμου.