Μου φαίνεται απίστευτο το πόσο η λογική της συντεχνίας έχει εμποτίσει τα πάντα. Αυτή η λογική που ξέρουμε πολύ καλά ότι αποτελεί ένα από τα σοβαρά αίτια της κρίσης, που όλοι καταγγέλλουν, για να καταφύγουν σε αυτή όταν θίγεται ο κλάδος τους και το συντεχνιακό συμφέρον, όπως το εννοούν οι ίδιοι.
Αφορμή για την παραπάνω πρόταση αποτέλεσαν οι αντιδράσεις για ένα άρθρο του Τάκη Μίχα με τίτλο «Θέλει μόνο «το καλό μας» ο γιατρός;». Το ίδιο το άρθρο έχει 2-3 ενδιαφέρουσες ιδέες . Θέτει για παράδειγμα το θέμα του κατά πόσο η σχέση ασθενούς – γιατρού είναι αντιπαραθετική. Αν ένας γιατρός έχει να επιλέξει ανάμεσα στην καλύτερη αγωγή για τον ασθενή και στην καλύτερη για την τσέπη του, τι θα επιλέξει; Η απάντηση του Τ. Μίχα είναι ότι ο γιατρός θα επιλέξει το καλύτερο για τον εαυτό του, δηλαδή για την τσέπη του.
Ως απάντηση τη βρίσκω τουλάχιστο ελλιπή, απαξιωτική και αστήρικτη. Σίγουρα υπάρχουν γιατροί που σκέφτονται έτσι (ανθρώπινο είναι, δεν είναι περίεργο), ακόμα πιο σίγουρο όμως είναι ότι υπάρχουν και γιατροί που δεν τους περνάει καν από το μυαλό. Ωστόσο η ίδια η πρόταση θα μπορούσε να ανοίξει μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, μια ανταλλαγή επιχειρημάτων για το πώς θα μπορούσαν να δημιουργηθούν συνθήκες τέτοιες, ώστε το εγωιστικό κίνητρο να είναι λιγότερο αποδοτικό από αυτό της κοινωνικής ευθύνης. Μια συζήτηση δημόσια και όχι μεταξύ των γιατρών, εννοείται.
Άλλα δύο θέματα είναι αυτά των διώξεων για ιατρική αμέλεια και της διαφάνειας και πληροφόρησης του κοινού σχετικά με τα προσόντα και τις ικανότητες των γιατρών. Και στα δύο, ο Τ. Μίχας παίρνει θέση. Σε κάποια σημεία συμφωνώ και σε κάποια διαφωνώ. Δεν έχει σημασία, γιατί δεν είναι ο σκοπός του άρθρου να απαντήσω εκ μέρους των γιατρών. Αν θελήσουν να το κάνουν, ο Κλόουν είναι ανοιχτός σε αυτό.
Αυτό που μου έκανε μεγάλη εντύπωση είναι οι αντιδράσεις για το άρθρο, από την πλευρά κάποιων γιατρών. Κι αυτό γιατί οι αντιδράσεις που είδα (με 1-2 εξαιρέσεις) συνοψίζονταν στα εξής:
- Επίθεση στο πρόσωπο (ad hominem), με χαρακτηρισμούς.
- Επίθεση στο μέσο που δημοσίευσε το άρθρο. Πιθανώς κάποιοι γιατροί να σκέφτονται ότι ένα μέσο θα έπρεπε να δημοσιεύει μόνο απόψεις με τις οποίες συμφωνεί απόλυτα.
- Προσφυγή στο συναίσθημα εκ μέρους των καλών και φιλότιμων γιατρών που θυσιάζονται νύχτα μέρα με πενιχρά μέσα (μην ακουστεί ειρωνικό – υπάρχουν χιλιάδες τέτοιοι γιατροί, μερικοί μάλιστα φίλοι καλοί και με αξιοζήλευτο χαρακτήρα – αλλά δεν αποτελεί επιχείρημα, γιατί υπάρχουν και οι …άλλοι)
- Προσφυγή στα «συμφέροντα», τις «συνωμοσίες» και τους «νεοφιλελεύθερους χρηματοδότες»
- Συλλογική ευθιξία για την προσβολή που δέχτηκε ο κλάδος και απειλές για αγωγές.
Όλα τα παραπάνω λοιπόν, μου θύμισαν τη γνωστή ελληνική συνταγή της κάθε συντεχνίας. Από τους ταξιτζήδες μέχρι τους φαρμακοποιούς και από τη ΔΕΗ μέχρι τους γιατρούς, όλοι σκίζονται και δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους και όποιος πει κουβέντα γίνεται αυτόματα εχθρός τους.
Ωστόσο υπάρχουν και τα γεγονότα:
- Ένας ασθενής πέθανε και το πόρισμα λέει εν ολίγοις, ότι αν είχε δώσει φακελάκι θα γλίτωνε.
- Πέρυσι αποκαλύφθηκε ότι γιατροί σε δημόσια νοσοκομεία πλούτιζαν σε βάρος του δημοσίου, υπερχρεώνοντάς το με την αγορά υπερτιμολογημένων υλικών, για πολλά χρόνια.
- Πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι διευθυντής νοσοκομείου είχε πλαστό πτυχίο. Πέρα από τις πολιτικές ευθύνες, οι συνάδελφοί του δεν το αντιλήφθηκαν; Ο Ιατρικός Σύλογος; Ο υπέρμετρος πλουτισμός του δεν προβλημάτισε;
Τα τελευταία τρία μόνο, ενδεικτικά, είναι κατά τη γνώμη μου απείρως προσβλητικότερα για έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της κοινωνίας, από τη φράση «Θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τον γιατρό όπως ακριβώς τον μπακάλη της γειτονιάς - δηλαδή ως κάποιον που άμα δεν προσέξουμε θα ρίξει και μερικές φέτες μπαγιάτικο τυρί στο πακέτο για να το ξεφορτωθεί». Μια φράση που έτσι κι αλλιώς στερείται λογικής και χρειάζεται δυο προτάσεις όλες κι όλες για να καταδειχτούν τα λογικά σφάλματα που περιέχει.
Είναι λοιπόν τρομερά εντυπωσιακό πώς η συλλογική ευθιξία των γιατρών δεν ερεθίστηκε από όλα τα παραπάνω, που αθροιζόμενα επί δεκαετίες έχουν κάνει την κοινωνία να τους κοιτάει με μισό μάτι και ερεθίστηκε με ένα άρθρο γνώμης. Η οποία όσο κακή γνώμη και να είναι (που είναι και σίγουρα δεν συμμερίζομαι την επίμαχη πρόταση), δεν παύει να είναι μια γνώμη.
Οι κακοί γιατροί, οι κακές ιατρικές πρακτικές και οι κακές νοοτροπίες όμως δεν προκύπτουν από γνώμες. Προκύπτουν όταν βρουν περιβάλλον να ευδοκιμήσουν. Και τέτοιο περιβάλλον αποτελεί η προστασία που προσφέρει η λογική της συντεχνίας, της συλλογικής ευθιξίας και της ανοχής των καλών γιατρών, που αν και περισσότεροι, ανέχονται και καλύπτουν τους επίορκους που τους δυσφημούν.
ΥΓ - Προσωπική σημείωση: όπως ανέφερα και παραπάνω, συμβαίνει στον ιατρικό κλάδο να λειτουργούν (με την πραγματική έννοια) αρκετοί εκλεκτοί φίλοι, στους οποίους θα εμπιστευόμουν την υγεία μου και την υγεία των δικών μου με κλειστά μάτια. Εκτός από αυτούς, έχω συναντήσει σε δύσκολες συγκυρίες και παντελώς αγνώστους γιατρούς, με κατάρτιση και συμπεριφορά που τους εντάσσει ακριβώς στο πρότυπο που ιδανικού. Θεωρώ ειλικρινά ότι το παραπάνω κείμενο είναι προς υπεράσπιση δική τους και των αξιών τους.
