Αστοί, νοικοκύρηδες και νοικοκυραίοι

Αστοί, νοικοκύρηδες και νοικοκυραίοι

Αντίθετα με την ισχύουσα άποψη ότι ο όρος «νοικοκυραίος» είναι δημιούργημα των αριστερών της δεκαετίας του 70, τον όρο εμπνεύστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 80 ο Ευάγγελος Αβέρωφ.

Ο τότε πρόεδρος της Νέα Δημοκρατίας, μετά από μια συντριπτική ήττα της συντηρητικής παράταξης και την προέλαση του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, θέλησε να συσπειρώσει τους οπαδούς της ΝΔ απέναντι στο προοδευτικό τσουνάμι του ΠΑΣΟΚ των αρχών του 80, το οποίο πέρασε πρωτόγνωρα μέτρα για την εσωστρεφή συντηρητική κοινωνία της εποχής. Ο πολιτικός γάμος, η αποποινικοποίηση της μοιχείας, ο νόμος για την ισότητα των δυο φύλων, η διατήρηση του πατρικού ονόματος της γυναίκας, η κατάργηση των νόμων περί τεντιμποϊσμού, ήταν μεταρρυθμίσεις που σόκαραν ένα μεγάλο μέρος της βαθιά θρησκευόμενης και συντηρητικής Ελλάδας.

Ο Αβέρωφ θέλησε να δώσει μια θετική χροιά σε ένα σύνολο χαρακτηριστικών του συντηρητικού ακροατηρίου της χώρας. Ο νοικοκυραίος του Αβέρωφ ήταν εργατικός, σεμνός, διήγε βίο λιτό, χωρίς εξαλλοσύνες. Είχε αρχές, ήταν θρήσκος και κατά βάση προβλέψιμος. Ήταν όμως και εσωστρεφής, φοβικός, καχύποπτος απέναντι σε οτιδήποτε νέο, θεωρούσε ότι ο φυσικός χώρος της γυναίκας είναι στο σπίτι. Ήταν από επιφυλακτικός έως εχθρικός απέναντι στην καταπιεσμένη ΛΟΑΤ κοινότητα της εποχής, η οποία δεν μπορούσε να βρει χώρο στην συντηρητική κοινωνία των νοικοκυραίων και ζούσε στις παρυφές της στην καλύτερη περίπτωση, στο περιθώριο συχνότερα.

Ο όρος νοικοκυραίος τελικά έμελλε να χαρακτηρίσει ένα (μεγάλο πάντως) κομμάτι της κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από έναν κακώς εννοούμενο μικροαστισμό, συγκεντρώνοντας τόσο τα θετικά όσο όμως, κυρίως, τα αρνητικά χαρακτηριστικά του νοικοκυραίου του Αβέρωφ.

Η μικρή ελληνική αστική τάξη, απελευθερωμένη από συντηρητικές αγκυλώσεις, με παραστάσεις, καλλιέργεια, ανοιχτή προς το διαφορετικό, ασφυκτιούσε και ασφυκτιά ακόμα ανάμεσα στους νοικοκυραίους παλαιάς κοπής από την μια πλευρά και την ηγεμονία της αριστεράς σε μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας από την άλλη.

Και κάπως έτσι, η μετάλλαξη της φοβικής και εσωστρεφούς κοινωνίας σε μια σύγχρονη αστική δυτικού τύπου κοινωνία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Τα πράγματα μάλιστα έγιναν ακόμα πιο δύσκολα, αφού στην Ευρώπη προελαύνουν οι υπερσυντηρητικοί του Όρμπαν, του Σαλβίνι, του Κουρτς. Σε συνδιασμό με την παρατεταμένη οικονομική κρίση και την ανέχεια, χαρακτηριστικά που κατά παράδοση ευνοούν το τρίπτυχο πατρίς-θρησκεία-οικογένεια, η ελληνική αστική τάξη θα πρέπει να κάνει πολύ υπομονή και να συνεχίσει να ζει ανάμεσα σε αριστερούς και δεξιούς λαϊκιστές και νοικοκυραίους, περιμένοντας στωικά τις συνθήκες να ωριμάσουν για να πάρει την θέση της στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία.

Σημ: Ο γραφών σε καμία περίπτωση δεν συγχέει τις έννοιες νοικοκύρης και νοικοκυραίος. Τρέφει σεβασμό για τον νοικοκύρη και δεν θέλει σε καμία περίπτωση να τον προσβάλει. Δεν έχει σε καμία όμως εκτίμηση τον φοβικό, εσωστρεφή νοικοκυραίο που κοιτάει την δουλίτσα του και κλείνει τα παντζούρια στο μπούλινγκ που δέχεται ο gay, o μετανάστης, ο οροθετικός, ο εξαρτημένος.

***

Φωτογραφία: Οδός Ζήνωνος Αθήνα 1982 - Φωτ. Σπ. Στάβερης