Ανησυχώ, γιατί οι τότε κρίσεις, ξεσηκωμοί, επαναστάσεις ήταν για την διεκδίκηση, την εδραίωση, το πάθος για την ελευθερία, ακόμη και για τη δημοκρατία, αν κοιτάξουμε το επαναστατικό Σύνταγμα της Επιδαύρου του 1822. Τώρα η όποια δυσαρέσκεια και αγανάκτηση είναι λόγω της δήθεν αναποτελεσματικότητας έως και ανυπαρξίας της ελευθερίας, η οποία καταλήγει τραγικά σε ένα μηδενισμό αυτής και της αξίας της.
Και αυτό γιατί; Γιατί εξισώνουμε την αληθινή σκλαβιά, με ορισμένες σημερινές παθογένειες, εξίσωση εντελώς άτοπη και άστοχη. Γιατί σε κάθε τρανταχτό γεγονός ή επέτειο, όπως η 25η Μαρτίου ο καθένας σκέφτεται και ακόμη χειρότερα γράφει έχοντας καταναλώσει, ως είθισται, αρκετά καραφάκια τσίπουρου ( με γλυκάνισο ή χωρίς) με αποτέλεσμα να γινόμαστε θεατές τραγελαφικών ιστορικά θέσεων και ενδείξεων μη γνώσης της μεθόδου της σύγκρισης, εποχών και καταστάσεων (βλ. σύγκριση οθωμανικής αυτοκρατορίας και σημερινής Ευρώπης ή την κλασική προσέγγιση περί ΜΙΑΣ κοινωνίας χωρίς έθνη, η δεύτερη απολαμβάνει ουτοπικού άλλοθι, ακόμη και σήμερα και δη τότε που η εθνική συνείδηση ήταν εντονότερη.).
Αρχικά, να ξεκινήσουμε από το ξεκάθαρο… προφανώς και έχει αξία και θα τιμηθεί τη συγκεκριμένη ημέρα η ελληνική επανάσταση και όσοι αγωνίστηκαν για αυτήν, η οποία διεξήχθη από τον ελληνικό λαό σύσσωμο χωρίς ιδεολογικές διακρίσεις με την ακερμάτιστη ενότητά του με σκοπό την απαλλαγή του από τον ζυγό της τυραννίας και της δεσποτείας. Ήταν, δηλαδή, η πολιτική βούληση του λαού για ελευθερία και όχι για απλή αυτονομία, δηλαδή για τη δημιουργία Κράτους και την εμφάνιση της χώρας στον πολιτικό χάρτη. Η ελληνική Επανάσταση απετέλεσε τον επικό απελευθερωτικό αγώνα, έναν αδυσώπητο εννιάχρονο πόλεμο με πλήθος συγκλονιστικών επεισοδίων και ανθρώπινων απωλειών, ανθρώπων που είχαν το θάρρος και το μεγαλείο ψυχής να πεθάνουν τόσο για άλλους ανθρώπους όσο και για μια ιδέα τους, για μια αξία τους και εδώ δεν χωρά απαξίωση, αλλά τιμή.
Είναι γεγονός πως η αντίδραση του λαού απέναντι στον οθωμανικό ζυγό υπήρξε τω όντι βραδυφλεγής, αν σκεφτεί κανείς ότι ζούσε υπό αυτόν για 400 χρόνια και αυτό ίσως γιατί οι προύχοντες, οι άνθρωποι με κύρος και επιρροή και γενικότερα όσοι είχαν μεγάλη οικονομική δραστηριότητα ‘’τα είχαν βρει’’ με την απέναντι μεριά και σιωπούσαν. Ουδείς αρνείται ότι η καταπίεση ήταν σκληρή, οι διωγμοί και οι σφαγές συνήθεις και ο βρόχος της τυραννίας ασφυκτικός. Οπωσδήποτε η τότε συντελούμενη πρόοδος και οι συνθήκες ήταν εξαιρετικά ενθαρρυντικές και απετέλεσαν σημαντικό έρεισμα για την εκκίνηση του αγώνα. Ευνοϊκό ήταν επίσης το πλαίσιο της ελεύθερης διάδοσης των ιδεών στην Ευρώπη, αλλά και πρόσφορο το έδαφος για το επαναστατικό φρόνημα μετά τη γαλλική επανάσταση, επανάσταση η οποία επίσης αποσκοπούσε στην ελευθερία.
Ο επαναστατικός αέρας είχε ως απότοκο το γαλβανισμό του έθνους, του λαού , ο οποίος με τη σειρά του επέφερε τη δημιουργία μιας πολιτειακής συνείδησης για τη σύσταση ενός αυτόβουλου Κράτους, το οποίο θα ‘’ αυτοθεσμίζεται’’ και αυτό διαφαίνεται στην επιθυμία για θέσπιση ενός Συντάγματος, το οποίο είχε 2 πυλώνες τη Δικαιοσύνη και την Ελευθερία (επαναστατικό Σύνταγμα της Επιδαύρου 1822). Ακόμη και μόνη η επιθυμία ύπαρξής του επιτελεί την ενοποιητική λειτουργία του Συντάγματος, καθώς αυτό αποτελεί το ύψιστο κρατικό και πολιτειακό σύμβολο, τον ορίζοντα των πολιτών μια συντεταγμένης κοινωνίας. Συνεπώς, θα λέγαμε πως η θέσπιση Συντάγματος και η σύσφιξη των εθνικών δεσμών είναι έννοιες διάλληλες, συγκοινωνούντα δοχεία.
Μια περιγραφή της ιδέας και του κύρους της επανάστασης περιορισμένη στη φυλακή λίγων γραμμών, ώστε να γίνει φανερό ποιες διαχρονικές, στο χρόνο και τον τόπο αλώβητες αξίες ξεχωρίζουν και αναγνωρίζω.
Η τιμή δεν πρέπει να αποδίδεται λόγω κάποιων εθνικιστικών ονειρώξεων ότι ο αγώνας είναι σύμφυτος στο αίμα και στη φυλή των Ελλήνων , αλλά επειδή η ελληνική επανάσταση ήταν επανάσταση κατά της τυραννίας, υπέρ της ελευθερίας. Ήταν επανάσταση πολιτική, ιδεολογική, καλλιτεχνική και φιλελεύθερη. Όμως, την έκανε ο ελληνικός λαός. Τιμούμε αυτόν, όπως τιμούμε και την επανάσταση του γαλλικού λαού και όποιου κάνει τέτοια επανάσταση με σκοπό και πάθος να ζει ελεύθερος και ο πόθος είναι ατέρμονος και ακατάπαυστος.
‘’ Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας, ας έχωσι·
θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία.’’
Ανδρέας Κάλβος
