(To Zyklon B γράφει την στήλη Sci-Zophrenia στο Fridge.gr)
Μέσα από αυτή την στήλη έχω πλέξει εγκώμιο για τους αστυνόμους -σόρρυ, μπάτσους- τουλάχιστον ακόμα μια φορά, σε επίπεδο όμως που θεωρώ πως οι μπάτσοι αναγνώστες μου κρύβουν από ντροπή αυτή τους την ιδιότητα. Κακεντρεχείς λένε πως είναι αδύνατον να έχω μπάτσους αναγνώστες διότι... ας πούμε πως δεν τα πάνε πολύ καλά με την ανάγνωση. Ακόμα πιο κακεντρεχείς λένε πως αν μια φορά το να είσαι μπάτσος σε κάνει ελαφρώς "ντούγανο" ως άτομο, τότε το να βάλεις την λέξη Έλληνας μπροστά στο μπάτσος δρα πολλαπλασιαστικά, αν όχι εκθετικά! Κακεντρέχειες, κακεντρέχειες -- εντάξει, τα παιδιά ίσως να μην είναι όπως ακριβώς τα βλέπεις στο CSI, στο Dexter ή στο "Αστυνομικές Υποθέσεις", αλλά όταν διαρήξουν το σπίτι σου, σε βιάσουν ή σε σκοτώσουν στανταράκι σκας τηλέφωνο σε αυτούς! Αμφιβάλλεις; Φυσικά και πρέπει να αμφιβάλλεις ρε βλάκα, αν σε σκοτώσουν πώς θα πάρεις τηλέφωνο; Θα είσαι τόσο τρομοκρατημένος που ρούπι δεν θα το κουνήσεις από το σημείο που σε φάγανε!
Για όσους ασκεί μια γοητεία η δουλειά του εγκληματολογικού και της σήμανσης, των τυπάδων που σκάνε μούρη στον τόπο του εγκλήματος για να συλλέξουν στοιχεία, το σημερινό αρθράκι θα τους έρθει κουτί! Πλέον θα μάθουν αρκετά έτσι ώστε να μπορούν να ενοχλήσουν ως εκεί που δεν πάει τα όργανα κατά την διάρκεια του καθήκοντος -- τέρμα οι ατάκες του στιλ "το σκονίζεις το αποτύπωμα", "το συλλέγεις το σπέρμα" και "την ταμπονάρεις την μπατονέτα", πλέον θα μπορούν να τους ενοχλήσουν με τεχνικές λεπτομέρειες στην μορφή ενοχλητικών ερωτήσεων του τύπου "το διάλυμα λουμινόλης σου έχει το κατάλληλο pH;", "τεστάρεις για αμυλάση;" και "είσαι σίγουρος πως αντιδρά το συγκεκριμένο αντιδραστήριο μόνο με δευτεροταγείς αμίνες;". Χμ... θα ήθελες -- το πολύ πολύ κανένα "dusting" αποτυπωμάτων να δεις και να λάβεις την ατάκα "αν τους βρούμε, που δεν νομίζω, θα ειδοποιήσουμε". Αν θες να δεις τα άλλα, φρόντισε αυτό που θα παίξει να σου φέρει από αντιτρομοκρατική και πάνω.
Βγάλε τον μεγεθυντικό σου φακό, τσίμπα μια πίπα -του Σέρλοκ, μπρε- και πάμε για παιχνίδια!
Δαχτυλικά αποτυπώματα
Για ακόμα μια φορά , τα χοντροδάχτυλά σου σε βάζουν σε μπελάδες. Ακόμα και γάντια να φορέσεις, το Ζαϊκλόνι είναι πεπεισμένο πως είσαι αρκετά ηλίθιος που κάπως, κάμπτοντας τους νόμους της λογικής και της φύσης των πραγμάτων θα καταφέρεις να αφήσεις δαχτυλικά αποτυπώματα!
Για να πάρεις πρέφα όμως το πώς μπορείς να εντοπίσεις και να "σηκώσεις" δαχτυλικά αποτυπώματα, θα βοηθούσε λίγο να γνωρίζεις το γιατί τα αφήνεις σε ό,τι ακουμπάς, σωστά φωστήρα μου; Το λοιπόν, τα δαχτυλάκια σου είναι σαν τα πατατάκια Ruffles και το γνωρίζεις αυτό -αύλακες και έλικες τα κοσμούν- και... έχουν επίσης εκ του φυσικού τους ("natural flavor", που λένε έξω) την ίδια λίγδα με τα εν λόγω πατατάκια. Για να ακριβολογούμε, πάνω τους φιλοξενούν ιδρώτα, σμήγμα ("λίπος" κυρίως) από άλλα μέρη του σώματός σου που αγγίζεις συχνά (πρόσωπο κτλ.), και πολλά λαχταριστά οργανικά μόρια, όπως αμινοξέα. Αυτά είναι τα υλικά που αφήνουν τις "στάμπες" του ανάγλυφου των δαχτύλων σου σε ότι ακουμπήσεις. Για να εντοπίσεις, να οπτικοποιήσεις και να συλλέξεις αποτυπώματα, αρκεί να εκμεταλλευτείς τις φυσικοχημικές ιδιότητες αυτού του μείγματος!
Ο απλούστερος και ευκολότερος τρόπος εντοπισμού και συλλογής τους είναι να εστιάσεις την προσοχή σου σε αντικείμενα στον "τόπο του εγκλήματος" που κάποιος θα μπορούσε να αγγίξει, αρχίζοντας από αντικείμενα που είναι φτιαγμένα για χρήση με τα χέρια: τραπέζια, ποτήρια, πόμολα κτλ. Με λίγη τύχη και κάμποση υπομονή όλο και κάτι θα βρεις.
Το επόμενο βήμα είναι να απλώσεις οποιαδήποτε λεπτόκοκκη σκόνη πάνω στα σημεία που υποπτεύεσαι πως φέρουν αποτυπώματα, προσεχτικά, με ένα βουρτσάκι -- εδώ εκμεταλλεύεσαι την ιδιότητα του "μείγματος" των δαχτυλικών αποτυπωμάτων να είναι ελαφρώς κολλώδες: η σκόνη θα κολλήσει πάνω στο σχήμα του αποτυπώματος, οπότε μετά μπορείς είτε να την φωτογραφήσεις είτε να την σηκώσεις με... σελοτέιπ και να την βάλεις για αποθήκευση πάνω σε κάποια επιφάνεια όπου θα είναι ευδιάκριτη.
Εδώ εννοείται πως θα φροντίσεις η σκόνη σου να έχει το απαραίτητο contrast με την επιφάνεια πάνω στην οποία την εφαρμόζεις. Τι σκόνες θα μπορούσες να χρησιμοποιήσεις; Από την κλασική σκόνη Lycopodium (ψάξε προέλευση, θα σου αρέσει!), ταλκ, σκόνη αλουμινίου μέχρι και πιο high tech και wow φασούλες! Οι τελευταίες περιλαμβάνουν σκόνες "διπλού κοντράστ" που φαίνονται και πάνω σε σκούρες αλλά και σε ανοιχτόχρωμες επιφάνειες, σκόνες που φωσφορίζουν είτε από μόνες τούς είτε μετά από έκθεση σε διάφορες ακτινοβολίες (π.χ. "ειδικές λάμπες σήμανσης", laser κτλ.) και μαγνητικές σκόνες για συγκεκριμένες εφαρμογές.
Τα παραπάνω μπορεί να μην αρκούν για την λήψη δαχτυλικών αποτυπωμάτων για διάφορους λόγους: όχι ιδιαίτερα ευκρινές αποτύπωμα, αποτύπωμα πάνω σε πορώδη επιφάνεια, αποτύπωμα πάνω σε χαρτί και άλλες δύσκολες περιπτώσεις. Εδώ κάποιος μπορεί να εκμεταλλευτεί τις χημικές ιδιότητες των δαχτυλικών αποτυπωμάτων. Η αρχή είναι απλούστατη: φέρε το αποτύπωμα σε επαφή με κάποια χημική ένωση που αλλάζει χρώμα ή δίνει ορατό αποτέλεσμα όταν αυτή η ουσία αντιδράσει με κάποιο από τα χημικά συστατικά του αποτυπώματος. Από τις παλαιότερες μεθόδους και ίσως τις πιο γνωστές είναι η εφαρμογή "σούπερ κόλλας" -- ή μάλλον, καλύτερα, κυανοακρυλικών ενώσεων, κατά προτίμηση σε αέρια μορφή (hint: βάλε το αντικείμενο που θες να τσεκάρεις σε κλειστό δοχείο, ρίξε κόλλα μέσα και θέρμανέ την). Αυτές οι ουσίες, σε συνδυασμό με την ατμοσφαιρική υγρασία και τα συστατικά των αποτυπωμάτων, δημιουργούν ορατά πολυμερή (πολυκυανοακρυλικές ενώσεις) τα οποία μπορείς να τα "τσιμπήσεις" κατευθείαν ή να τα ενισχύσεις για καλύτερη οπτικοποίηση, με υπέροχες ουσίες που φθορίζουν υπό συγκεκριμένες συχνότητες φωτός όπως η ροδαμίνη 6G, το Ardrox, Basic Yellow 40 και άλλες.
Θες κι'άλλα; Σκύψε κι έρχονται! Με ατμούς ιωδίου μπορείς να οπτικοποιήσεις τα αποτυπώματα, τα οποία φαίνονται διότι το ιώδιο χρωματίζει (αναστρέψιμα) τα λιπίδια που περιέχονται στα ίχνη που άφησες πίσω. Η νινυδρίνη (ninhydrin), η DFO (1,8-διαζαφλουορεν-9-όνη) και η 1,2-ινδανοδιόνη μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης, διότι έχουν την ιδιότητα να αντιδρούν με τα αμινοξέα των αποτυπωμάτων δίνοντας έγχρωμα προϊόντα -- ακόμα και πάνω σε αρκετά πορώδεις επιφάνειες όπως το χαρτί (εκείνη την επιταγή που έδωσες ή το απειλητικό γράμμα που έστειλες) ή το ξύλο. Αυτές οι μέθοδοι μπορούν να συνδυαστούν φυσικά και με άλλες που ενισχύουν το οπτικό αποτέλεσμα για όσο το δυνατόν καλύτερο τελικό αποτέλεσμα.
Για όλα τα παραπάνω έχε κατά νου πως τα γάντια δεν σε σώζουν πάντα: τα εφαρμοστά λεπτά γάντια latex μπορούν να αφήσουν τα αποτυπώματα σου να φανούν, τα πιο χοντρά αφήνουν τα δικά τους αποτυπώματα που μπορούν και αυτά να ταυτοποιηθούν ή να κρατηθούν στο αρχείο για όταν σε τσιμπήσουν με "παράξενα γάντια και εξοπλισμό" στο πορτ μπαγκάζ σου.
Αίμα, δάκρυα και ιδρώτας!
Και σπέρμα, και σάλιο, κοινώς "βιολογικά υγρά". Αν είσαι "της σήμανσης", σε συμφέρει να τα εντοπίσεις, αν είσαι ο γλυκός μας δράστης σε συμφέρει να μην τα αφήσεις πίσω -- για τον ίδιο λόγο και στις δυο περιπτώσεις: περιέχουν κύτταρα άρα και DNA από το οποία θα μπορούσε να γίνει ταυτοποίηση! Ο τύπος των υγρών, επίσης, που αφήνεις πίσω, ορισμένες φορές δείχνει και τον τύπο της βρωμοδουλειάς που διαπράχτηκε!
Πλην του αίματος -του "φρεσκοστυμμένου" ή ξεραμένου και απείραχτου αίματος- όλα τα άλλα υγρά είναι διαφανή ή ημιδιαφανή. Ο εντοπισμός τους με γυμνό μάτι δεν είναι τόσο εύκολος αλλά... εδώ έρχεται η μαγεία της απορρόφησης αόρατης ακτινοβολίας και εκπομπής στο ορατό φάσμα, για να σε βοηθήσει να βρεις τον λαχταριστό λεκέ!
Φακτάκι χρήσιμο: σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις, ούρα, σάλιο και ιδρώτας φθορίζουν κάτω από UV υπεριώδες φως (λέγε με black light ή wood's lamp), το καθένα με διαφορετική ένταση, οπότε ορισμένα για να φανούν ίσως χρειαστούν υπεριώδες φως μεγάλης έντασης. Να γιατί κάθε φορά που παίζεις το πουλάκι σου σε τουαλέτες κλαμπ που διαθέτει black light, έξυπνο είναι να τα πλύνεις πριν βγεις και εκτεθείς -κυριολεκτικά και μεταφορικά- σε αυτό. Εξαιρούνται εδώ τα χαπακοclub όπου τα φωσφοριζέ χέρια σου θα μπορούσαν να προσελκύσουν θαυμαστές που θα θέλουν να τα χαϊδέψουν, να τα γλύψουν ή να πάρουν δείγμα για body painting φάση. Τσίμπα ένα δυνατό blacklight λοιπόν, και ψάξε το σπίτι σου και το μπιχλοστρώμα σου για σπέρμα -- φώναξε και την παρέα σου για έξτρα fun!
Μόλις εντοπιστεί ο ύποπτος λεκές, τότε αυτός μπορεί να τεσταριστεί για να μάθεις τι είναι με kits και στικάκια για "έρευνα εντός του πεδίου": αυτά συνήθως εκμεταλλεύονται την υψηλή περιεκτικότητα διαφορετικών ενζύμων ή ουσιών που έχει κάθε βιολογικό υγρό για να κάνουν μια αδρή ταυτοποίηση, η οποία θα σου δώσει "εδώ και τώρα" διαφορετικό χρώμα. Για σπέρμα, π.χ., μπορείς να κοιτάξεις για παρουσία όξινης φωσφατάσης, και για σάλιο παρουσία α-αμυλάσης.
Τι γίνεται όμως με το αίμα, όχι μόνο του τύπου "κάποιος έκοψε εδώ μέσα την καρωτίδα ενός ελέφαντα και τον έβαλε να χορέψει ταραντέλα" αλλά και αυτού που κάποιος προσπάθησε επιμελώς να καλύψει την αιματηρή αταξία του με σκούπισμα, πλύσιμο, σφουγγάρισμα; Εδώ η φασούλα δυσκολεύει λίγο, δεδομένου ότι το αίμα δεν φθορίζει αυτούσιο κάτω από φως UV και δεδομένου του ότι ένας λεκές από αίμα δεν σου δίνει μόνο DNA και ομάδες αίματος, αλλά σου είναι γενικότερα χρήσιμος: η ανάλυση των μοτίβων των λεκέδων μπορεί να σου δείξει αν το θύμα πυροβολήθηκε (από τι απόσταση, τι γωνία κτλ.), πως χτυπήθηκε ή πως μαχαιρώθηκε, την θέση ή τις κινήσεις του θύματος, πιθανό σύρσιμο πτώματος για πέταμα στα σκουπίδια και λοιπά ευχάριστα.
Υποδέξου, λοιπόν, αυτό που ήδη γνωρίζεις από Dexter και εγκληματολογικές σειρές, το Luminol -- έναν υπέροχο διάολο που "όταν έρθει σε επαφή με το αίμα φωσφορίζει". Για την ακρίβεια, η παραγωγή της υπέροχης μπλε λάμψης του Luminol που θα μπορέσει να σου δείξει πού υπάρχει αίμα είναι λίγο πιο σύνθετη υπόθεση. Δεν ψεκάζεις τον χώρο με Luminol αλλά με ένα βασικό (αλκαλικό) διάλυμα Luminol και υπεροξειδίου του υδρογόνου (σκέψου... οξυζενέ, που έχει φάει την κούρούπα σου και έχει βρει νεοφλοιό). Το Luminol "ενεργοποιείται" από το οξυγόνο που παράγεται από την διάσπαση του υπεροξειδίου του υδρογόνου -- και η διάσπαση του υπεροξειδίου του υδρογόνου προέρχεται κυρίως από συστατικά που βρίσκονται στο αίμα, όπως π.χ. μέταλλα σαν τον σίδηρο που υπάρχουν στην αιμοσφαιρίνη ή ακόμα (για φρεσκότατο δείγμα) την υπεροξειδάση του αίματος (καταλάση).
Αν θες να δεις αυτή την αντίδραση -μείον της λουμινόλης- βάλε πάνω σε μια επιφάνεια λίγο από το αίμα σου και ρίξε οξυζενέ. Τι παρατηρείς, μικρό παιζάκι; Η αντίδραση αυτή, φυσικά, δεν περιορίζεται στο αίμα, οπότε και άλλα υλικά μπορούν να δώσουν ψευδώς θετικό.
Ένα άλλο τεστάκι που μπορεί να κάνει κάποιος στα γρήγορα, από την στιγμή που εντοπίσει στίγματα που θεωρεί πως είναι αίμα, είναι το τεστ φαινολοφθαλεΐνης, γνωστό και ως Kastle-Meyer τεστ: γίνεται με μια γλυκιά μπατονετούλα και βασίζεται κυρίως στην ύπαρξη του ενζύμου καταλάση στο αίμα, όπου ένα "θετικό" αποτέλεσμα σου δίνει ένα υπέροχο ροζουλί χρώμα. Μια αρκετά απλή "πατεντούλα" αντίστοιχη αυτού του τεστ είναι να χρησιμοποιήσει κάποιος διαγνωστικά στικάκια αιματουρίας (Hemastix) που μπορούν να εντοπίζουν μικροποσότητες αίματος στα ούρα.
Περαιτέρω in situ τεστ για το αίμα μπορούν να περιλαμβάνουν και την γρήγορη διαπίστωση του αν το αίμα είναι ανθρώπινης προέλευσης: εδώ αξιοποιούνται αντισώματα κατά πρωτεϊνών που υπάρχουν στο ανθρώπινο αίμα (π.χ. ανθρώπινης αιμοσφαιρίνης), τα οποία μπορούν να ληφθούν από ζώα στα οποία έχει γίνει ένεση με ανθρώπινο αίμα (ανοσοποίηση κατά ανθρώπινων πρωτεϊνών). Τα τεστ αυτά κυκλοφορούν σε μορφή... "τεστ εγκυμοσύνης", όπως επίσης και σε πιο "ακατέργαστες" μορφές, όπου προσθήκη του αντιδραστηρίου παράγει στο δείγμα "συσσωματώματα"/"ίζημα", αν αυτό είναι ανθρώπινης προελεύσεως.
Αξίζει να σημειωθεί πως πολλά "εδώ και τώρα στην σκηνή του εγκλήματος" τεστ τέτοιου τύπου είναι τεκμηριωτικά (presumptive) όχι επιβεβαιωτικά, πράγμα που σημαίνει πως μπορούν να σου απαντήσουν τι ΔΕΝ είναι ή/και τι ΠΙΘΑΝΟΝ να είναι αυτό που βρήκες, η επιβεβαίωση όμως έρχεται από εκτενή εργαστηριακά τεστ.
Και τυχούσες παράξενες σκόνες που θα βρεθούν, Ζαϊκλόνι;
Τούτες πάλι μπορούν να τεσταριστούν on the spot, έτσι ώστε να τσεκάρεις αν το περιεχόμενο των ziplock κάτω από τα πατάκια του αμαξιού είναι "τριμμένο ορυκτό αλάτι Ιμαλαΐων, αποκλειστικά σε ασημένιο μύλο, τα εμπορικά έχουν μέσα φθόριο!" όπως ισχυρίζεται ο φρίκουλας που μόλις έκανες τσακωτό. Μήπως εκείνα τα υπολλείματα πάνω στο καθρεφτάκι που έσπασε και κουβαλάει παραμάσχαλα είναι κόκα; Μήπως η άσπρη σκόνη στα ρουθούνια του πτώματος που έχει στο πορτ μπαγκάζ δεν είναι MDMA ή "άλατα μπάνιου" αλλά άχνη ζάχαρη (ποιος είσαι εσύ που θα κρίνεις πώς αντιμετωπίζει τις υπογλυκαιμίες του ο καθένας!);
Για ακόμα μια φορά η επιστήμη σου λύνει τα χέρια. Ανοίγεις το βαλιτσάκι σου, και τραβάς από μέσα 5-6 μπουκαλάκια με σταγονόμετρο. Τσιμπάς λίγη -κόκκους- από την σκόνη που υποπτεύεσαι, την βάζεις πάνω σε άσπρη επιφάνεια, την σπας σε αριθμό δειγμάτων τόσων όσα τα αντιδραστήρια με τα οποία θα τεστάρεις, σταλάζεις τα αντιδραστήριά σου (δεν θέλει πολύ! μια σταγονίτσα!) και... αυγουλώνεις το τι θα γίνει. Τι θα γίνει; Ανάλογα με το τι ουσία έχεις και ποιο αντιδραστήριο χρησιμοποίησες, θα δεις να εμφανίζεται το αντίστοιχο χρώμα - μπλε, κόκκινα, πράσινα, φούξια, μαύρα, κίτρινα -- όλα τα μαρτυριάρικα χρωματάκια τα έχει ο μπαχτσές.
Τα μπουκαλάκια σου πάνω έχουν ονόματα όπως Robadope's, Mecke, Marquis, Liebermann, Simon's, Mandelin, Ehrlich's -- και δεν αποτελούν κάποιο μαγικό θαύμα της τεχνολογίας ή "τελευταία ανακάλυψη". Ορισμένα από αυτά, μάλιστα, όπως το Marquis, είναι αρκετά παλιές ανακαλύψεις: το συγκεκριμένο κρατάει από το 1896. Τα ονόματα που έχουν δεν είναι ονόματα "παράξενων χημειών" που περιέχουν, αλλά τα ονόματα των παράξενων χημικών που τα εφηύραν!
Τα περισσότερα από αυτά είναι αρκετά απλά διαλύματα, με ουσίες που μπορούν να βρεθούν απλόχερα σε ένα "μέτρια εξοπλισμένο" χημικό εργαστήριο και οι "συνταγές" τους κάθε άλλο παρά κρυφές είναι, στο διαδίκτυο αλλά και σε αστυνομικά/κρατικά εγχειρίδια υπάρχουν εκτενείς οδηγίες παρασκευής τους. Οι χρήσεις τους είναι πάρα πολλές, από το να τεστάρεις στα γρήγορα αν μια σύνθεση πήγε καλά έως να τεστάρεις διάφορα φυτά για παρουσία συγκεκριμένων αλκαλοειδών -χρήσεις οι οποίες ουσιαστικά αποτελούν και την αρχική σκοπιμότητα εφεύρεσης τέτοιων εργαλείων- ή να φρικάρεις τον σπηλαιάνθρωπο ντιλερά με τεστάκι μπροστά στα μάτια του (συνήθως μετά σου πιπιλάνε το μεγάλο σου δάχτυλο και σου φέρνουν αστακούς και καραβίδες ως πράξεις λατρείας και εξευμενισμού). Όπως είπαμε και πιο πριν, αυτά τα τεστ ΔΕΝ είναι επιβεβαιωτικά, σου δίνουν απλά μια ιδέα του τι να αποκλείσεις -- επουδενεί, φυσικά, δεν σου... εγγυώνται ποιότητα (καθαρότητα) ή ποσότητα της ουσίας για την οποία τεστάρεις: αυτά είναι δουλειές για heavy duty χρωματογράφους, που προς το παρόν ενδημούν σε εργαστηριακούς πάγκους και όχι αστυνομικές ή μαστούρικες τσέπες.
Μια άλλη κατηγορία "παράξενης σκόνης" που μπορεί να βρεθεί -αν και λίγο πιο... αόρατης από τις παραπάνω- είναι τα προϊόντα εκπυρσοκρότησης ενός όπλου. Εδώ τα πράγματα είναι δύσκολα και θες εργαστήρι, τα τεστ που υπάρχουν για νιτρώδη υπολείμματα (τα αφήνει το "μπαρούτι") δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστα, οπότε θες να κοιτάξεις και άλλα πράγματα όπως παρουσία μολύβδου, βαρίου και αντιμονίου... Leave it to the professionals, και καθώς τους πας τα δείγματα για ανάλυση, πάνε τους και κανένα κεκάκι, ένα energy drink ή λίγη κάνναβη -- εξάλλου αυτοί είναι που κάνουν την πραγματική δουλειά, δεν νομίζεις;
Ως την επόμενη φορά, αν είναι να κάνεις την λαδιά, κάνε την έξυπνα -- μην αφήσεις ίχνη!
