Τραμπ: Η απάντηση στην αποδόμηση της Αμερικανικής μεσαίας τάξης;

Τραμπ: Η απάντηση στην αποδόμηση της Αμερικανικής μεσαίας τάξης;

Ποιος φοβάται τον Ντόναλντ Τραμπ;

Η Αμερική έχει ατσάλινους θεσμούς για να προστατεύσει την Δημοκρατία της και το Κράτος Δικαίου της.

Έχει ενσωματωμένες στο Σύνταγμά της δικλείδες που επιβάλλουν τη διάκριση των εξουσιών, το Κογκρέσο να διασφαλίζει πως κανένας πρόεδρος δεν μπορεί να ξεκινήσει κανέναν πόλεμο χωρίς πλειοψηφία του, το Ανώτατο Δικαστήριο να διασφαλίζει πως κανένας δεν θα καταπατήσει τα δικαιώματα και τις ατομικές ελευθερίες των πολιτών για νομότυπους λόγους.

Έχει επίσης τον θεσμό της δυνατότητας "καθαίρεσης" (impeachment) του εκάστοτε εν ενεργεία Προέδρου, με λαϊκή ψήφο, σε περίπτωση δημοκρατικής εκτροπής.

Έχει πολίτες που τιμούν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο κράτος και σε αντάλλαγμα απαιτούν τη διαφύλαξη του κράτους δικαίου.

Ο Τραμπ δεν θα είχε την δυνατότητα ούτε καν να γρατζουνίσει αυτούς τους θεσμούς ακόμη και αν υποτεθεί πως θα ήθελε. Που όμως δεν μοιάζει να θέλει.

Ο Τραμπ έλαβε εντολή από την αμερικανική μεσαία τάξη να τους διαφυλάξει τις δουλειές τους.

Να τους προστατεύσει από την απώλεια θέσεων εργασίας προς χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου με πάμφθηνα εργατικά, που θα αυξήσει το επίπεδο ζωής των ανθρώπων σε εκείνες τις αναπτυσσόμενες χώρες αλλά θα μειώσει το επίπεδο ζωής πίσω στην Αμερική.

Ο Τραμπ έχει εντολή να σταθεί φρουρός στην φτωχοποίηση της ανεργίας. Οι Αμερικανοί δεν ζητάνε επιδόματα. Ούτε την βοήθεια κανενός για να ζήσουν. Ζητάνε από τον Τραμπ να φροντίσει να μην είναι αναλώσιμες οι δουλειές τους.

Εξάλλου, έναν άνθρωπο που εμπιστεύονται να δανείσουν οι αμερικανικές τράπεζες $1,5 δισ. δολάρια για τις δουλειές του, ποιος μπορεί να τον κατηγορήσει για αφερεγγυότητα ή ασυνέπεια;

Δεν πιστεύω πως χρειάζεται να φοβάται κανείς τον Τραμπ. Ακόμα και αν διαφωνεί με το ύφος του.

Αυτό που πρέπει να φοβάται κάποιος είναι: Τί θα γίνει αν οι ΗΠΑ, που αποτελούν το 20%-25% της παγκόσμιας οικονομίας, αποφασίσουν να βάλουν εμπόδια στις εισαγωγές για να προστατέψουν τις θέσεις εργασίας τους στις βιομηχανίες τους. Τότε αντί να εξάγουν ανάπτυξη και θέσεις εργασίας εισάγοντας προϊόντα, θα εξάγουν παγκόσμια ύφεση και παγκόσμια ανεργία.

Το κοινωνικό συμβόλαιο της αστικής δημοκρατίας όπως διαμορφώθηκε στα τελευταία 200 χρόνια, έγκειται στη δυνατότητα κάποιου να ζει μιαν οικονομικά αξιοπρεπή ζωή με το προϊόν της εργασίας του, και να επενδύει το περίσσευμά του στο να εξοπλίσει τα παιδιά του για ένα καλύτερο μέλλον με αξιόλογη παιδεία και πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, έχοντάς τους διασφαλίσει στέγη και τροφή.

Η παγκόσμια μεσαία τάξη αποτελείται κυρίως από τους ανθρώπους της παραγωγικής οικονομίας, που τους έχει "επιτραπεί”, στο πλαίσιο λειτουργίας των νόμων, της οικονομίας και της κοινωνίας, να δημιουργήσουν μεγαλύτερα έσοδα από την παραγωγική τους δραστηριότητα από όσα χρειάζονται για τα καθημερινά προς το ζην.

Η κατανομή του πλούτου δεν είναι μια στατική, αλλά μια δυναμική ισορροπία. Σε αυτή τη μεταβλητότητα βασίζεται και η δημιουργία της μεσαίας τάξης. Στην σχετική ευκολία της κινητικότητας από τα κατώτερα εισοδήματα στα μεσαία.

Μη ξεχνάμε, ότι οι αστικές επαναστάσεις των προηγούμενων 2 αιώνων έγιναν κυρίως για την κατάργηση της υπερφορολόγησης από τις ολιγαρχίες προς τις λαϊκές μάζες, που απαγόρευε τη διατήρηση επαρκούς μέρους του πλούτου που παρήγαγε με την εργασία ο πολίτης, και τον καταδίκαζε στη φτώχεια. Αυτό δυστυχώς αντιστρέφεται τα τελευταία χρόνια στις δυτικές οικονομίες. Η μεσαία τάξη των δυτικών οικονομιών είναι μια μεταβιομηχανική κοινωνία εδώ και δεκαετίες, άρα και ευάλωτη στην υπερσυσσώρευση πλούτου με καινούρια καθαρώς χρηματο-οικονομικά εργαλεία.

Η λειτουργία της παγκόσμιας οικονομίας όχι μόνο δεν φιλελευθεροποιήθηκε στα τελευταία 20 χρόνια, αλλά κατάντησε να επιδοτεί τις μεγάλες συγκεντρώσεις κεφαλαίων από χρήματα απλών φορολογούμενων, ή από τη νομισματοποίηση των κινδύνων και των ζημιών τραπεζών με τη μορφή "έκδοσης" ρευστότητος που υποτιμά εξίσου τον πλούτο ολόκληρων εθνικών κοινωνιών, για να απορροφήσουν λάθη ατελών και ανεξέλεγκτων χρηματο-οικονομικών εργαλείων, όπως τα Over the Counter, καθώς αναδεικνύει η σε βάθος ανάλυση δεκαπέντε Αμερικανών ακαδημαϊκών, εκ των καλύτερων οικονομολόγων του κόσμου.*

Aλλάζοντας τις ισορροπίες στη μεταβιομηχανική κοινωνία, ο συσσωρευμένος πλούτος (το "κεφάλαιο" δηλαδή) έγινε κατά πολύ ισχυρότερη πηγή περαιτέρω συσσώρευσης πλούτου από την παραγωγή, λένε, με αποτέλεσμα τη σταδιακή φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης των ανεπτυγμένων χωρών, που ουσιαστικά παρήγαγε την ευημερία πριν και κυρίως μετά τον Β'ΠΠ.

Δείτε ήδη τη μεσαία τάξη στην Αμερική καθώς και στον ευρωπαϊκό νότο. Ο ευρωπαϊκός βοράς θα ακολουθήσει σύντομα.

Ταυτόχρονα, τα ανοιχτά και αδασμολόγητα σύνορα μιας ενιαίας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, επιτρέπουν την εύκολη μετακίνηση των μέσων παραγωγής από τις ανεπτυγμένες χώρες με το υψηλό κόστος παραγωγής τους, προς τις αναπτυσσόμενες χώρες με το πολύ χαμηλότερο κόστος τους. Αυτό μεταφράζεται στην εξαγωγή θέσεων εργασίας από την Αμερικανική οικονομία προς τις αναπτυσσόμενες χώρες στα τελευταία 30 χρόνια, από την NAFTA και μετά.

Το σκεπτικό της παγκοσμιοποίησης είναι απλό. Επιτρέποντας την ελεύθερη διακίνηση πρώτα κεφαλαίων και αγαθών, μετά μέσων παραγωγής και τέλος ανθρώπων, θα επιτρέψει στην ανθρωπότητα κάποια στιγμή στο μέλλον να κατανείμει τον παραγόμενο πλούτο σε όλους τους κατοίκους της υφηλίου.
Όμορφο όνειρο.

Και πραγματικά, βλέπουμε ότι στην τελευταία δεκαετία σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι στην Ασία και τη Αφρική πέρασαν το κατώφλι της μεσαίας τάξης, και τα εισοδήματά τους ανέβηκαν κατά μερικές εκατοντάδες ή λίγες χιλιάδες δολάρια το χρόνο.

Όμως αυτή η βελτίωσή τους προήλθε από την βίαιη μετατόπιση των μέσων παραγωγής και μεταποίησης από τις ανεπτυγμένες οικονομίες της δύσης προς στις δικές τους. Από την άλλη πλευρά υπάρχει μια πλειάδα ανθρώπων στη δύση που είδαν τα εισοδήματά τους να κατακρημνίζονται ταχύτερα από όσο είχαν την δυνατότητα να τα αναπληρώνουν κάνοντας άλλες εργασίες, και άρα το βιοτικό τους επίπεδο να πέφτει.

Από τη μια πλευρά οι πολιτικές των στρεβλώσεων και της δημιουργίας τεχνητής ανισορροπίας, ανάμεσα στην Παραγωγή και τη Χρηματο-οικονομική Διαχείριση, και από την άλλη η απώλεια μέσων παραγωγής και θέσεων εργασίας από τις δυτικές οικονομίες προς τις αναπτυσσόμενες οικονομίες χειροτέρεψε την εξίσωση εις βάρος της μεσαίας τάξης των Δυτικών αστικών κοινωνιών, και εξέθρεψε επιθυμία επιστροφής του Προστατευτισμού.

Αυτό είναι το Πρόβλημα της μεσαίας τάξης σήμερα, παγκοσμίως. Δεν έχει να κάνει μόνο με την δημοσιονομική αδυναμία εθνικών οικονομιών όπως η Ελληνική, ούτε μόνο με τη διαφθορά οικονομιών όπως η Ιταλική, ούτε μόνο με το κόστος παραγωγής στην Κίνα ή τη Γερμανία, ούτε καν με την ένταση της κατανάλωσης στις ΗΠΑ.

Είναι η φτωχοποίηση και η αναίμακτη ακύρωση των αστικών επαναστάσεων του 18ου αιώνα, πραγματικά αναπόφευκτη, ή όχι;

Η προεδρία του Τραμπ ίσως αποπειραθεί να δώσει μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα.

 

*The Squam Lake Report: Fixing the Financial System, Kenneth R. French, Martin N. Baily, John Y. Campbell, John H. Cochrane, Douglas W. Diamond, Darrell Duffie, Anil K Kashyap, Frederic S. Mishkin, Raghuram G. Rajan, David S. Scharfstein, Robert J. Shiller, Hyun Song Shin, Matthew J. Slaughter, Jeremy C. Stein, and René M. Stulz, ISBN: 9780691148847

Ακολουθήστε τον Αγη Βερούτη στο twitter @Agissilaos
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.