Διάβασα αυτό το άρθρο για τους Ρομά του Θάνου Τζήμερου καθώς και τα σχετικά επ' αυτού σχόλια στο διαδίκτυο. Μεταξύ των σχολίων, «Ρατσιστικός εμετός», «χιτλερικές απόψεις» και τα συναφή.
Ακολουθώντας την Μπάτσειο μεθοδολογία, ας ανοίξουμε το λεξικό:
ρατσιστής αρσενικό, ρατσίστρια θηλυκό
- ο οπαδός του ρατσισμού, αυτός που διακηρύσσει ότι μία φυλή έχει κάποια εγγενή χαρακτηριστικά που την καθιστούν ανώτερη από τις άλλες
- αυτός που χαρακτηρίζεται από προκατάληψη εναντίον αυτών που δεν ανήκουν στην υποτιθέμενη "ανώτερη" φυλή ή των ατόμων που ανήκουν σε μειοψηφικές κοινωνικές ομάδες.
Το (1) δεν υπάρχει πουθενά στο άρθρο, είναι σαφές. Ας συζητήσουμε λοιπόν για το (2).
Πάλεψα να βρω τον ρατσιστικό εμετό στο άρθρο, και το πιο μεμπτό που βρήκα στο κείμενο είναι το «Δίπλα στο τσαντήρι είναι παρκαρισμένα όχι κάρα με άλογα, αλλά "φτιαγμένες" BMW και Καγιέν. Τα καλώδια που κλέβουν ρεύμα από τη ΔΕΗ τροφοδοτούν, εκτός από την ηλεκτρική κουζίνα, το πιάτο της ΝΟVA, και το στερεοφωνικό στη διαπασών. Κι η οικονομική ζωή τους δεν είναι τα κοπάδια ή το κυνήγι. Είναι ο χώρος που ξεκινάει από την παραοικονομία και επεκτείνεται μέχρι το έγκλημα».
Σκέφτηκα πως κάπως έτσι είναι τα πράγματα, όχι για όλους τους Ρομά, αλλά για ένα μεγάλο μέρος τους, ναι, είναι. Πόσο μεγάλο; Τόσο όσο να διαφοροποιείς τη συμεριφορά σου απέναντί στους. Ρατσιστικό; Καθόλου.
Τις ίδιες σκέψεις είχα ζυμώσει στο μυαλό μου και όταν είχα δει αυτό το βίντεο, με τους χαρλεάδες στο σινεμά. Είναι μια διαφήμιση μπύρας που αφορά μία φάρσα, όπου σε κινηματογραφική αίθουσα με 200 θέσεις, οι 198 είναι κατειλημμένες από σωματώδεις τύπους με ξυρισμένα κεφάλια, τατουάζ και αμφίεση easy rider. Τα δύο θύματα της φάρσας έπρεπε να καθήσουν στο κέντρο της αίθουσας ανάμεσα στους προαναφερόμενους. Φυσικά οι περισσότεροι δίσταζαν, πολύ δε περισσότερο όταν τα θύματα ήταν δύο κοπέλες ασυνόδευτες. Το συμπέρασμα στα σχόλια του βίντεο ήταν ότι αυτοί που τελικά κάθισαν ήταν οι μη-ρατσιστές, ενώ οι άλλοι όχι.
Μεγάλη πλάνη. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης του ανθρώπου υπαγορεύει στο κέντρο των αποφάσεων του εγκεφάλου κάτι σαν: «80% των ανθρώπων αυτής της κατηγορίας είναι επιρρεπείς σε απρόκλητους διαπληκτισμούς, και σε μία αίθουσα με 99% τέτοιους, εμπεριέχεται αυξημενη πιθανότητα για να συμβεί κάτι τέτοιο». Οπότε το ένστικτο της αυτοσυντήρησης λέει «καλύτερα να αποφεύγεις τις κακοτοπιές».
Από πού κι ως πού η επιθυμία να «αποφεύγουμε τις κακοτοπιές» θεωρείται ρατσισμός ή φασισμός; Δέχομαι ότι είναι φασιστικό ή ό,τι άλλο θέλετε η φράση «όλοι οι Ρομά είναι κλέφτες». Αλλά από πού και ως πού η φράση «οι Ρομά έχουν αυξημένα ποσοστά παραβατικής συμπεριφοράς σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, οπότε προσαρμόζω ανάλογα την συμπεριφορά μου» είναι μεμπτή;
Αν χρειαστεί να αφήσω έξω από ένα κτήριο για 5 λεπτά το ποδήλατό μου, θα πω σε ένα μπαμπά με ένα παιδάκι «πρόσεχέ το μου για 5 λεπτά μέχρι να δώσω ένα χαρτί στον έκτο όροφο», επειδή θεωρώ ότι η πιθανότητα να πάει στραβά κάτι είναι μηδαμινή. Αν δω ένα Ρομά έξω από το κτήριο, το ένστικτο που προαναφέραμε δεν θα με αφήσει να εμπιστευτώ το ποδήλατό μου στον συγκεκριμένο. Είναι ρατσιστικό;
Όσοι θεωρούν ρατσιστές αυτούς που δεν θέλουν να συγχρωτίζονται με τους Ρομά, δεν το έχουν ζήσει οι ίδιοι. Είναι σίγουρο ότι αν είχαν εμπειρία τέτοιας γειτνίασης, θα είχαν αλλάξει γνώμη. Το ξέρω γιατί γνωστοί μου με τέτοιες προοδευτικές ιδέες μετακόμισαν στο Κορωπί, και σήμερα μετά από πλείστες κλοπές από Ρομά, έχουν γίνει «φασίστες σαν τον Τζήμερο».
Αν λοιπόν το πρόβλημα για τους «προοδευτικούς» είναι στα ποσοστά, τότε εντάξει, είναι ρατσιστικό να λες «όλοι οι Ρομά είναι παραβατικοί». Αλλά και το μη-ρατσιστικό, πολιτικώς ορθό και αδιαμφισβήτητο «αρκετά αυξημένο ποσοστό των Ρομά είναι παραβατικοί», δικαιολογεί το δικάιωμά σου να «αποφεύγεις τις κακοτοπιές».
