Ο Θεόφραστος ήταν μαθητής του Αριστοτέλη και διάδοχός του στο Λύκειο, ο οποίος συνέγραψε κι ένα βιβλίο "περί γάμου" στο οποίο δεν εκφραζόταν και τόσο τρυφερά για το γυναικείο φύλλο. Την ίδια ακριβώς εποχή, στον Κήπο του Επίκουρου, υπήρχαν πολλοί οπαδοί του, άνδρες αλλά και γυναίκες, ως επί το πλείστον εταίρες, και απ’ όλες πιο διάσημη η Λεόντιον, μία εταίρα και φιλόσοφος της σχολής, η οποία έμεινε στον Κήπο την μετέπειτα ζωή της συναναστρεφόμενη με μέλη του Κήπου.
Η Λεόντιον που ήταν γνωστή αφενός για την ομορφιά της και αφετέρου για την συγγραφική της ικανότητα, του επετέθη με σφοδρότητα και απέσπασε τον γενικό θαυμασμό γράφοντας μία πραγματεία με τίτλο «Κατά θεόφραστου» Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον πρεσβύτερο ακόμα κι αυτός ο Κικέρων εξέφρασε τον θαυμασμό του και μόνον για το ότι μία γυναίκα τόλμησε να γράψει εναντίον ανδρός γνωστότατου για την σοφία του.
Το περί γάμου και κατά Θεόφραστου αυτό έργο της Λεοντίου έχει χαθεί μαζί με σχεδόν όλα τα έργα των επικουρείων, σώθηκε όμως απόσπασμα από το έργο του Θεόφραστου που έγινε η αφορμή να συγγράψει η Λεόντιον την πραγματεία της (σε μετάφραση από την λατινική μπορείτε να διαβάσετε στην πολύ καλή σελίδα epicuros.net)
Παρακάτω όμως έχετε την ευκαιρία να διαβάσετε το εν λόγω κείμενο σε πιο ... ελευθεριάζουσα απόδοση. Σημαντική προειδοποίηση: "διαβάζετε με δική σας ευθύνη"! Κρατηθείτε:
Πρέπει να παντρεύεται ο Σοφός; Αν πληρούνται οι κατάλληλες συνθήκες, δηλαδή άν το γκομενάκι είναι όμορφο, τσουποτό, άν έχει όλα του τα δόντια, αν έχει καλούς τρόπους και κατάγεται από Σόι και αν αυτός είναι πλούσιος, γερός σαν ταύρος και ντούρος σαν οξιά μπορεί και ο Σοφός να πέσει στην λούμπα και να πει «δεν γαμείς ας πάει και το παλιάμπελο».
Έλα όμως που όλα μαζί δεν γίνονται που νάχεις τον Δία μπάρμπα και την Αθηνά ξαδέλφη, ή άντε και να γίνονται που και που είναι η εξαίρεση, η παρέγκλιση που θα’λεγε και εκείνος ο θεομπαίχτης ο Επίκουρος κακή του ώρα, που μάζεψε στον Κήπο του κάθε καρυδιάς καρύδι, δούλοι, αφεντάδες, κυρές και πουτάνες όλοι ένα και χαλάει την πιάτσα ημών των original Σοφών. Διότι – δια να επανέλθουμε - κατά πρώτον ο Σοφός θα έπρεπε να διακόψει την βαθυστόχαστον μελέτη της Επιστήμης.
Διότι ή θα παραδίδεται στην ηδονή της γυναικείας σάρκας, ή θα απολαμβάνει το νέκταρ της γνώσης που δίνει η μελέτη των βιβλίων. Κοντολογίς είτε με το κάτω κεφάλι θα ασχολείται είτε με το πάνω σύμφωνα και με την λογική του δασκάλου μου του Αρίστου, θεός ‘σχωρέστον, ψιλοδιχασμένη προσωπικότητα αλλά καλός άνθρωπος, μας άφησε και την Σχολή πεσκέσι ν’άχουμε να πορευόμαστε.
Αμ τα έξοδα που χρειάζονται αυτά που τα πας! Καλλίτερα να συντηρείς τριήρη παρά σύζυγο! Ντουλάπες φορέματα και όχι ότι και ότι, από Dior και πάνω, δεκάδες ζευγάρια παπούτσια, να περπατάς στο σπίτι και να σκοντάφτεις πάνω τους, εσώρουχα για κάθε φαντασίωση, κοσμήματα με χρυσό και μαργαριτάρια, ποτέ fault bizou, έπιπλα εισαγωγής, κατά προτίμηση, να μην χωράς να περάσεις από τις συμπληγάδες ( και μόλις τα καταφέρνεις να πέφτεις πάνω στα παπούτσια το κέρατό μου ), υπηρέτριες και σπορ αμάξια και φυσικά συγκεντρώσεις με άλλες κλώσες για τσάι, κουμ καν και κουτσομπολιό με κύριο θέμα φυσικά τους δύστυχους συζύγους τους!
Και το άλλο με την κρεβατομουρμούρα πώς τάντέχεις; Να σε ξυπνά καταμεσής της νύχτας και νάρχίζει το σφυροκόπημα με την γλώσσα της στα δύστυχα αυτιά σου με ταχύτητα που θα ζήλευαν και οι ρήτορες στην Εκκλησία του Δήμου! Και να είσαι υποχρεωμένος να απαρνηθείς την αγκάλη του Μορφέα για ακούσεις μετά της δέουσας προσοχής ό,τι παράπονο της κατέβει στο κεφάλι:
«Βλέπεις πως περιποιείται εκείνη η ασχημομούρα η Φρύνη; Όταν βάφεται και κτενίζεται δείχνει ομορφότερη από μένα το τσόκαρο! Αλλα βέβαια! Τα δικά της καλλυντικά είναι Yves Saint Loran ενώ εσύ με ξεγελάς με κινέζικα καρμοίρη! Και καλεί και τις καλύτερες κομμώτριές και τις καλύτερες νυχούδες μέχρι και από την Ελευσίνα και ντύνεται με σινιέ συνολάκια όλο πορφύρα και μετάξι που είναι πάλι της μόδας και φαίνεται κούκλα και ας έχει τρία στρέμματα κώλο και βυζιά πεσμένα!»
«Αμ η άλλη, εκείνο το κνώδαλο η Δημώ, που το παίζει ξύπνια και ας μην μπορεί να χωρίσει δύο γαϊδάρων άχυρα, πόσο την εκτιμούν στις συναναστροφές επειδή έμαθε απέξω κάνα δύο στίχους του Πίνδαρου και της Σαπφούς και κάτι ψιλά από Όμηρο πανάθεμάτην, ενώ εμένα την δύστυχη μ’έχουν συνέχεια στο φτύσιμο!»
«Γιατί όποτε περνά η γειτόνισσα την ξεγυμνώνεις με τα μάτια παλιοξεκούτη πορνόγερε; Τι παραπάνω έχει αυτή η τσούλα από μένα;»
«Γιατί χαμογέλασες προχθές στην Αγορά σ’ εκείνη την μικρή αλήτισα που πούλαγε κορδέλες; Κάτι της είπες μου φάνηκε. Ραντεβού κλείσατε;»
«Καημό τόχω ρε καρμοίρη να μου φέρεις μια φορά κάτι όταν γυρνάς στο σπίτι. ΜΙΑ ΦΟΡΑ!!!! Ούτε ένα λουλούδι τόσα χρόνια που στραβώθηκε ο πατέρας μου και σε φόρτωσε στην καμπούρα μου! ΑΧΡΗΣΤΕ!!!»
Αλλά βέβαια το μαρτύριο του Σοφού δεν σταματά εδώ. Τσιμπούρι του γίνεται η γυνή! Όχι μόνο δεν μπορεί να δει ένα φίλο να πει μια μαλακία να χαλαρώσει, όχι μόνο δεν μπορεί να απολαύσει ένα συμπόσιο με την συζήτηση, το κρασί, την θεία μουσική των αυλητρίδων, να πιάσει και το κωλαράκι καμιάς καλλίπυγου εταίρας, χωρίς να υποστεί την βάσανον της γκρίνιας, αλλά είναι αναγκασμένος ο περίφημος και σεβαστός Φιλόσοφος να την σέρνει μαζί του σ’ όποια πόλη πάει να διδάξει σαν την χελώνα το καβούκι της!
Αν ο πατέρας της σε ξεγέλασε και αντί προίκας πήρες τ’ αρχίδια σου, είσαι αναγκασμένος μια ζωή να την ταΐζεις. Αν είναι πλούσια τότε την γάμησες! Θα στο κοπανάει μια ζωή και θα σε τραβάει από την μύτη σαν το βόδι! Και είτε θα κάνεις τον μαλάκα και θα κάτσεις, είτε θα πάρεις τα βουνά. Και να σε δώ μπαγάσα Επίκουρε πως θα αντικρούσεις εδώ την λογική του δασκάλου μου του Αρίστου!
Αλλά – για να επανέλθουμε – πείτε μου πως θα διαλέξει ο Σοφός σύζυγο; Αν πας να αγοράσεις ένα άλογο, ένα ρούχο, ένα κύπελλο θα το κοιτάξεις από εδώ, θα το περιεργαστείς από εκεί, θα το δοκιμάσεις, θα σχηματίσεις μια σαφή ιδέα του τι αγοράζεις. Και λάθος να κάνεις μπορείς να το επιστρέψεις!
Με την γυναίκα παίρνεις γουρούνι στο σακί! Αν είναι υστερική, τρελή, ηλίθια, ανοικοκύρευτη, ψηλομύτα, αν βρωμάν τα χνώτα της ή κλάνει στο κρεββάτι, αυτά τα μαθαίνεις μετά την απομάκρυνση εκ του ταμείου. Και άντε μετά να την επιστρέψεις! Κάθεσαι και την τρώς και δεν λες κουβέντα!
Πάντοτε πρέπει να την κοιτάς στα μάτια, και να της κάνεις συνεχώς κομπλιμέντα για την θεϊκή ομορφιά της, τις τέλειες γραμμές της, την αρχοντική της αύρα και να μην παραλείπεις να την αποκαλείς συνεχώς «αγάπη μου» ιδίως όταν τσιλημπουρδίζεις με καμμιά πιτσιρίκα για να μην σε πάρει πρέφα!
Πρέπει να την αποκαλείς Κυρά και Αφέντρα του σπιτιού, να ορκίζεσαι στο όνομά της, να εύχεσαι ο Δίας να σου κόβει χρόνια και να της δίνει μέρες, να φέρεσαι καλά στο Σόι της και άς σούρχεται να ξεράσεις, να είσαι ευγενικός με τους γνωστούς και τους φίλους της και άς ξέρεις ότι ανάμεσά τους κρύβονται εν δυνάμει ή ακόμα εν ενεργεία εραστές όπως θά ’λεγε και ο Αρίστος. Και ιδού το μέγα δίλημμα: Αν την αφήσεις να κάνει κουμάντο στο σπίτι σου θα καταντήσεις δούλος και κερατάς. Αν το παίξεις Κάργας και θελήσεις να επιβάλεις το δικό σου, θα σε κατηγορήσει πως δεν την εμπιστεύεσαι και θα σου σπάσει τ’ αρχίδια με τους καυγάδες και την γκρίνια!
Κάθε λίγο θα σου χτυπούν την πόρτα παράξενες γριές, τσιγγάνες, πλανόδιοι, πιτσαδόροι, ντελιβεράδες, ο υδραυλικός, ο ράφτης κ.ά. που αν τους επιτρέψεις την είσοδο κινδυνεύεις να μπάσεις και τον γκόμενο και να βγάλεις τα μάτια σου με τα ίδια σου τα χέρια. Αν τους κλείσεις την πόρτα κατάμουτρα, θα σου το παίζει προσβεβλημένη, ότι τάχα δεν την εμπιστεύεσαι και θα κάνει τα πάντα να σου γίνουν τα νεύρα κρόσσια!
Αλλά δεν βαριέσαι! Αν το’χει η κούτρα της να κατεβάζει ψείρες και σε πιθάρι να την κλείσεις και να βάλεις τον κέρβερο να την φυλάει, αυτή θα βρει τρόπο να στα φορέσει! Αν δεν το’χει είναι περιττό να την παίρνεις από πίσω. Γιατί με την βία σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν γίνεται τίποτα. Πιστή είναι μόνο εκείνη που όσο και αν την πολιορκούν οι γκόμενοι αυτή δεν χαμπαρίζει μία! Όπως η Πηνελόπη να πούμε του Οδυσσέα αν και ο Όμηρος τυφλός ήτανε, μπορεί και να του διέφυγε καμία φάση, γι αυτό ας μην παίρνουμε και όρκο! Από τις υπόλοιπες, οι όμορφες αλλάζουν τον ένα γκόμενο μετά τον άλλο, οι δε άσχημες αρκούνται σε καμμιά ξεπέτα στα σκοτεινά και τα όρθια.
Τελικά είναι πολύ δύσκολο να κρατήσεις για τον εαυτό σου μόνο, αυτό που το επιθυμούν οι πολλοί αλλά και πολύ άσχημο να έχεις κάτι που κανείς δεν θα ήθελε να έχει. Δηλαδή ή κερατάς θα είσαι να μην μπορείς να περάσεις από τα Προπύλαια ή μαλάκας. Εδώ σε θέλω εξυπνάκια Επίκουρε να μου βρεις την Τρίτη λύση!
Πάντως εγώ προτιμώ μία άσχημη σύζυγο και να έχω το κεφάλι μου ήσυχο, παρά μια ωραία και να μην ξέρω πως να προφυλαχτώ από το κέρατο! Γιατί το φρούριο που προσβάλλεται πανταχόθεν μοιραίο είναι κάποτε να υποκύψει και τότε άντε να βγάλεις άκρη τίνος είναι τα παιδιά!
Αν ζητούμε σύζυγο ικανή να φροντίζει τα του οίκου μας να μας περιποιείται στην αρρώστια και να συμπαραστέκεται στην μοναξιά μας, τότε σίγουρα πήραμε την ζωή μας λάθος! Καλύτερα να εμπιστευτούμε κάποιον Υπηρέτη που θα τον πληρώνουμε και θα εκτελεί ασχολίαστα τις προσταγές μας, παρά την γυναίκα που θα κάνει του κεφαλιού της και θα σε γράφει εκεί που δεν πιάνει μελάνη.
Καλύτεροι συμπαραστάτες θα είναι κάποιοι υπηρέτες οι φίλοι που σου έχουν υποχρέωση, παρά η γυναίκα που σου χρεώνει χρυσό κάθε κροκοδείλιο δάκρυ που θα χύνει και κάθε θεατρική φροντίδα για να σε πείσει να της γράψεις την περιουσία πριν τα κακαρώσεις. Αν η ίδια είναι άρρωστη σε θέλει εκεί στο κρεββάτι της δίπλα μπάστακα - ούτε για κατούρημα δεν μπορείς να πας – να συμπάσχεις και να βογκάς μαζί της. Και αν μεν είναι αγαθή ψυχή χαλάλι της και να την συμπονήσεις και να της συμπαρασταθείς στην γέννα και να κλάψεις αν κινδυνέψει η ζωή της, αλλά αυτό είναι τόσο σπάνιο όσο να βρεις Σπαρτιάτισσα που δεν είναι λεσβία!
Αλλά ο Σοφός ποτέ δεν μένει μόνος ακόμα και στην μοναξιά του! Γιατί του συμπαρίστανται πνευματικώς και διαλέγονται μαζί του, όλοι εκείνοι οι ομοιοπαθείς μαλάκες που έζησαν επι γής από καταβολής κόσμου! Και όταν ανέβει και άλλο ο πυρετός και ενταθεί το παραλήρημα, τους παρατάει και αυτούς και διαλέγεται με τον θεό σε απευθείας σύνδεση.
Αν η απόφαση του Σοφού να παντρευτεί αποβλέπει στην τεκνογονία, προκειμένου να διαιωνιστεί το όνομά του, ή να εξασφαλίσει τα γηρατειά του, και την τύχη της περιουσίας του, τότε ο Σοφός είναι βλαξ με περικεφαλαία! Διότι χέστηκα εγώ έτσι και διαβώ τον Αχέροντα, αν κάποιος διαιωνίσει το όνομά μου, ιδίως αν με λένε Παπαδόπουλο! Και σιγά μην βασιστώ στον γιό μου να με γηροκομήσει που μπορεί να φάει το κεφάλι του με κανένα μηχανάκι ή να το ρίξει στην πρέζα και να τον μαζεύω λιάρδα απ΄ τα σοκάκια ή στην καλύτερη έτσι και επιβιώσει να παρακαλάει το κωλόπαιδο πότε θα τα κακαρώσει ο γέρος για να ξεκοκαλίσει την περιουσία με τις γκόμενες!
Και όσο για την κληρονομιά κάλλιο να την αφήσεις σε κείνους τους φίλους και συγγενείς που γουστάρεις, παρά υποχρεωτικά σε τέκνα που μπορεί και να μην γουστάρεις! Και στην τελική αν είσαι δυσκοίλιος και δεν γουστάρεις ούτε τ΄ άντερά σου δώστα σε κανένα άσυλο να σε μνημονεύουν ή σε κανένα μοναστήρι να σε κοροϊδεύουν!
Εν Αθήναις 10ην του Γαμηλιώνος 54η Ολυμπιάδα
Θεόφραστος ο φιλόσοφος
Για την "ελευθεριάζουσα" απόδοση: Δημήτρης Άλτας
