Το έπος του Χελωνοβασιλιά Οκτώ, που έγινε από βασιλιάς, τζουτζές

Το έπος του Χελωνοβασιλιά Οκτώ, που έγινε από βασιλιάς, τζουτζές

Η χελώνα ήταν κάποτε ένα πολύ σεβάσμιο ζώο. Στην κινέζικη μυθολογία, μετά τη Μεγάλη Πλημμύρα, όταν ξεχύθηκαν από τον σπασμένο Ουρανό όλα τα νερά και πλημμύρισαν τη Γη, η Θεά Nǚwā, αφού μπάλωσε τις τρύπες του ουρανού, τον στήριξε στην πλάτη μιας γιγάντιας χελώνας. Γιατί ζώο πιο μακρόβιο και πιο σταθερό απ’ τη χελώνα δεν είχε.

Η χελώνα ήταν ένα από τα 4 αγαθά πνεύματα: Δράκος, Φοίνικας, Qílín και Χελώνα, αφέντης το καθένα ενός από τα 4 σημεία του ορίζοντα. Αυτή μάλιστα, το πνεύμα του Βορρά, ήταν το μόνο υπαρκτό από τα τέσσερα. Τα υπόλοιπα ήταν όλα πλάσματα φαντασίας. Για αιώνες, λοιπόν, η χελώνα - 龜 -> 龟 ɡuī - ήταν σύμβολο μακροζωίας, σταθερότητας, αντοχής.

Με την έκφραση ‘ηλικία χελώνας’ (龟龄) εύχονταν οι παλιοί Κινέζοι τα ‘χρόνια πολλά’, έδιναν στα παιδιά τους ονόματα που περιείχαν τον χαρακτήρα 龟 κι έβαζαν πέτρινες χελώνες μέσα σε λιμνούλες στα σπίτια τους, για καλή τύχη και πλούτο. Ακόμα κι οι επιτύμβιες στήλες των αυτοκρατόρων στέκονταν πάνω σε σκαλιστά πέτρινα καβούκια.

Σε καύκαλα χελώνας βρέθηκαν τα πρώτα δείγματα κινέζικης γραφής – χρησμοί της εποχής της δυναστείας Shang στα τέλη της δεύτερης χιλιετίας π.Χ., που οι μάντεις κατέγραφαν πάνω στα ίδια τα καύκαλα που είχαν χρησιμοποιήσει για να χρησμοδοτήσουν, πετώντας τα στη φωτιά και μελετώντας μετά τα ραγίσματά τους.

Και ξαφνικά, την εποχή της δυναστείας Yuán (1271–1368), ήρθε η Πτώση. Με υπαίτιο κι εδώ έναν πονηρό όφι.

Η ιερή χελώνα είναι ένα πλάσμα yīn. Θηλυκό. Σε πάρα πολλές απεικονίσεις δεν είναι μόνη: έχει στην πλάτη της ένα φίδι, που είναι πλάσμα yáng: αρσενικό. Κάποια στιγμή λοιπόν - επόμενο ήταν - άρχισε να ψιθυρίζεται ότι κάτι έτρεχε ανάμεσα στη χελώνα και το φίδι. Κι έκατσαν κι είπαν μετά ότι ο άντρας της αξιότιμης κυρίας Χελώνας έχωνε το κεφάλι του στο καβούκι κι έκανε πως δε βλέπει. Κι έτσι προέκυψε η έκφραση ‘χελώνα με κρυμμένο κεφάλι’ (缩头龟), που σήμαινε ‘δειλός’ αλλά και η έκφραση ‘εγγόνι της χελώνας’ (龟孙子) που σήμαινε ‘μπάσταρδος’. Ανάλογες φήμες είχαν κυκλοφορήσει κατά καιρούς και για το ζεύγος Λαγού, κι έτσι η έκφραση ‘παιδί του λαγού’ (兔崽子) σήμαινε λίγο – πολύ το ίδιο.

Σήμερα, απ’ όλα τα είδη της χελώνας, τη ρετσινιά του κερατά έμεινε να την κουβαλάει μία: η κινεζική μαλακοχέλυα χελώνα – λατινιστί Pelodiscus sinensis και κινεζιστί wánɡba (王八) – που την είχαν ονομάσει έτσι γιατί διέκριναν – λέει – στο καβούκι της τους χαρακτήρες 王 ‘βασιλιάς’ και 八 ‘οκτώ’. Κι έτσι, σήμερα, μια από τις πιο συνηθισμένες κινέζικες βρισιές είναι το – wánɡba dàn (王八蛋) κατά λέξη ‘αβγό της νεροχελώνας’ = ‘παιδί του κερατά’ = ‘μπάσταρδος’.

Απαραίτητη υποσημείωση: Οι Κινέζοι δεν βρίζουν κάποιον ‘κερατά’. Τον βρίζουν ‘παιδί του κερατά’. Γιατί; Γιατί η κάθε κουλτούρα, για να βρίσει και να προκαλέσει, χρησιμοποιεί αυτά που η ίδια θεωρεί ιερά. Και για τον ταοϊσμό – τη βάση του κινέζικου πολιτισμού – πάνω απ’ όλα ιεροί είναι οι πρόγονοι. Έτσι, είναι πολύ πιο προσβλητικό να βρίσεις τον πατέρα κάποιου απ’ το να βρίσεις τον ίδιο. Κι ακόμα χειρότερο είναι να του βρίσεις τον παππού. (Όχι. Παραπίσω δεν πάμε, καταντάει πολύ γελοίο το πράγμα)"

Κι απ’ αυτήν την πολιτισμική ιδιομορφία προκύπτουν διάφορα ευτράπελα, όπως π.χ. η βρισιά ‘εγγόνι’ (孙子), όταν φυσικά απευθύνεται σε κάποιον που δεν είναι εγγόνι σου. Στην περίπτωση αυτή υπονοείται συγκεκριμένη σαρκική σχέση σου με τη γιαγιάκα του συνομιλητή, και συνακόλουθα, μεγαλόπρεπα κέρατα στο κεφάλι του παππού του