Σοπενχάουερ – Το ασήμαντο αιώνια επαινούν

Σοπενχάουερ – Το ασήμαντο αιώνια επαινούν

Λαός και δούλος και κάθε είδους νικητής
όλοι ομολογούν σε κάθε χρόνο
η μεγαλύτερη ευτυχία των παιδιών της γης
η ίδια η προσωπικότητα είναι μόνο.
West-tlicher Divan [8, 7]
Γκαίτε

Ο Μητρόδωρος, ο πρώτος μαθητής του Επίκουρου, είχε τιτλοφορήσει ένα κεφάλαιο: Περί του μείζονα είναι την παρ’ ημάς αιτίαν προς ευδαιμονίαν της εκ των πραγμάτων [Όσον αφορά την ευδαιμονία, οι εσωτερικές αιτίες είναι σπουδαιότερες από αυτές που συνδέονται με τις εξωτερικές περιστάσεις] (Κλήμης Αλεξανδρεύς, Στρωματείς 2, 21, σ. 362).

Και σε κάθε περίπτωση, το σημαντικότερο για την καλή διάθεση του ανθρώπου, για τη γενικότερη ψυχική κατάσταση της ύπαρξής του μάλιστα, είναι προφανώς αυτό που υπάρχει και συμβαίνει μέσα του.

Μια ήρεμη και χαρωπή ιδιοσυγκρασία που απορρέει από απόλυτη υγεία και ευτυχή εσωτερική οργάνωση, ένα καθαρό, ζωηρό, διεισδυτικό, με σωστή αντίληψη των πραγμάτων μυαλό, μια μετρημένη, ήπια βούληση και συνεπώς μια ήσυχη συνείδηση – αυτά είναι προτερήματα που κανένα αξίωμα και κανένας πλούτος δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει.

Γιατί αυτό που είναι κανείς για τον εαυτό του, αυτό που τον συνοδεύει στη μοναξιά και που κανένας δεν μπορεί να του το δώσει ή να του το πάρει, είναι γι’ αυτόν ουσιαστικότερο απ’ όλα όσα έχει ή, επίσης, από το πώς μπορεί να είναι στα μάτια των άλλων.

Ένας άνθρωπος με πλούσιο πνεύμα σε πλήρη μοναξιά ψυχαγωγείται θαυμάσια με τις δικές του σκέψεις, ενατενίσεις και φαντασίες, ενώ η συνεχής εναλλαγή από παρέες, θεάματα, γιορταστικές εκδηλώσεις, εκδρομές δεν μπορεί να αποτρέψει τη βασανιστική πλήξη ενός πνευματικά αμβλυμμένου.

Ένας καλός, μετριοπαθής, ήπιος χαρακτήρας μπορεί να είναι ευχαριστημένος υπό συνθήκες φτώχειας, ενώ ένας άπληστος, φθονερός και κακός δεν είναι ευχαριστημένος μέσα σε όλα τα πλούτη.

Ακόμα, για κάποιον που έχει διαρκώς την απόλαυση μιας εξαιρετικής, πνευματικά σημαντικής ατομικότητας, οι περισσότερες των γενικά επιδιωκόμενων απολαύσεων είναι εντελώς περιττές, και μάλιστα μόνο ενοχλητικές και βαρετές.

Και ο Σωκράτης, βλέποντας κάποια πολυτελή εμπορεύματα που ήταν απλωμένα για πούλημα, είπε: “Πόσα πράγματα λοιπόν υπάρχουν που δεν τα έχω ανάγκη!”

Από αυτά λοιπόν συνάγεται ότι η εξάρτηση του ανθρώπου από τις εξωτερικές περιστάσεις είναι πολύ μικρότερη απ’ ό,τι νομίζουμε συνήθως. Μόνο ο παντοδύναμος χρόνος ασκεί και εδώ τα δικαιώματά του σ’ αυτόν υποκύπτουν σιγά-σιγά τα σωματικά και τα πνευματικά χαρίσματα. Μόνο ο ηθικός χαρακτήρας δεν καταβάλλεται από τον χρόνο.

***

Σοπενχάουερ – Το ασήμαντο αιώνια επαινούν
Εκδόσεις Κάκτος, 2009