Ο προσωπικός μας μύθος

18.06.2015
Ο προσωπικός μας μύθος

Πόσο μας αρέσει να βρίσκουμε τη λειτουργία των πραγμάτων... Τον μηχανισμό πίσω από το κάθε τι. Να κατανοούμε τι είναι αυτό που κάνει το ρολόι να χτυπά ή από πού προήλθε κάτι που μας εκπλήσσει. Μας γοητεύουν οι αρχές και τα ξεκινήματα καθώς νιώθουμε ότι αν μάθουμε την προέλευση από κάτι τότε θα το καταλάβουμε πλήρως.

Σαν να λαμβάνουμε μέρος σε μία αρχέγονη αναζήτηση για την απάντηση στο πως ξεκίνησαν όλα. Που εδρεύει, όμως, αυτή μας η "περιέργεια" για την απαρχή των πραγμάτων; Περιέργεια που εκφράζεται μέσα από ερωτήματα:

"Πως φτάσαμε εδώ που είμαστε;" ή "γιατί κάνω αυτό που κάνω;"

Ή σε κάθε νέο που συναντάμε, σε κάθε τι που έρχεται στο δρόμο μας και μας δημιουργεί αυτό το κινητήριο μείγμα ενθουσιασμού και φόβου;

H περιέργειά μας, λοιπόν, πηγάζει από την ανάγκη μας να εξηγήσουμε την συμπεριφορά μας ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνουμε συνειδητά! Να κατανοήσουμε το γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε με τον τρόπο που το κάνουμε. Γιατί οδηγούμαστε σε επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφορών ή τι μας εμποδίζει από το να αλλάξουμε.

Αν κλείσουμε τα μάτια και προσπαθήσουμε να γυρίσουμε πίσω, στην παιδική μας ηλικία, πόσο πίσω μπορούμε να πάμε; Από πότε θυμόμαστε τον εαυτό μας και – πιο σημαντικά – ποια είναι η πρώτη ανάμνηση που έχουμε; Ο λόγος είναι ότι βάση αυτής της ανάμνησης ο καθένας έχτισε το «σχέδιο ζωής» του. Τον τρόπο που αντιδρά στις δυσκολίες, τον τρόπο που εκφράζει τα συναισθήματά του, τον τρόπο που βάζει στόχους και τον τρόπο που διαχειρίζεται τις καταστάσεις. Λες και όλη η ζωή είναι ένας χάρτης που όταν είναι διπλωμένος σχηματίζει εκείνη την πρώτη ανάμνηση ενώ ξεδιπλώνοντας τον, η κάθε φιγούρα της ανάμνησης, εκείνης, παίρνει τη θέση της στον προσωπικό μας "αστερισμό".

Ας επιχειρήσουμε να το κάνουμε περισσότερο κατανοητό μέσα από ένα παράδειγμα... Κάποιος, μπόρεσε να εντοπίσει την πρώτη του ανάμνηση γύρω στα 5 του χρόνια. Αφορούσε τον ίδιο και τον αδερφό του να παίζουν στην κουζίνα με ό,τι μπορούσαν να βρουν. Ο πατέρας τους βρισκόταν λίγο παραπέρα και ασχολούταν με το να επισκευάζει το νεροχύτη. Τα δύο παιδιά άδραξαν την ευκαιρία με τον απασχολημένο πατέρα και ξεκίνησαν να παίζουν με τα εργαλεία του ώσπου ο μικρός πρωταγωνιστής μας τραυματίστηκε με ένα από αυτά. Αντιδρώντας στο κλάμα και τις φωνές του τρομαγμένου παιδιού, ο πατέρας, άφησε ό,τι είχε καταπιαστεί και έτρεξε να το βοηθήσει. Έπλυνε την πληγή του με νερό, του απολύμανε και έδεσε το χέρι του και – παραδόξως – δεν του έβαλε τις φωνές!

Που βρίσκεται το παιδί της ιστορίας μας σήμερα; Κάνει τη δουλειά που προορίστηκε να κάνει ενώ κάθε φορά που βρίσκεται δίπλα από κάτι – ενδεχομένως – επικίνδυνο που μπορεί να τον πληγώσει σωματικά νιώθει μία εσωτερική περιέργεια να το εξερευνήσει! Το ευτυχές, όμως, είναι ότι ο πατέρας του είναι ακόμα εκεί μαζί του... Τον κουβαλάει μέσα του με την μορφή όλων των φιγούρων σημασίας (ως γιατρό, δικηγόρο, σύμβουλο κ.ο.κ.) και αυτό του δημιουργεί μία εσωτερική ησυχία και ασφάλεια. Νιώθει πως ό,τι κι αν συμβεί ο "πατέρας" του θα είναι εκεί να τον βοηθήσει όπως τότε, στα 5 του χρόνια.

Πως γίνεται, όμως, αυτή η πρώτη ανάμνηση να προδίκασε την συναισθηματική του εξέλιξή ως άνθρωπο; Αναλογιστείτε... Σε αυτή την ανάμνηση ποιο ήταν το κυρίαρχο συναίσθημα; Υπερίσχυσε ο φόβος στον τραυματισμό ή η ελπίδα στην ανταπόκριση του πατέρα; Υπήρχε συνεργασία μεταξύ των χαρακτήρων της ανάμνησης ή ο καθένας έδραττε ανεξάρτητα; Όλα αυτά είναι ικανά να χαλκέψουν τον τρόπο με τον οποίο ο πρωταγωνιστής μας αντιμετωπίζει τις καταστάσεις. Τον τρόπο με τον οποίο υπερπηδά τα εμπόδια και θέτει στόχους. Η εσωτερικευμένη φιγούρα του πατέρα – σωτήρα παραμένει εκεί για να ανατρέξει ακόμα και στην ενήλική ζωή του. Νιώθει, λοιπόν, τη σιγουριά να επιχειρήσει κάτι χωρίς τον φόβο της εγκατάλειψης – αν πληγωθεί – και αυτό, πιθανότατα, να τον καθιστά περισσότερο δραστήριο στη ζωή του... Περισσότερο ενεργό και να του αποδίδει έναν εξερευνητικό ή ακόμα και ηγετικό ρόλο.

Πολλές φορές, λοιπόν, όταν έχουμε ανάγκη να διεκδικήσουμε νέα πράγματα ή πρόσωπα μα αποθαρρύνουμε τον εαυτό μας από το να το κάνει, μπορεί να ευθύνεται η κατευθυντήρια εικόνα μας. Σε αντίθεση με τον πρωταγωνιστή της ιστορίας μας μπορεί ο πατέρας ή μητέρα "σωτήρας" να έλειπε από την εικόνα κάνοντας, έτσι, το τίμημα της αποτυχίας αβάσταχτο για εμάς. Ίσως, λοιπόν, στην απογοήτευση μιας ερωτικής απόπειρας ή ενός εργασιακού εγχειρήματος να προστίθεται η απογοήτευση για το πρόσωπο που δεν ήρθε "τότε" να μας σώσει αναβιώνοντας μας αυτή την παράλειψη κάθε δεδομένη φορά.

Ας προσπαθήσουμε με τη σειρά μας να ανακαλέσουμε την παλαιότερη ανάμνησή μας. Αυτή που εντοπίζεται γύρω στα 5 έτη της ζωής μας. Αυτή που δόμησε το σχέδιο ζωής μας. Δεν χρειάζεται να επαληθεύσουμε τη μνήμη μας ρωτώντας άλλους κι αυτό γιατί δεν παίζει σημασία πόσο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα αυτή η ανάμνηση αλλά η ερμηνεία που της δώσαμε. Εκείνη, μπορεί να γεννήθηκε σε μικρή ηλικία όμως συνέχισε να πλάθεται για αρκετό καιρό ώσπου πήρε την τελική μορφή της και αποτέλεσε τον προσωπικό μας μύθο. Ας μην ξεχνάμε όμως... Η κατευθυντήρια εικόνα είναι μόνο το εξώφυλλο από το κουτί με το παζλ της ζωής μας. Ένα παζλ του οποίου τα κομμάτια μπορούν να ενωθούν με όποιο τρόπο επιλέξουμε και να συνθέσουν το μεγαλύτερο έργο μας. Το μόνο που χρειάζεται είναι δύναμη να ανοίξουμε το κουτί...

Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Adler, A. (1982). Pattern of Life, Chicago: Adler School of Professional
Adler, A. (2010). Understanding Human Nature, United States of America: Martino Fine Books
Adler, A. & Brett, C. (2009). Understanding Life, Oxford: Oneworld Publications
Ansbacher, H., L. & Ansabacher, R., R. (1964). The Individual Psychology of Alfred Adler, New York: Harper Perennial
Langs, R., J. (1977). Classics in Psychoanalytic Technique, UK: Jason Aronson

Γράφει ο Ιάκωβος Σιανούδης
Ψυχολόγος Bsc, Ψυχοθεραπευτής

Πηγή: psychorropia.gr