Θυμός: Τρείς ιστορίες κι ένα δηλητήριο

26.08.2014
Θυμός: Τρείς ιστορίες κι ένα δηλητήριο

Ο Νίκος είναι ένας νέος άνδρας, πρόσφατα παντρεμένος. Με πήρε τηλέφωνο ένα απόγευμα λέγοντας μου ότι θέλει να τα παρατήσει όλα, να χωρίσει και να γυρίσει πίσω στην εργένικη ζωή. «Τι συνέβη;» τον ρώτησα. Μου εξήγησε ότι είχε ένα καυγά με την σύζυγό του για μια ασήμαντη αφορμή και ότι εκείνη είχε πει πράγματα που δεν περίμενε να ακούσει.

«Αν νιώθει πραγματικά έτσι, καλύτερα να χωρίσουμε…»

Τον ρώτησα εάν είναι σίγουρος ότι τα λόγια που είπε η σύζυγός του τα εννοούσε και εάν τα είπε πάνω στα νεύρα του καυγά.

«Δεν έχει σημασία, πάνω στα νεύρα μας λέμε την αλήθεια, εξάλλου γιατί πρέπει εγώ να ανέχομαι και να ακούω τέτοια πράγματα» ήταν η απάντηση του.

«Εφόσον είσαι σίγουρος ότι τα λόγια αυτά τα είπε και ήξερε ότι θα σε πληγώσει και εφόσον εσύ όταν είσαι θυμωμένος λες την αλήθεια, τότε καλύτερα να χωρίσετε» του είπα.

Ο Χρήστος είναι καταξιωμένος στο επάγγελμά του, οικονομικά ευκατάστατος και με όρεξη να συνεχίσει να εξελίσσει την καριέρα του. Ήρθε στο γραφείο με το ένα μάτι μαυρισμένο.

«Τι συνέβη;» τον ρώτησα. «με έβρισε ένας τύπος στο φανάρι, κατέβηκα κάτω, τον έβρισα και εγώ και μετά…». «Φοβάσαι ότι δεν μπορείς να ελέγχεις τον θυμό σου;»

«Όχι» μου είπε «Ντρέπομαι, ντρέπομαι να με βλέπουν οι άλλοι να τσακώνομαι συνέχεια. Αν φοβάμαι κάτι, φοβάμαι μην με αφήσουν οι δικοί μου άνθρωποι…».

Η Ελένη είναι μια κυρία γύρω στα 60 που πριν από κάποια χρόνια έχασε τον άνδρα της. Ήρθε στο γραφείο με την προτροπή των παιδιών της γιατί ξεχνούσε, δεν είχε όρεξη να κάνει τίποτα και γενικότερα φαίνονταν ότι δεν μπορούσε να οργανώσει την ζωή της.

Μας μίλησε για τις δυσκολίες του γάμου της και για την απογοήτευσή της που δεν κατάφερε στην ζωή της αυτά που ήθελε. «Δυστυχώς, ο σύζυγος δεν είναι πια κοντά μας για να μας πει τι τον δυσκόλευε να είναι αλλιώς» της είπα, «εσύ που φαίνεται να ήσουν το πιο ώριμο μέλος αυτής της σχέσης, τον έχει συγχωρέσει για τα λάθη του;».

Η Ελένη με κοίταξε και κλαίγοντας μου απάντησε «Όχι, είμαι ακόμα θυμωμένη μαζί του..»

Τι κοινό έχουν οι τρείς αυτές ιστορίες;

Σε πρώτη σκέψη κανένα θα απαντήσετε αφού φαίνονται ασύνδετες.

Τι κοινό μπορεί να έχει το άλυτο πένθος, οι δυσκολίες στο γάμο, οι φόβοι για την οικογένεια;

Υπάρχει όμως ένα ισχυρό δηλητήριο που είναι ικανό να δηλητηριάσει τις ανθρώπινες σχέσεις και να επηρεάσει τις αντιδράσεις μας και την συμπεριφορά μας, τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Ο θυμός.

Ο θυμός είναι ένα βασικό συναίσθημα που έχει εξελίξει και διαμορφώσει τόσο την ανθρώπινη συμπεριφορά όσο και την ιστορία αυτού του κόσμου.

Μου αρέσει να τον παρομοιάζω με το δηλητήριο των φιδιών. Γεννιούνται με αυτό από την φύση τους και είναι σχεδόν αδύνατο ένα δηλητηριώδες φίδι να γίνει χορτοφάγο ή vegan.

Επίσης το δηλητήριό τους επηρεάζει διαφορετικά και δεν έχει την ίδια ισχύ, ανάλογα με το είδος του φιδιού.

Ο θυμός λοιπόν είναι μέσα μας και δεν φταίει ούτε η μητέρα μας, ούτε τα δύσκολα παιδικά μας χρόνια, ούτε αυτή η ρημάδα η τηλεόραση που κάθε μέρα συναντούμε θυμωμένους ανθρώπους ή είμαστε εμείς οι ίδιοι θυμωμένοι.

Είναι μέσα μας γιατί με τον θυμό μπορούμε να αμυνθούμε, να επιτεθούμε αλλά και να αισθανόμαστε ότι μπορούμε να ανταπεξέλθουμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας.

Γεννιόμαστε με την ικανότητα να θυμώνουμε όπως ακριβώς γεννιόμαστε με την ικανότητα να χαιρόμαστε να νιώθουμε λύπη, έκπληξη, φόβο ή αποστροφή και φυσικά όπως και με τα υπόλοιπα συναισθήματα ο θυμός δεν είναι ούτε de facto καλός ούτε de facto κακός.

Οι δυσκολίες γεννιούνται όταν αφήνουμε το δηλητήριο του θυμού να επηρεάζει την συμπεριφορά μας και την σκέψη μας ή τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Οι άνθρωποι που νιώθουν θυμό, συνήθως ζητάνε «δικαιοσύνη», «αποδοχή» ή την «συμφωνία των άλλων» με τις δικές τους απαιτήσεις.

Ο θυμός μπορεί είτε να εξωτερικεύεται: νεύρα, επιθετικότητα (λεκτική ή σωματική), προσβολές, κατηγορίες… είτε να εσωτερικεύεται: απάθεια, μελαγχολία, ντροπή, υποτίμηση του εαυτού, μοναχικότητα…

Όμως όπως και στα περισσότερα δηλητήρια, έτσι και ο θυμός έχει τα αντίδοτά του.

Το πρώτο είναι η αποδοχή και η απενεχοποίηση του συναισθήματος.

Σκέψεις όπως δεν είναι σωστό να θυμώνουμε, εγώ δεν θυμώνω ποτέ, δε θέλω να ξαναθυμώσω, δεν θυμώνουμε με αυτούς που αγαπάμε κ.α μόνο άγχος και απογοήτευση μπορεί να μας προσφέρουν αφού ο θυμός υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει μέσα μας.

Το δεύτερο είναι να δούμε το «σχετίζεσθε» του θυμού μας.

Δεν υπάρχει συναίσθημα που να μην σχετίζεται με κάποιον ή κάτι. Ακόμα και οι άνθρωποι που θυμώνουν με τον εαυτό τους συχνά ανακαλύπτουν ότι ο θυμός τους έχει σχέση με τις προσδοκίες τους, τα θέλω ή αυτά που περιμένουν οι άλλοι από αυτούς.

Το τρίτο είναι η υγιής έκφρασή του.

Ο θυμός είναι εκεί για να μας θυμίσει κάτι, ένα καμπανάκι για κάτι που θέλουμε, κάτι που μας πλήγωσε, κάτι που μας φόβισε. Αν μάθουμε να επικοινωνούμε τον θυμό μας χωρίς να πληγώνουμε τον εαυτό μας ή τους άλλους, το δηλητήριο του θυμού θα γίνει αβλαβές.

Τέλος, θα πρέπει να δούμε τι άλλο συμβαίνει στην ζωή μας.

Σπάνια συναντούμε ανθρώπους που είναι μόνιμα θυμωμένοι ή έστω θυμωμένοι με την ίδια ένταση.

Οι εξαιρέσεις, οι στιγμές που ο θυμός μας αντικαθιστάται από χαρά, οι φορές που καταφέραμε να κάνουμε το θυμό μας λειτουργικό είναι τα κομμάτια που θα μας δείξουν τι πάει ήδη καλά και τον τρόπο που τα καταφέραμε.

Λένε ότι ο Βούδας είχε πει ότ:

«Όπως το δηλητήριο του φιδιού, όταν απλώνεται παντού μες στο κορμί μας, διαλύεται από τα αντίδοτά μας, αυτός που αρνείται το θυμό και σε άλλο επίπεδο έχει ανυψωθεί και έχει απαρνηθεί τον κόσμο αυτόν του πόνου, σαν το φίδι κι αυτός εγκαταλείπει το παλιό, άχρηστο δέρμα του».

Δεν ξέρω αν συμφωνώ τόσο με την άρνηση του θυμού εξολοκλήρου, αλλά αν το παλιό μας δέρμα δεν μας αφήνει να νιώσουμε τον κόσμο ή μας δυσκολεύει στις σχέσεις μας με τον εαυτό μας ή τους άλλους, τότε καλό θα ήταν να το εγκαταλείψουμε.

 

Ιωάννης Ζήνδρος-Ελένη Τσάκωνα
Ψυχολόγοι

Πηγή: singleparent.gr