«Ο βιασμός είναι έγκλημα. Όμως το επίμονο ή αδέξιο φλερτ δεν είναι αδίκημα». Με αυτά τα λόγια  αρχίζει το κείμενο στη Monde της ηθοποιού Κατρίν Ντενέβ και μερικών ακόμα δεκάδων γυναικών, που πυροδοτεί μια μεγάλη συζήτηση. Ποια ζητήματα τίθενται στο άρθρο και πώς θα μπορούσαν να απαντηθούν; 

Αυτό που δεν άλλαξε όσο θα περίμενε κανείς να έχει αλλάξει στον δυτικό κόσμο –γιατί ο ισλαμιστικός και, ώς ένα βαθμό, και ο ισλαμικός είναι άλλη ιστορία– είναι η κουλτούρα της συγκάλυψης αναφορικά με τη σεξουαλική παρενόχληση.

Με αφορμή την αποκάλυψη του σκανδάλου Γουάινστιν, του άλλοτε πανίσχυρου κινηματογραφικού παραγωγού τον οποίον κατήγγειλαν για σεξουαλική παρενόχληση αρχικώς αμερικανίδες ηθοποιοί και, στη συνέχεια, ευρωπαίες συνάδελφοί τους, το 2017 κατεγράφη ως η χρονιά της νέας χειραφέτησης των γυναικών. Ο Χαρβεϊ  Γουάινστιν έδωσε λαβή σε γυναίκες από διαφορετικές δυτικές χώρες –επιμένω στο δυτικές– για να καταγγείλουν εργοδότες, συναδέλφους, μέχρι πρώην συζύγους και φίλους ότι τις παρενόχλησαν σεξουαλικά ακόμη και πριν από 40 χρόνια. Τα κοινωνικά δίκτυα γέμισαν hashtags, αγωνιστικά συνθήματα και κραυγές που έφτασαν στα όρια της υστερίας. Αυτή όμως είναι η συνήθης χρήση των κοινωνικών δικτύων: αν δεν ουρλιάξεις για το δίκιο σου στο twitterπου θα το κάνεις;

Το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης ήρθε λοιπόν ξανά στην επικαιρότητα. Από την εποχή του σκανδάλου Κλίντον-Λιουίνσκι, το 1998, είχαμε να ακούσουμε και να διαβάσουμε τόσα πολλά για το ζήτημα που   παραλίγο να κοστίσει στον αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον την προεδρία.

Αφού λοιπόν ακούσαμε και διαβάσαμε πλείστα όσα, η γαλλική εφημερίδα LeMonde(9/1/2017) δημοσίευσε ένα κείμενο-μανιφέστο, διατυπωμένο με σκοπό να προκαλέσει «πολεμική», η οποία ως γνωστόν αποτελεί το εθνικό σπορ των Γάλλων. Το κείμενο υπογράφουν 100 γυναίκες, προσωπικότητες της γαλλικής ζωής και αρχίζει ως εξής:

Ο βιασμός είναι έγκλημα. Όμως το επίμονο ή αδέξιο φλερτ –«καμάκι» ακριβέστερα– δεν είναι αδίκημα. 

Το κείμενο υπογράφουν, μεταξύ άλλων, η ηθοποιός Κατρίν Ντενέβ, η  συγγραφέας Κατρίν Μιγιέ, η πρώην πορνοστάρ Μπριζίτ Λαέ, η τραγουδίστρια Ίνγκριντ Καβέν. 

Βασικό τους επιχείρημα είναι ότι η εκστρατεία κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης έχει λάβει επικίνδυνες διαστάσεις για την ελευθερία των γυναικών, καθώς προτρέπει σε μίσος εναντίον των ανδρών. «Διεκδικούμε», γράφουν, «τη δυνατότητα των ανδρών να ενοχλούν, κάτι που είναι απαραίτητο στη σεξουαλική ελευθερία. [...] Δεν αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας σε αυτόν τον φεμινισμό που πέρα από τις καταγγελίες της κατάχρησης της εξουσίας, λαμβάνει τη μορφή μίσους εναντίον των ανδρών και εναντίον της σεξουαλικότητας».

Για τις υπογράφουσες, η εκστρατεία κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης οδηγεί σε λογοκρισία –έργων και λόγων–, σε κυνήγι μαγισσών, σε επαναφορά του πουριτανισμού, σε απολυταρχισμό. Καλλιεργεί στις γυναίκες την ιδέα ότι είναι τα αιώνια θύματα ενώ, όπως τονίζουν, «είμαστε αρκετά ξύπνιες για να γνωρίζουμε ότι η σεξουαλική ορμή είναι από τη φύση της επιθετική και άγρια και παράλληλα είμαστε αρκετά διαυγείς ώστε να μην συγχέουμε το αδέξιο καμάκι με τη σεξουαλική επίθεση».  

Πρέπει, λένε, «να διεκδικούν οι γυναίκες τη μισθολογική ισότητα με τους άνδρες, όμως μπορούν και να μην τραυματιστούν από τη δράση ενός εφαψία στο μετρό παρ’ ότι αυτό συνιστά αδίκημα».

Υπάρχουν λοιπόν στη Γαλλία ακόμη εφαψίες; Φαίνεται πως ναι. Μπορούν οι γυναίκες να μην ενοχλούνται από αυτούς; Μπορεί και ναι, μπορεί και όχι. Πως πρέπει να αντιμετωπιστεί ο εφαψίας; Με χαμόγελο; Με λαβή ζίου ζίτσου, με λεκτική επίθεση και ξεμπρόστιασμα; Και αν το αντικείμενο του πόθου του εφαψία δεν μπορεί να υιοθετήσει καμιά από αυτές τις πρακτικές, τότε τι γίνεται; Πρέπει, λέει το μανιφέστο, οι γυναίκες να αντιμετωπίζουν την ελευθερία –των ανδρών– να τις ενοχλούν χωρίς να περιορίζονται στο ρόλο του θύματος. Συνεπώς όλα δικαιολογούνται: στην ελευθερία του εφαψία να «εφάπτεται» σε σας, εσείς απαντάτε με τη δική σας ελευθερία, με μια τσαντιά στο κεφάλι, ας πούμε.

Τώρα βέβαια μια Κατρίν Ντενέβ δεν θα μπορούσε ποτέ να προέβαινε σε μια τόσο άκομψη κίνηση. Ίσως γιατί οφείλει όλο το μύθο της στα μαγικά χέρια ανδρών σκηνοθετών όπως ο Ροζέ Βαντίμ, ο Πολάνσκι, ο Μπουνιουέλ. Το πιθανότερο είναι ότι ούτε η Κατρίν Μιγιέ θα φερόταν  άκομψα, αφού έπλασε τη λογοτεχνική της εικόνα με το αυτοβιογραφικό βιβλίο Η σεξουαλική ζωή της Κατρίν Μ. (2001) στο οποίο αφηγείται με αιματηρές λεπτομέρειες, πασπαλισμένες με «δοκιμιακή διάθεση», το προσωπικό της κάμα σούτρα.

Επειδή όμως η Ντενέβ και η Μιγιέ δεν είναι του κόσμου τούτου, αν σας τύχει να ενοχληθείτε από τη συμπεριφορά ενός άνδρα, σκεφτείτε πόσο υπέρ της προσωπικής ελευθερίας είναι αυτή η συμπεριφορά. Της δικής σας ελευθερίας, εννοείται. 

***

Μαρίλια Παπαθανασίου

Φωτογραφία : H Κατρίν Ντενέβ, Σεβερίν στην "Ωραία της ημέρας", ταινία που γύρισε ο Λουίς Μπουνιουέλ το 1966

Πηγή: booksjournal