Οι θεατές και οι υποτακτικοί της κοινωνίας διαθέτουν έπαρση. Οι υποτελείς των συστημάτων σκύβουν τη ράχη από εξουσιομανία, ταπεινώνονται από πονηριά. Είναι ελαστικοί σαν μαλάκια μπροστά στον ανώτερο και άκαμπτοι σαν πέτρα μπροστά στον κατώτερο. Η ζωή γι' αυτούς έχει αντικατασταθεί από την ιεραρχία και τη σταδιοδρομία. Όσο επαχθής και αν είναι η σταδιοδρομία τους, όσο ψυχοφθόρες οι ίντριγκες και οι ασταμάτητοι υπολογισμοί, εκείνοι αποδέχονται και ενσωματώνουν τους νόμους της σύμβασης, τους κατανοούν πλήρως. Είναι σχετικά ευκολότερο να παρακολουθεί κανείς τη λογική τέτοιων νόμων. Άλλωστε, θεωρείται σωστός και σεβαστός όταν του τηρεί.

Η ζωή, όμως, δεν είναι παράλογη. Ακολουθεί μια εξαίσια σοφή λογική, που όμως δεν είναι προσυμφωνημένη. Πρέπει τίμια να την αναζητήσεις για να καταδεχτεί να σου αποκαλυφθεί. Τα κλειδιά της αλήθειας είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητα στα ζητήματα εντιμότητας. Θέλουν να ψηλαφείς με πίστη τα ιερογλυφικά του αινίγματός της.

Η αλήθεια «ούτε φανερώνεται, ούτε κρύβεται», αντίθετα στέλνει σημάδια στα μάτια της ψυχής. Η ζωή είναι παράλογη μονάχα όταν τη συγκρίνουμε με εκείνο που συμφωνήσαμε να θεωρούμε «λογικό».

Η οδύνη, η αποτυχία, η αμαρτία σε κάνουν καλό μαθητή. Όπως, για να είσαι δάσκαλος, χρειάζονται κάποιες προϋποθέσεις, προϋποθέσεις χρειάζονται και για να είσαι καλός μαθητής. Μαθητής που μαθαίνει, και επειδή μαθαίνει, μεταμορφώνεται. Για να καρπίσει τους σπόρους το μέσα χώμα σου πρέπει να σκαφτεί. Τίποτα δε σκάβει βαθύτερα, τίποτα δεν ξεριζώνει σαν ζιζάνια τις ψευδαισθήσεις, τίποτα δε σε κάνει δεκτικότερο όσο ο πόνος και η συντριβή. Πρέπει να έχεις φτάσει στην απόγνωση για να γυρέψεις τη γνώση. Κι όπως παραδέχεται μεγάλος Ρώσος, ο Ντοστογιέφσκι, παλεύοντας κι αυτός με το θηρίο του εγωισμού στο υγρό Υπόγειο: Τα βάσανα είναι η μοναδική αιτία της συνείδησης.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ο παλιάτσος και η Άνιμα» της Μάρως Βαμβουνάκη – εκδ. ΨΥΧΟΓΙΟΣ