Οι ιδέες και η γνώση είναι αυτές που καθορίζουν τον άνθρωπο ως ον στη κοινωνία. Επίσης, μέσω της φιλοσοφίας ο άνθρωπος επέλυσε πολλά ερωτήματα που τον απασχολούσαν στο καθημερινό βίο του. Ο φιλοσοφικός στοχασμός είναι το μοναδικό εργαλείο που διαθέτει ο άνθρωπος καθώς ενεργοποιεί και τροφοδοτεί την κριτική σκέψη και αλλάζει την καθημερινότητα και τις αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον του. Η αξία της φιλοσοφίας μπορεί να γίνει αντιληπτή καθώς είναι η μοναδική ζωοφόρος δύναμη που είναι ικανή να επιφέρει κοινωνικές αλλαγές και την συγκρότηση μίας συλλογικότητας που να αναγνωρίζει τον άνθρωπο ως αυταξία, διαφορετικά ελλοχεύει ο κίνδυνος της φαυλοκρατίας και του δίκαιου του ισχυρού. Όταν απουσιάζει η γνήσια δημοκρατία ο εκφυλισμός των ιδεών και των αξιών είναι τόσο μεγάλος, όπου στους κόλπους της κοινωνίας ξεσπούν απεργίες και οι εργαζόμενοι διαμαρτύρονται να υπερασπιστούν τα αυτονόητα, η αδράνεια και οι κοινωνικές ανισότητες εντείνονται και παρατηρούνται διαρκή συμπτώματα παρακμής και παθογένειας.
Το οικονομικό σύστημα, στην εποχή μας, επέτρεψε να κυριαρχούν μεγάλες εταιρείες και ισχυρές οικονομικές συγχωνευμένες επιχειρήσεις , που έχουν τη δύναμη να επηρεάζουν τις πολιτικές εξελίξεις και να καθορίζουν και το εκλογικό αποτελέσματα. Το πολιτικό καθεστώς ελέγχεται σε τέτοιο βαθμό από την οικονομική ελίτ, ώστε η πλειοψηφία χειραγωγείται και έτσι ουσιαστικά αποκλείεται και από τις εκλογικές διαδικασίες έχοντας καταστεί θεατής των ΜΜΕ. Τα παραπάνω έχουν ως συνέπεια οι παθογένειες να αυξάνονται, φασιστικές ιδεολογίες να αναφύονται . Στον αντίποδα, οι πνευματικοί άνθρωποι οδηγούνται στο περιθώριο.
Ο πλουραλισμός και η διαφορετικότητα αργοπεθαίνει καθώς όλα υποτάσσονται σε μία συσσωμάτωση υπάκουη στο βωμό του κέρδους και για πάρα πολλούς νέους ανθρώπους το εύκολο χρήμα και ο γρήγορος πλουτισμός είναι σκοπός της ζωής τους . Στις χώρες του δυτικού κόσμου, ο καπιταλισμός γεννά τη φτώχια και δημιουργεί το χάσμα ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους ενώ το κράτος δε μπορεί να διαφυλάξει την αξία του ανθρώπου. Συνεπώς, παρουσιάζεται η επιτακτική ανάγκη να εναντιωθεί η υγιής κοινωνία στο μισαλλόδοξο καπιταλιστικό σύστημα και σε οποιαδήποτε άλλη μορφή δογματισμού, η οποία καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για να αποφύγουμε τα δεινά που γεννά ο καπιταλισμός χρειάζεται να κοινωνικοποιηθεί ένα μέρος της παραγωγής, χωρίς όμως η κοινωνία να κινδυνεύσει από έναν κολεκτιβισμό, που στερεί την ελευθερία του ατόμου. Άλλωστε, στα κράτη που εφαρμόστηκε το είδος του σοσιαλισμού που έχει ως τώρα εμφανιστεί , η ιστορία έδειξε πως δεν υπήρξε κάποια διαφορά από μία μοναρχική κεφαλαιοκρατία. Με την εφαρμογή ενός επαίσχυντου οικονομικού συστήματος το έργο της δημοκρατίας και απόδοσης δικαιοσύνης δεν μπορεί να αποδοθεί στο βαθμό που θα έπρεπε.
Στην προσπάθεια για την αναζήτηση της ορθής ανασυγκρότησης της κοινωνίας που θα ενδιαφέρεται συλλογικά στην επίτευξη των δημοκρατικών σκοπών και μιας ανεπτυγμένης οικονομίας όπου παράλληλα θα διασφαλίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατική κοινωνία πρέπει να προστατευθεί από κάθε απολυταρχική ιδεολογία ή ιδεολογία θεοκρατικών μορφωμάτων . Οτιδήποτε εναντιώνεται στη δική τους αλήθεια παραγκωνίζεται και εξαφανίζεται. Το Κοινοβούλιο, η καρδιά της δημοκρατίας δεν πρέπει να διαθέτει χώρο σε οτιδήποτε είναι δογματικό.
Η δημοκρατία για να φτάσει στη πληρέστερη μορφή της και όλες οι αξίες της να κοσμούν τη κοινωνία πρέπει να χρησιμοποιήσει τα κατάλληλα μέσα που δεν διαστρεβλώνουν το νόημα της δίχως να υποτιμηθούν οι λόγοι που οδηγούν τους ανθρώπους σε κοινωνικούς αγώνες, δίχως να υπονομευθεί η σπουδαιότητα της εκπαίδευσης , με ανεξάρτητα ΜΜΕ που βλέπουν κατάματα την πραγματικότητα.
Στις μέρες μας, όπως προανέφερα, υπάρχει μία παγκόσμια ελίτ που κατέχει την κατάλληλη γνώση και μόρφωση και της έχει αποδοθεί η αποκλειστικότητα να αποφασίζει ‘ορθά’. Τα συμφέροντα της συγκεκριμένης ελίτ είναι πασιφανές πως ξεπερνούν τους σκοπούς και τις αξίες που θα έπρεπε να υπερασπίζεται η γνήσια δημοκρατία, αφού αν λειτουργούσε σωστά κάθε πολίτης θα μπορούσε να αποκτήσει τη γνώση, έτσι ώστε να μπορεί να αποφασίζει αντικειμενικά ορθά και προς το συμφέρον του. Ο κόσμος των ιδεών δεν είναι ανοιχτός σε όλους. Κι όποιος δεν έχει πρόσβαση σε αυτόν είναι προφανώς δέσμιος σε όσους τον κρατούν κλειστό.
Ίσως τα παραπάνω που αφορούσαν το εποικοδόμημα αναφέρθηκαν πρωθύστερα αλλά ο πολιτισμός και τα πνευματικά επιτεύγματα του ανθρώπου πάνω στον πλανήτη υπήρξαν ανέκαθεν προτεραιότητες για τον γράφοντα μολονότι αναγκαστικά ασχολείται και με τα οικονομικά συστήματα … ας πάμε, λοιπόν, τώρα και στην παραγωγική διαδικασία. Τη βάση του εποικοδομήματος, που λέει και ο γερμανός φιλόσοφος… Αυτή σε μία υγιή κρατική δομή ή σε ένα βελτιωμένο κοινωνικοπολιτικό στάτους θα μπορούσε να γίνεται με τη συμβολή όλων ανεξαιρέτως των εργαζομένων και θα είναι εύλογο όσο και επιβεβλημένο ένα μέρος των κερδών να επιστρέφει στους πολίτες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με αυστηρή φορολόγηση των κερδών και την επιστροφή τους στις λαϊκές τάξεις.
Σταδιακά, με αυτό τον τρόπο, θα εξαλειφθούν όλες οι κοινωνικές παθογένειες και τα προβλήματα που γεννά η ανισότητα και η ελλιπής απονομή της δικαιοσύνης. Επίσης, να ασκείται αυστηρός έλεγχος στους δημόσιους λειτουργούς και στους πολιτικούς οι οποίοι διατηρούν την εξουσία να λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις, από τις οποίες κρίνεται το μέλλον της χώρας.
Αναρωτιέται κανείς συχνά για το ρόλο του κράτους και των θεσμών του και ακόμα πιο συχνά οδηγείται στη δαιμονοποίησή του καθώς παρουσιάζεται από την εφαρμογή των έως τώρα ελεγκτικών μηχανισμών του ως ο μπαμπούλας των δημοκρατικών διεκδικήσεων. Η έννοια της αριστοτελικής μεσότητας θα μπορούσε να δώσει μία απάντηση σε αυτό το δύσκολο σημείο. Το δίλημμα δε θεωρώ πως είναι κράτος ή δημοκρατία, το διακύβευμα είναι αν και με ποιον τρόπο μπορεί το κράτος να σταθεί ανάμεσα στις ακραίες ιδέες και την προστασία της δημοκρατίας από τη μία μεριά και την ενεργητική διάσταση του αφυπνισμένου μέσω της εκπαίδευσης πολίτη ο οποίος συμμετέχει με ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και στη δικαιοσύνη.
Θεωρώ, λοιπόν, ότι μία αλλαγή είναι εφικτή, μια ολοκληρωτική αλλαγή που θα ξεπηδήσει από τον επαναπροσδιορισμό της θέασης της Πολιτείας εκ μέρους του πολίτη.
Χαρίλαος Παπαδήμας
Βασική πηγή: Φιλελευθερισμός και κοινωνική δράση, εκδόσεις ΠΟΛΙΣ
