H Eλλάδα της χλιδής

18.01.2014
H Eλλάδα της χλιδής

Εξι χρόνια ύφεσης και η χώρα εξακολουθεί να βιώνει τις δικές της στιγμές προκλητικής τρυφηλότητας, πιο σιωπηρής, αλλά πάντα ακμάζουσας. «Ωραία η Chanel σου». «Mη νομίζεις, του παλιού καλού καιρού» (πραγματικός διάλογος από πρόσφατο gathering κυριών για μπιρίμπα στα βόρεια προάστια της Αθήνας). Στην Ελλάδα της κρίσης, η «περίοπτη κατανάλωση» (όπως είχε βαφτίσει εν έτει 1899 ο αμερικανός οικονομολόγος Θόρσταϊν Βέμπλεν τις προκλητικές δαπάνες χάριν γοήτρου) βρίσκεται σε κατακόρυφη πτώση.

Οχι ότι δεν εξακολουθούν να κυκλοφορούν ανάμεσά μας εκείνοι που παραγγέλνουν black cod, που δίνουν 140 ευρώ για ένα ιδιαίτερο μάθημα hot yoga, που φορούν χειροποίητα παπούτσια Berluti, που μετακινούνται με learjet, που απαιτούν τέντα από αληθινό τσίρκο για το γαμήλιο dinner, που κάνουν πάρτι για τα sweet sixteen της κόρης ή που επικροτούν επειδή ο γιος τα «σπάει» ανελλιπώς στο Élysées του Λονδίνου.

Σύμφωνα, άλλωστε, με την τελευταία (2013) έρευνα της Wealth-Χ (εταιρείας που περισυλλέγει πληροφορίες για τους προνομιούχους αυτού του πλανήτη), 505 έλληνες πολυεκατομμυριούχοι, δηλαδή το 0,005% των κατοίκων αυτής της πολύπαθης χώρας, διαθέτουν σήμερα περιουσία 60 δισ. ευρώ (σημειωτέον ότι η αντίστοιχη λίστα του 2012 περιελάμβανε 455 ζάπλουτους με 50 δισ.). Συνολικά, στη σημερινή καταρρέουσα οικονομικά και κοινωνικά Ελλάδα, όπου ο μισός πληθυσμός κάθεται στο τραπέζι να φάει με μπουφάν και ανοιχτό air condition, οι εκατομμυριούχοι (με περιουσία άνω του 1 εκατ. ευρώ) υπολογίζονται, από τα τμήματα Private Banking των τραπεζών, σε περίπου 8.000 άτομα.

Οι δραματικές κοινωνικές ανισότητες, όμως, επιβάλλουν πλέον μια απόσυρση της προκλητικότητας, μια low profile εγρήγορση (πρωτίστως για λόγους αυτοπροστασίας), ένα σχεδόν απολογητικό ύφος, δεν θα βάλεις το χρυσό σου Rolex στο γυμναστήριο, όπως έκανες παλιά, δεν θα διαφημίσεις ότι δίνεις μόνο για κούρεμα (χωρίς το λούσιμο και το φορμάρισμα) 150 ευρώ, δεν θα βγεις να μοστράρεις τη supercharged Range Rover, δεν θα κομπάσεις για το τελευταίο shopping spree σου στη Νέα Υόρκη ούτε για το «goodbye party» που διοργάνωσες στο Πεντελικόν λίγο πριν από την αναχώρησή σου για το «Νησί» (όπως αποκαλείται σε κάποιους κύκλους το Ντουμπάι).

Είναι αυτό που έγραφε προ καιρού ο βρετανικός «Guardian»: «Από τότε που ξέσπασε στην Ελλάδα αυτή η ανεξέλεγκτη κρίση χρέους, η προνομιούχα τάξη της έχει γίνει αισθητή περισσότερο με την απουσία παρά με την παρουσία της». Δεν είναι τυχαίο ότι ψήγματα της παλαιότερης εξόφθαλμης χλιδής φαίνεται να έχουν απομείνει πλέον μόνο στη Μύκονο (μια διεθνής νησίδα πρόκλησης με Τριμαλχίωνες να κολυμπούν μακαρίως στη σαμπάνια) και στο ελληνικό Κοινοβούλιο που εξακολουθεί να μη διαθέτει κανένα ένστικτο αυτοπροστασίας (αν κρίνει κανείς από εκείνες τις καταραμένες δωδεκάποντες Louboutin και τις αξίας 147.000 ευρώ γραβάτες που θα έντυναν την κομψευόμενη ελληνική προεδρία).

«Διαμάντια» στα λασπόνερα της αγοράς

Σε μια Ελλάδα διάσπαρτη με φούρνους, παγωμένο γιαούρτι, φαρμακεία και ανταλλακτήρια χρυσού, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί η εποχή της μπλαζέ πωλήτριας του Κολωνακίου («Μα αυτά τα παπούτσια κοστίζουν 40.000 δρχ., θέλετε να τα δοκιμάσετε;»), αλλά και της άκρατης επιδειξιμανίας (όταν έβαζες π.χ. τη σακούλα Zara μέσα στη σακούλα από τη Luisa, τώρα είναι πιο πιθανό να συμβεί το ακριβώς αντίθετο). Πάνε οι εποχές που γνωστές μπουτίκ με επώνυμες φίρμες δεν ήξεραν πού να χωρέσουν τα μετρητά.

Τα καταναλωτικά ένστικτα καταπνίγηκαν, απελευθερώνονται μόνο όταν το επιτρέπουν οι τιμές. Ενδεικτικός ο πανζουρλισμός που επικράτησε εσχάτως στο H&M της Ερμού, όταν αφίχθη η «εκλαϊκευμένη» συλλογή της γνωστής γαλλίδας σχεδιάστριας Ιζαμπέλ Μαράν (αλαλάζουσες πελάτισσες εφορμούσαν, με εμφανή τα στερητικά συμπτώματα, στις κρεμάστρες, χωρίς να κοιτούν ούτε το νούμερο στην ετικέτα).

Οι παλιοί, «large» πελάτες είτε «κρύβονται» για να μη σκανδαλίσουν τα εξαθλιωμένα πλήθη (θα προτιμήσουν π.χ. να πάρουν εκείνο το ζευγάρι Jimmy Choo σε σχήμα «Τ», με την μπαρέτα, από το Μιλάνο) ή απλώς έχουν και οι ίδιοι «πτωχεύσει». «Εχω τρία χρόνια να δω έλληνα ποδοσφαιριστή» καταθέτει στο BHmagazino υπεύθυνος γνωστής μπουτίκ με σινιέ ρούχα στο κέντρο της Αθήνας. «Εχουν κοπεί και οι δημόσιοι υπάλληλοι που έπαιρναν ένα κοστούμι τον χρόνο, δεν το πιστεύει κανείς, αλλά ήταν σημαντικοί για τον τζίρο του μαγαζιού.

Υπάρχουν, βέβαια, και σήμερα εκείνοι που θα δώσουν λεφτά για ρούχα, πιο λίγα όμως, όχι 5.000 ευρώ αλλά 3.000, όχι 10.000, 7.000. Τους λες "Πάρτε ένα κοστούμι ακόμη" και αρχίζουν τη μίρλα: "Τι να το κάνω... Εχει αλλάξει η ζωή πια, δεν βγαίνουμε τόσο πολύ...". Είμαι βέβαιος ότι ψωνίζουν έξω, αλλά δεν το λένε. Ούτε και οι επώνυμοι εμφανίζονται. Εμείς πλέον βασιζόμαστε στους κινέζους τουρίστες. Ξέρουν ακριβώς τι θέλουν (ενίοτε το φέρνουν και σε φωτογραφία από το Internet), πληρώνουν cash και ζητούν πάντα έκπτωση γιατί ξέρουν ότι εδώ πεινάμε».

Τον περασμένο Αύγουστο ο «Guardian» φιλοξένησε εκτενές άρθρο για το νεκροταφείο πολυτελών αυτοκινήτων στην Ελλάδα. Πάνε οι εποχές που κυκλοφορούσαν περισσότερες Porsche Cayenne από ό,τι πολίτες που δήλωναν (και πλήρωναν) φόρους για εισοδήματα άνω των 50.000 ευρώ. Μόνο μία 458 Spider «έφυγε» το 2012 από το κατάστημα της Ferrari και από τότε νέκρα. Οπως εξομολογείται νεαρή κάτοικος της Πολιτείας που κλήθηκε εσχάτως να καταβάλει τον επαίσχυντο «φόρο πολυτελούς διαβίωσης»: «Δεν θα πάρω πλέον το αυτοκίνητο των 5.000 κυβικών για να κατέβω στο κέντρο της Αθήνας. Δεν θα βρίσκω να παρκάρω, όλοι θα με κοιτάνε και είναι πολύ πιθανό να μου το σπάσουν, έτσι για πλάκα, όπως έκαναν σε έναν φίλο μου».

Τα τέκνα της «affluenza»...

Εκ του influenza (γρίπη) και του affluent (πλούσιος). Κεντρικό θέμα στη Δεύτερη Ετήσια Σύσκεψη Κορυφής για τη Φιλανθρωπία που διοργάνωσε τον περασμένο Ιούνιο το αμερικανικό περιοδικό «Forbes» ήταν τα παιδιά (των πολυεκατομμυριούχων). Συγκεκριμένα, «πώς θα τα μεγαλώσεις με τέτοιο τρόπο ώστε να παρακινηθούν να αλλάξουν τον κόσμο και όχι να ασχολούνται εμμονικά με το ποιο σπορ αυτοκίνητο υπάρχει στο γκαράζ τους». Ο ίδιος ο Γουόρεν Μπάφετ, ο «πιο επιτυχημένος επενδυτής του 20ού αιώνα», εκμυστηρευόταν (και ας μην πείθει απόλυτα) πρόσφατα στο «Forbes» ότι τα δικά του παιδιά «μεγάλωσαν φυσιολογικά... Πήγαιναν στο σχολείο με το λεωφορείο. Ολα τα μέλη της οικογένειας Μπάφετ στην Ομάχα πήγαν σε δημόσιο σχολείο. Στο ίδιο που είχε πάει και η μητέρα τους».

Στην Ελλάδα, βέβαια, της ανέχειας και του «Να πληρώσει και η Εκάλη», τα «spoiled brats» (κακομαθημένα βρωμόπαιδα) της εγχώριας ελίτ δεν τυγχάνουν πάντα της ανάλογης καθοδήγησης. Και ενώ πάνω από το 40% των οικογενειών στην Αττική δηλώνουν πως η οικονομική τους κατάσταση είναι από δύσκολη έως πολύ δύσκολη (από περυσινή έρευνα της Pulse RC, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών), προνομιούχοι γονείς, σχεδόν ανέγγιχτοι από την κρίση, εξακολουθούν να χαρίζουν στα τέκνα τους μια παιδική ηλικία-υπερπαραγωγή, με υπερβολικές, ενίοτε προκλητικές, όχι μόνο για τα δεδομένα της εποχής, παροχές.

Νήπια με Juicy φόρμες στις αμμοδόχους της Γλυφάδας και της Κηφισιάς, playdates σε δυσθεώρητα ύψη (160 ευρώ για να απασχοληθούν μιάμιση ώρα στο σπίτι πέντε τρίχρονα), μασάζ εγκυμοσύνης, μαθήματα baby yoga (η μαμά πλέον κάνει τις ασάνες της μαζί το νεογέννητο), «ενοικίαση» μαίας (προς 10 ευρώ την ώρα) για τη φύλαξη ή το τάισμα του νεογέννητου τις μεταμεσονύκτιες ώρες. «Η αλήθεια είναι ότι το "λίπος" που υπάρχει θα το ξοδέψεις για το παιδί σου» καταθέτει στο BHmagazino 43χρονη επιχειρηματίας που ζει στο Παλαιό Ψυχικό. «Υπό μία έννοια, προσπαθούμε να συντηρήσουμε το όνειρο για τα "κακομαθημένα" μας τέκνα, να τους έρθει όσο πιο ομαλά γίνεται η όποια αλλαγή.

Γι' αυτό τα περισσότερα ζουν ακόμη στον κόσμο τους. Η κόρη μου, που είναι 11 χρόνων, με κυνηγούσε εφέτος να της αγοράσω μια βαλίτσα Kipling των 250 ευρώ. Γκρίνιαξε πολύ, αλλά και εγώ, που νιώθω πλέον ανασφάλεια, αρκέστηκα να της πάρω ένα μικρό σακίδιο της ίδιας μάρκας (που έτυχε μάλιστα να έχει και 50% έκπτωση). Ενα βράδυ βλέπαμε μαζί στις ειδήσεις έναν άνθρωπο με τέσσερα παιδιά που είχε βρεθεί στον δρόμο επειδή δεν είχε να πληρώσει τα 250 ευρώ του ενοικίου του. Γύρισα και της είπα: "Η βαλίτσα σου!". Δεν μου ξαναμίλησε ποτέ για αυτό».

Αμάρτησα για το παιδί μου

Η μεγαλύτερη ασυδοσία βασιλεύει στον χώρο της ψυχαγωγίας. Τα έξι χρόνια της ύφεσης έχουν διανθιστεί με τα πιο ακραία παιδικά χάπενινγκ. Ενδεικτικό το πάρτι γενεθλίων που διοργανώθηκε το 2010 για μαθητή του δημοτικού στο... Ντουμπάι (καλεσμένοι πέντε-έξι φίλοι από την τάξη, με τους γονείς τους μαζί, όλα τα έξοδα πληρωμένα). Αλλά και το μεγαλεπήβολο πάρτι που έλαβε χώρα πέρυσι στην Αθήνα: σκοποβολή, τοξοβολία και paintball για τους επτάχρονους καλεσμένους, την ώρα που οι γονείς απολάμβαναν δίπλα εκλεκτό μπουφέ και υπέρκομψη art de la table.

Οχι ότι τα δύο τελευταία χρόνια της σκληρής ύφεσης υστερούν. Personalised προσκλήσεις (ακόμη και σε μορφή CD, με πρόσκληση-τραγούδι ή τύπου VIP, με πλαστικοποιημένο pass να κρέμεται από τον λαιμό κάθε καλεσμένου), ντίσκο μπάλες, live εμφανίσεις kid friendly συγκροτημάτων, virgin mojitos (ήτοι χωρίς αλκοόλ), φωσφορίζοντα sticks, pole dancing, pumpkin breads και goth μακιγιάζ για τις μαμάδες (στα Halloween πάρτι που «φορέθηκαν» πολύ το 2013).

Αλλά και λίαν ευφάνταστα give away δώρα (αυτά που λαμβάνουν οι ανήλικοι καλεσμένοι, λίγο πριν από την αποχώρησή τους): από T-shirt και γυάλα με χρυσόψαρο μέχρι κρεμαστή, τσίγκινη στρατιωτική ταυτότητα (νεκροτάμπελο) με χαραγμένο το όνομα του (ιδιωτικού) σχολείου. «Ισως η μόνη διαφορά σήμερα είναι ότι οι πελάτισσες ζητούν σχεδόν επιθετικά κάποια έκπτωση» σημειώνει η υπεύθυνη ομάδας θεατρικού παιχνιδιού που αναλαμβάνει την κατ' οίκον ψυχαγωγία παιδιών. «Αρνούμαι, όμως, να παζαρεύω τα 10 ευρώ, όταν η τούρτα στο πάρτι κοστίζει περισσότερα από τα 160 ευρώ του ανιματέρ».

Από τα πλέον πρόσφατα trends (για παιδιά της έκτης δημοτικού και των πρώτων τάξεων του γυμνασίου), η ενοικίαση θαλάμου αυτόματης φωτογράφισης (photo booth), που το τελευταίο καλοκαίρι «έκανε πραγματικά θραύση» (όπως μας πληροφορεί αθηναϊκό γραφείο ενοικίασης, μόνο τον περασμένο Ιούνιο διοργανώθηκαν 15 τοιαύτης τεχνοτροπίας πάρτι, ενώ υπάρχει ήδη ιδιαίτερη ζήτηση και για τα εφετινά Χριστούγεννα). Η καμπίνα εγκαθίσταται στο σπίτι ή στον παιδότοπο και τα παιδιά ποζάρουν σε προεπιλεγμένο μπακράουντ (π.χ. χιονισμένο τοπίο) για να παραλάβουν τρεις αναμνηστικές φωτογραφίες.

Η τιμή κυμαίνεται από 600 μέχρι 800 ευρώ (συν 75 ευρώ, τα έξοδα του τεχνικού που θα αναλάβει την εγκατάσταση). Για τα κορίτσια (από πέντε ετών) εξαιρετικά δημοφιλή παραμένουν και τα οικόσιτα spa parties (οι τιμές στα 200-400 ευρώ). Οι νεαρές φορούν μπουρνούζια, τυλίγουν τα μαλλιά σε πετσέτες-τυρμπάν και αφήνονται σε ειδικούς ομορφιάς που αναλαμβάνουν τη μύησή τους στον ενήλικο κόσμο του σουσουδισμού: πεντικιούρ, nail art με στρασάκια, μανικιούρ, μάσκα ομορφιάς από σοκολάτα και ψευτοποτήρια σαμπάνιας (με κάποιο γλυκερό «παιδικό» ποτό).

Από τα τελευταία οχυρά της παλιάς Ελλάδας, τα «καλά» ιδιωτικά σχολεία (που επιδεικνύουν πλέον πρωτοφανή ανοχή στην καταβολή των διδάκτρων και δεν απαιτούν ήδη από τον Μάρτιο εκείνες τις προκλητικές προκαταβολές για την επόμενη χρονιά). Μόνο που η φοίτηση συχνά καθίσταται εφικτή μόνο με ιδρώτα και διακανονισμούς. «Γνωρίζω ανθρώπους που έχουν αλλάξει δουλειά, γειτονιά, status, αλλά το ιδιωτικό παραμένει προτεραιότητα, γιατί είναι "επένδυση"» λέει 44χρονη επιχειρηματίας η οποία ζει στο Κολωνάκι. «Οπως μια οικογένεια που έφυγε από τη μονοκατοικία στο Ψυχικό για να γυρίσει στο ιδιόκτητο σπίτι της γιαγιάς στη Νέα Σμύρνη, που "έκοψε" την εσωτερική γυναίκα, αλλά δεν θα πάρει ποτέ τα παιδιά από το συγκεκριμένο ιδιωτικό σχολείο».

Γάμοι στη Χώρα του Ποτέ Ποτέ

«Θα σου πω κάτι για τους πολύ πλούσιους. Είναι διαφορετικοί από μένα και από σένα» θα γράψει ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ. Στην Ελλάδα της κρίσης η διαφορά τρομάζει. «Είναι πιο λίγοι, αλλά υπάρχουν πάντα εκείνοι που θα κάνουν extreme γάμους με 1 εκατομμύριο ευρώ και πάρτι με "κινηματογραφικές" παραγωγές" καταθέτει πεπειραμένη event planner της Αθήνας. «Κρατούν, όμως, το event για τον κύκλο τους, διότι σήμερα ακόμη και οι πολύ πλούσιοι έχουν αυτό το "δεν θέλω να προκαλέσω". Την ίδια ώρα, βέβαια, γυρνούν και σου ζητούν λευκά άλογα ή μπομπονιέρα των 500 ευρώ. Εφέτος είχα έναν γάμο όπου μόνο το νυφικό κόστισε 25.000 ευρώ».

Κυρίαρχη τάση την τελευταία διετία οι τριήμεροι θεματικοί (πρωτίστως vintage ή country style) γάμοι σε ελληνικά νησιά. Η πρώτη ημέρα ξεκινά με το welcome party για τους καλεσμένους (οι οποίοι θα παραλάβουν στο ξενοδοχείο τους κομψότατα welcome gifts, π.χ. custom made σαγιονάρες Havaianas ή τσάντα θαλάσσης με πετσέτα, παρεό κ.ο.κ., αξίας 30-40 ευρώ). Η δεύτερη είναι η grande μέρα του μυστηρίου και η τρίτη (για όσους έχουν επιζήσει του hangover) αυτή του after wedding πάρτι, συνήθως ένα late branch στην παραλία ή στο ξενοδοχείο. Σημειωτέον ότι, μεσούσης της κρίσης, αναδείχθηκε και ένα αμερικανικό γαμήλιο «έθιμο», το «make-up bar». Οι καλεσμένες του ζεύγους καλούνται να «σερβιριστούν» από ένα τραπέζι-μπουντουάρ με επώνυμα καλλυντικά (αρώματα, αντηλιακά, κραγιόν κτλ.) σε συσκευασίες ταξιδίου.

Οι γνώστες επισημαίνουν ότι τα Χριστούγεννα του 2013 (με το 10% του ελληνικού πληθυσμού να ζει πλέον σε «ακραία φτώχεια») εμφανίζεται σημαντική πτώση στα extravagant πάρτι, στα ρεβεγιόν και στα φιλανθρωπικά κοκτέιλ με το private shopping (ο επονομαζόμενος «φιλανθρωκαπιταλισμός»). Είναι σχεδόν βέβαιο ότι εφέτος δεν θα παρελάσουν εκείνα τα εξάμετρα έλατα των εποχών του χρηματιστηρίου (όταν η διακόσμηση διαρκούσε τρεις ημέρες, απασχολούσε τρεις ανθρώπους και κόστιζε μέχρι και 10.000 ευρώ).

Ομως η προκλητική τρυφηλότητα εξακολουθεί να λανσάρεται στην τρίτη πιο φτωχή χώρα (μετά τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία) της ευρωζώνης, από κάποιους προνομιούχους που προφανώς δεν είναι αρκετά chic ή νοήμονες ώστε να αντιληφθούν την πραγματικότητα. Μοιάζει με εκείνη τη γιγάντια βαλίτσα Louis Vuitton που εναποτέθηκε προ ημερών στο κέντρο της Κόκκινης Πλατείας της Μόσχας. Εντελώς παράταιρη, σχεδόν κακόγουστη.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2013

Πηγή: tovima.gr