«50%; Πενήντα τοις εκατό;»

28.02.2023
«50%; Πενήντα τοις εκατό;»

«Μάλιστα, πενήντα τοις εκατό!»

Τόσο είναι περίπου το ποσοστό των ΑΙΦΝΙΔΙΩΝ καρδιακών θανάτων, επί του συνόλου των θανάτων που οφείλονται σε καρδιαγγειακά αίτια. Με άλλα λόγια, από όσους «πεθαίνουν από την καρδιά τους», οι μισοί περίπου πεθαίνουν αιφνιδίως.

Αν εκπλαγήκατε, μια ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη σας περιμένει παρακάτω.

Υπάρχουν, που λέτε, ορισμένα εμπόδια στην Επιδημιολογία. Ένα από τα βασικότερα για τις όλες τις μελέτες και ιδιαίτερα για τις μελέτες παρατήρησης, είναι ότι πρέπει να κάνει κάποιος μεγάλες, σωστά σχεδιασμένες μελέτες, κατά προτίμηση προοπτικές, σε βάθος χρόνου. Μόνο έτσι είναι δυνατόν να βγάλουμε αξιόπιστα συμπεράσματα.

Προκειμένου για τους ΑΙΦΝΙΔΙΟΥΣ καρδιακούς θανάτους, μια πολύ καλή δουλειά έχει γίνει, και συνεχίζει να γίνεται, στην Πολιτεία του Όρεγκον στις ΗΠΑ.

Εδώ και καμιά 20αριά χρόνια (2002), αποφάσισαν να καταγράφουν όλους τους αιφνίδιους θανάτους στην ευρύτερη μητροπολιτική περιοχή του Πόρτλαντ και να αναλύουν τα δεδομένα. Φιλόδοξος στόχος, φιλότιμος, αλλά δύσκολος.

Αρχικά δεν είχαν χρηματοδότηση. Η Πολιτεία και το Αμερικανικό κράτος δεν ήταν και πολύ «ζεστοί». Ιδιώτες, π.χ. φαρμακοβιομηχανίες, ούτε συζήτηση. Ποιος να «επενδύσει» στους θανάτους; Ποιο είναι το προσδοκώμενο όφελος από ένα τέτοιο εγχείρημα;

Στη συνέχεια είχαν να αντιμετωπίσουν ένα χαοτικό σύστημα καταγραφής. Οι πληροφορίες για τις ακριβείς συνθήκες του θανάτου ήταν κατά κανόνα ελάχιστες ή και αλληλοσυγκρουόμενες. Άλλοι ασθενείς απεβίωναν αιφνιδίως στο σπίτι τους και ο οικογενειακός γιατρός έγραφε στο πιστοποιητικό θανάτου ό,τι του κατέβαινε, άλλοι ασθενείς προλάμβαναν να φτάσουν στα νοσοκομεία αλλά εκεί κανείς δεν έμπαινε στον κόπο να γράψει δυο κουβέντες στο ιστορικό, άλλων ο θάνατος καταγραφόταν ως αιφνίδιος αλλά αποδιδόταν σε εντελώς ασύμβατα με τις συνθήκες αίτια, άλλων ο αιφνίδιος θάνατος είχε καταλήξει (ορθώς) στον ιατροδικαστή και εκείνος προσπαθούσε εκ των υστέρων να μαζέψει όσα στοιχεία του επέτρεπαν οι περιστάσεις κ.λπ. κ.λπ.

Αυτά ξεπεράστηκαν αργά-αργά (με τόνους γραφειοκρατίας και προσωπικής εργασίας των ερευνητών) και το νερό μπήκε στο αυλάκι. Όλοι οι αιφνίδιοι θάνατοι άρχισαν να καταγράφονται. Με σωστό τρόπο.

Ένα ακόμη πρόβλημα ήταν οι ορισμοί. Σύνηθες ερώτημα σε μια μελέτη: «Τι ακριβώς ψάχνουμε να βρούμε και πώς το ορίζουμε για τις ανάγκες της έρευνάς μας;».

Επειδή αυτό που τους ενδιέφερε στο Όρεγκον ήταν ο ΑΙΦΝΙΔΙΟΣ καρδιακός θάνατος, βασίστηκαν στους ορισμούς του ΠΟΥ: ο αιφνίδιος θάνατος, όταν υπάρχουν αξιόπιστες μαρτυρίες για τις συνθήκες που συνέβη, ορίζεται ως o φυσικός θάνατος (μη βίαιος) στον οποίο δεν μεσολάβησε περισσότερο από μία ώρα μεταξύ της εκδήλωσης των πρώτων συμπτωμάτων και του θανάτου. Αν ο άνθρωπος «ευρέθη νεκρός», ο θάνατος καταγράφεται ως αιφνίδιος αν μέσα στις τελευταίες 24 ώρες από την ανακάλυψη του πτώματος, κάποιος τον είχε δει ζωντανό και καλά.

Θάνατοι που δεν ήταν απροσδόκητοι (π.χ. καρκινοπαθών τελικού σταδίου) δεν συμπεριλαμβάνονταν, ενώ φυσικά αποκλείονταν και οι αιφνίδιοι θάνατοι στους οποίους ανευρίσκονταν μη καρδιακά αίτια (π.χ. τραυματισμοί, υπερβολική δόση ναρκωτικών, πνευμονική εμβολή κ.λπ.)

Ετοιμαστείτε για την έκπληξη.

Στη μελέτη του Όρεγκον (The Oregon Sudden Unexpected Death Study), μεταξύ 1ης Φεβρουαρίου 2004 και 31ης Ιανουαρίου 2016 (12 ακριβώς έτη), καταγράφηκαν περίπου 3.000 (για την ακρίβεια 2.938) αιφνίδιοι καρδιακοί απροσδόκητοι θάνατοι, σε έναν πληθυσμό ενηλίκων (άνω των 18 ετών) κατά μέσο όρο 572.000 κατοίκων. Αυτό ισοδυναμούσε με περίπου 4 θανάτους ανά 10.000 ενήλικα άτομα ανά έτος (για την ακρίβεια 4,28/10.000).

Μια αναγωγή στον ενήλικο πληθυσμό της Ελλάδας (κατά προσέγγιση 8 εκατομμύρια), παρότι μπορεί να υπάρχουν γενετικές, περιβαλλοντικές, ηλικιακές και άλλες διαφορές μεταξύ του πληθυσμού της χώρας μας και του πληθυσμού του Πόρτλαντ, μας δίνει περίπου 3.400 (τρεις χιλιάδες τετρακόσιους) ετήσιους θανάτους, καρδιακούς, αιφνίδιους και απροσδόκητους (για την ακρίβεια 3.424).

Περίπου 10 (δέκα) την ημέρα (9,38 ημερησίως, κατά μέσο όρο)!

Με δανεισμό λοιπόν των στοιχείων από μια λίγο ως πολύ παρόμοια δυτική κοινωνία, βλέπουμε ότι μπορεί να χάνουμε 10 (δέκα) κατά μέσο όρο συμπατριώτες μας την ημέρα αιφνιδίως και απροσδόκητα, και αυτό μόνο από καρδιακά αίτια!

Αν εκπλαγήκατε ήδη, βιαστήκατε.

Δεν είναι αυτή η έκπληξη που σας υποσχέθηκα.

Με περαιτέρω ανάλυση των δεδομένων, οι ερευνητές βρήκαν ότι στις μισές περίπου περιπτώσεις (πάλι 50%!) αιφνίδιου απροσδόκητου καρδιακού θανάτου, ο αποθανών δεν είχε κανένα γνωστό ιστορικό με την καρδιά του!

Η πρώτη και τελευταία εκδήλωση της καρδιοπάθειας ήταν ο θάνατος!

Αυτό κι αν ήταν (είναι) αιφνίδιο και απροσδόκητο!

Τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν κτήμα της παγκόσμιας ιατρικής κοινότητας και, σε ό,τι μας αφορά, έχουν υιοθετηθεί πλήρως από την Ευρωπαϊκή Εταιρία Καρδιολογίας, η οποία στις Κατευθυντήριες οδηγίες της (έκδοση 2022) «για την αντιμετώπιση των ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες και την πρόληψη του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου», αναφέρει σαφώς (σκόπιμα αμετάφραστο κείμενο):

«Sudden Cardiac Death accounts for approximately 50% of all cardiovascular deaths, with up to 50% being the first manifestation of cardiac disease».

Αν και τραγικό λοιπόν, αν και απευκταίο, είναι απολύτως αναμενόμενο. Πέντε (5) κατά μέσο όρο ενήλικοι συμπατριώτες μας χωρίς γνωστό καρδιακό πρόβλημα μπορεί να καταλήγουν κάθε μέρα αιφνιδίως και απροσδόκητα από καρδιά!

Η εμμονική ενασχόληση νοσηρών εγκεφάλων με το φαινόμενο του αιφνιδίου θανάτου, και τα αβάσιμα σενάρια που προωθούν, δεν πρέπει να αποπροσανατολίζουν κανέναν.

Επαναλαμβάνω ότι το ζήτημα είναι γνωστό από παλαιά. Υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει.

Η πραγματική συχνότητα ενός προβλήματος δεν αυξάνεται επειδή απασχολεί περισσότερο τη δημοσιότητα και επειδή υπάρχουν ευήκοα ώτα ανοήτων.

Για την πραγματική συχνότητα ενός προβλήματος υγείας αρμόδια είναι η επιστήμη της Επιδημιολογίας και όχι οι κραυγές και οι ψίθυροι ασχέτων.

Και μια αναγκαία προσθήκη:

Είναι απογοητευτική η παντελής έλλειψη αντίδρασης της Ελληνικής Πολιτείας και των θεσμών της, αλλά και των επιστημονικών ενώσεων, στην οργανωμένη και απροκάλυπτη επίθεση που δέχεται η επιστήμη. Δικαιολογίες δεν υπάρχουν, εκτός ίσως από εκείνες που περιγράφει το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο: «ἀγρὸν ἠγόρασα», «ζεύγη βοῶν ἠγόρασα», «γυναῖκα ἔγημα» κ.λπ.

Μεμονωμένοι φίλοι, επιστήμονες και μη, αλλά και ομάδες φίλων, συνεχίζουν να ενημερώνουν και να προάγουν την επιστήμη. Είναι άξιοι συγχαρητηρίων.

Προσωπικά, θα συνεχίσω την ενημέρωση. Όποτε, όπως και όσο μπορώ.

Ως γενική ιδέα θα πρότεινα τη δημιουργία μιας Ένωσης, Εταιρίας, Επιτροπής, οτιδήποτε… με σκοπό την προάσπιση της επιστήμης, την προώθηση της επιστημονικής σκέψης, και την ενημέρωση του κοινού. Από την άλλη, πιστεύω ότι η ισχύς μιας τέτοιας Ένωσης θα πρέπει να περιλαμβάνει, ως έναν βαθμό τουλάχιστον, τη θεσμική της αναγνώριση. Στην περίπτωση αυτή όμως είναι πιθανό να την εκθέσει και σε θεσμική διάβρωση. Στην Ελλάδα βρισκόμαστε, όσοι αγοράζουν αγρούς (και μάλιστα όσο περισσότερους αγρούς αγοράζουν) φυτεύονται παντού. Η ίδρυση μιας ισχυρής και ταυτόχρονα ανεξάρτητης τέτοιας Ένωσης φαίνεται πολύ δύσκολη. Προσεχώς, ίσως, περισσότερα.

Υγιαίνετε!

 

Παναγιώτης Χούπας – Ιατρός Παθολόγος