Δεν αντιγράφεται για τους Δυτικούς, γιατί είναι πατέντα για τις ασιατικές χώρες. Τι λέει ο πρύτανης του Barefoot College, ο Sanjit Bunker Roy, για την ιστορία του, το μέλλον και τα επιτεύγματα των ξυπόλητων σπουδαστών του;

«Γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο» προέτρεπε ο Μαχάτμα Γκάντι. Αυτό ακριβώς ακολούθησε ο Bunker Roy. Ενας Ινδός που φοίτησε σε πανάκριβα και ελιτίστικα σχολεία και πανεπιστήμια, που προορίζονται μόνο για την ινδική ελίτ, αλλά θέλησε να μάθει να ζει σε ένα χωριό ανοίγοντας πηγάδια. Βρέθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '60 ως εθελοντής στην πολιτεία του Μπιχάρ την περίοδο ενός καταστροφικού λιμού. «Στην πολιτεία του Ρατζαστάν αποφάσισα ότι δεν με ενδιαφέρει να σταδιοδρομήσω εντός του συστήματος. Πέταξα το κουστούμι και τη γραβάτα που φορούσα και έβαλα τα ρούχα του Ινδού αγρότη, που φοράω ακόμα και σήμερα» λέει.

ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΦΤΩΧΟΥΣ
Εζησε και ζει μια «ερωτική ιστορία σαράντα πέντε ετών με τους φτωχούς που ζουν με λιγότερα από ένα δολάριο την ημέρα. Είδα πείνα, θάνατο, ανθρώπους να πεθαίνουν από ασιτία. Είδα όμως και τις εξαιρετικές γνώσεις και δεξιότητες που διαθέτουν αυτοί οι φτωχοί άνθρωποι, που δεν εντάσσονται στην επικρατούσα τάση, που δεν αναγνωρίζονται ποτέ, δεν εκτιμώνται».

Το 1971 αποφάσισε μαζί με λίγους φίλους του την ίδρυση του Barefoot College (Ξυπόλυτου Κολεγίου) στο χωριό Τιλόνια. «Δεν είχα να προσφέρω τίποτα σε αυτούς τους ανθρώπους, ούτε χρήματα ούτε σχέδια, ούτε χρονοδιαγράμματα. Μόνο τον ενθουσιασμό και τη διάθεση να δουλέψω μαζί τους. Δεν είναι απαραίτητο κάποιος να ξέρει να διαβάζει για να γίνει οδοντίατρος ή μηχανικός ή να μάθει να χρησιμοποιεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή» δηλώνει ο Roy.

«Ετσι, σκέφθηκα να ιδρύσω ένα κολέγιο μόνο για φτωχούς, το Ξυπόλητο Κολέγιο, που θα εκπροσωπούσε όλα όσα ήταν σημαντικά γι' αυτούς τους ανθρώπους. Στο κολέγιο αυτό, αν έχεις διδακτορικό ή μεταπτυχιακό, δεν γίνεσαι δεκτός. Πρέπει να θεωρείσαι αποτυχημένος, περιθωριακός ή ανεπαρκής. Πρέπει να εργάζεσαι με τα χέρια σου. Πρέπει να γνωρίζεις την αξιοπρέπεια της εργασίας. Πρέπει να δείξεις πως έχεις την ικανότητα να προσφέρεις παρέχοντας μιαν υπηρεσία στην κοινότητα. Το Ξυπόλυτο Κολέγιο μας έδωσε την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τον επαγγελματισμό και τον επαγγελματία» δηλώνει με υπερηφάνεια.

Για τον Roy ένας ραβδοσκόπος, μία μαμή και ένας αγγειοπλάστης είναι επαγγελματίες αναγνωρίσιμοι. Βρίσκονται και στο πιο δυσπρόσιτο χωριό. «Σκεφθήκαμε ότι αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να αναγνωριστούν και να δείξουν ότι οι γνώσεις και οι δεξιότητες που διαθέτουν έχουν οικουμενική αξία και πρέπει να χρησιμοποιηθούν, να εφαρμοστούν και να παρουσιαστούν στον έξω κόσμο. Αυτές οι γνώσεις και οι δεξιότητες είναι επίκαιρες ακόμη και σήμερα!».

ΠΡΟΤΥΠΟ, Ο ΓΚΑΝΤΙ
Το Ξυπόλητο Κολέγιο λειτουργεί ακολουθώντας το πρότυπο της ζωής και της εργασίας του Γκάντι: «Τρως στο πάτωμα, κοιμάσαι στο πάτωμα, εργάζεσαι στο πάτωμα. Δεν υπάρχουν γραπτά και σημειώσεις ή συμβόλαια. Μπορείτε να μείνετε μαζί του για είκοσι χρόνια ή να φύγετε αύριο. Κανείς δεν μπορεί να βγάζει πάνω από εκατό δολάρια τον μήνα. Είναι το μόνο κολέγιο όπου ο δάσκαλος είναι μαθητής και ο μαθητής δάσκαλος. Είναι το μόνο κολέγιο που δεν δίνουμε πτυχία και διπλώματα. Πιστοποιήστε από την κοινότητα που εξυπηρετείτε. Δεν χρειάζεστε κάποιο χαρτί να κρεμάσετε στον τοίχο για να δείχνετε ότι είσαστε μηχανικός».

Το πρώτο Ξυπόλητο Κολέγιο χτίστηκε το 1986 «από δώδεκα ξυπόλητους αρχιτέκτονες που δεν ξέρουν γραφή και ανάγνωση. Κόστισε ενάμισι δολάριο το τετραγωνικό μέτρο. Εκατόν πενήντα άνθρωποι έζησαν εκεί, δούλεψαν εκεί, κέρδισαν το βραβείο αρχιτεκτονικής Αγά Χαν το 2002, το οποίο τελικά επιστρέψαμε γιατί δεν μας πίστεψαν και σκεφθήκαμε ότι θα συκοφαντούσαν τους Ξυπόλητους Αρχιτέκτονες της Τιλόνια».

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ
Επανάσταση με ηλιακά πάνελ
Οσο ο ήλιος λάμπει, τα ηλιακά χωριά της Ινδίας δεν θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα ενέργειας, επειδή «όλη η ενέργεια που χρειαζόμαστε προέρχεται από τον ήλιο. Ενα πάνελ 45 κιλοβάτ στην οροφή και όλα λειτουργούν από τον ήλιο για τα επόμενα είκοσι πέντε χρόνια. Αυτό το πάνελ τοποθετήθηκε από έναν Ινδουιστή ιερέα που είχε πάει μόνον οκτώ χρόνια στο Δημοτικό και από τότε δεν πήγε σε άλλο σχολείο, ούτε στο κολέγιο. Κι όμως, ξέρει περισσότερα για την ηλιακή ενέργεια από οποιονδήποτε άλλον γνωρίζω στον κόσμο εγγυημένα».

Εκεί ακόμα και το φαγητό μαγειρεύεται με ηλιακή ενέργεια: «Οι κατασκευαστές της ηλιακής κουζίνας είναι γυναίκες αγράμματες. Κι όμως, κατασκεύασαν την πιο εξελιγμένη ηλιακή κουζίνα και είναι σχολαστικές σαν Γερμανίδες. Μπορούν να φτιάξουν αυτήν την ηλιακή κουζίνα μέχρι και την τελευταία λεπτομέρειά της. Παράγει εξήντα γεύματα, δύο φορές την ημέρα».

Από το Λαντάν έως το Μποντάν στην Ινδία τα ηλιακά χωριά έχουν γίνει τρόπος ζωής. Η ιδέα του ηλιακού χωριού μεταδόθηκε στο γειτονικό Αφγανιστάν από τρεις γυναίκες που ηλεκτροδότησαν διακόσια σπίτια και αυτές με τη σειρά τους εκπαίδευσαν άλλες είκοσι επτά και έδωσαν ρεύμα σε εκατό χωριά. Και στην Αφρική έγινε το ίδιο. Στη Σιέρα Λεόνε μάλιστα ιδρύθηκε πρόσφατα ένα ακόμα Ξυπόλυτο Κολέγιο. Τα μαθήματα γίνονται προφορικά με τη βοήθεια κουκλοθέατρου ή της γλώσσας του σώματος.

Στο Ρατζαστάν και σε άλλα ηλιακά χωριά στην Ινδία αλλά και στο Αφγανιστάν και στην Αφρική, όπου έχει διαδοθεί αυτή η εμπειρία, οι άνθρωποι έχουν γίνει γιατροί, μηχανικοί, ηλεκτρολόγοι, αρχιτέκτονες στην πράξη: «Εχουμε οδοντίατρο. Είναι μια γιαγιά αμόρφωτη που περιποιείται τα δόντια επτά χιλιάδων παιδιών. Με την "ξυπόλητη" τεχνολογία μαζεύουμε το νερό της βροχής από τις στέγες με μια ιδιόμορφη κατασκευή που κανένας μηχανικός ή αρχιτέκτονας δεν σκέφθηκε. Ελάχιστο νερό χάνεται. Ολες οι στέγες συνδέονται με μια υπόγεια δεξαμενή 400.000 λίτρων. Αν έχουμε τέσσερα χρόνια ξηρασία, εμείς θα συνεχίσουμε να έχουμε νερό στον καταυλισμό από το νερό της βροχής!».

Ο Sanjit Bunker Roy εξηγεί ότι χωριά στην Ινδία ή την Αφρική μπορεί να γίνουν αυτάρκη χωρίς τη μεσολάβηση ειδικών, αλλά στην Ελλάδα και σε όποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα το μοντέλο αυτό δεν θα μπορούσε να επιτύχει.

Ο Bunker Roy είναι σήμερα εξήντα επτά ετών και θεωρήθηκε ένας από τους εκατό σημαντικότερους ανθρώπους του πλανήτη για το περιοδικό «ΤΙΜΕ» το 2010.

Νυχτερινά μαθήματα Δημοκρατίας
Στα ηλιακά χωριά της Ινδίας τα παιδιά δεν πηγαίνουν το πρωί στο σχολείο: «Το 60% των παιδιών δεν πηγαίνει στο σχολείο γιατί πρέπει να φροντίσει τα ζώα και να κάνουν τις δουλειές του σπιτιού. Ετσι, δημιουργήσαμε το νυχτερινό σχολείο, όπου τα παιδιά μαθαίνουν τη Δημοκρατία και τους θεσμούς της, τη συμμετοχή στα κοινά, πώς να μετρήσουν τη γη τους, τι πρέπει να κάνουν αν τα συλλάβουν, τι πρέπει να κάνουν αν αρρωστήσει το ζώο τους.

»Κάθε πέντε χρόνια γίνονται εκλογές. Παιδιά από έξι έως δεκατεσσάρων ετών συμμετέχουν σε μια δημοκρατική διαδικασία και εκλέγουν πρωθυπουργό. Ο πρωθυπουργός είναι δώδεκα ετών. Προσέχει είκοσι γίδες το πρωί, αλλά το βράδυ είναι πρωθυπουργός, έχει υπουργικό συμβούλιο με τον υπουργό Παιδείας, τον υπουργό Ενέργειας, τον υπουργό Υγείας. Παρακολουθούν και εποπτεύουν εκατόν πενήντα σχολεία με επτά χιλιάδες παιδιά. Η πρωθυπουργός πήρε παγκόσμιο παιδικό βραβείο πριν από πέντε χρόνια και πήγε στη Σουηδία».

ΣΚΙΣΤΕ ΤΑ ΠΤΥΧΙΑ!

Για τον Sanjit Bunker Roy οι φτωχοί άνθρωποι διαθέτουν περισσότερη σοφία και από τους έμπειρους και σπουδαγμένους ειδικούς. Σε κάθε βήμα του έχει και μια απόδειξη γι' αυτό: «Ρώτησα κάποια στιγμή έναν ειδικό δασολόγο, εμπειρογνώμονα με χαρτιά και διπλώματα, τι θα μπορούσα να φυτέψω σε ένα κομμάτι γης κοντά στο κολέγιο. Εκείνος έριξε μια ματιά στο έδαφος και μου είπε να μη ματαιοπονώ, γιατί δεν αξίζει τον κόπο. Δεν γίνεται. Το έδαφος είναι βραχώδες και χωρίς νερό. Ρώτησα και έναν γέροντα στο χωριό και εκείνος μου υπέδειξε τι να φυτέψω και μου είπε ότι θα λειτουργήσει. Σήμερα, ο τόπος αυτός είναι ένας θαυμάσιος κήπος!».

Οι γυναίκες του Ρατζαστάν ξέρουν τα μυστικά της στεγανοποίησης και δεν τα μοιράζονται με κανέναν άνδρα: «Η ταράτσα του κολεγίου έχει στεγανοποιηθεί με λίγο ζαχαρότευτλο, κάποια φυτά και άλλα πράγματα που δεν ξέρω, αλλά από το 1986 δεν έχει μπάσει ποτέ νερά!» λέει ο Roy. 

Πηγή: perierga.gr