Ανάφη: Ζαφορά

Στην Ανάφη ευδοκιμεί αυτοφυώς η ζαφορά (κρόκος). Με τους στήμονες από το άνθος της αρωματίζονται πολλά πιάτα τις τοπικής κουζίνας, κρέατα, αλλαντικά, ακόμα και ψωμί, πίτες ή κουλούρια. Δοκιμάστε τα ζαφοριστά τυρόψωμα (με αλεύρι, γάλα, μαστίχα, αυγό, σουσάμι και γλυκάνισο) και τα «πιτάρια» σπιτικά μακαρόνια από λεπτό λιαστό φύλλο ζύμης. Το «ανθότυρο», στρογγυλό λευκό μαλακό τυρί από πρόβειο ή κατσικίσιο γάλα, και το «βραστό», σκληρό τυρί από ορό τυρόγαλου και φρέσκο κατσικίσιο γάλα, είναι νοστιμότατα.

Οι λάτρεις της κρεοφαγίας απολαμβάνουν εδώ «αιμαθιές» (χοιρινά έντερα γεμιστά με ρύζι αρωματικά βότανα κι αυγολέμονο), «καβουρμά» (ψιλοκομμένο πνευμόνι χοίρου τσιγαριστο με κρεμμύδια και ζαφορά), «τζονάρι» (παστό χοιρινό σβησμένο με κρασί) και «τσιλαρδιά» (γουρουνοκεφαλή βρασμένη με ξύδι και μπαχαρικά). Η Ανάφη παράγει και εξαιρετικό λευκό κρασί με ιδιαίτερα τοπικά γνωρίσματα, που ονομάζεται "στροφυλιάτικο".

www.aegeanislands.gr © Κλαίρη Μουσταφέλλου

Σίφνος: Ρεβιθάδα

Το μυστικό της νοστιμιάς για τη διάσημη ρεβιθάδα είναι η «σκεπασταριά», το ντόπιο πήλινο τσουκάλι. Η παράδοση θέλει τον άντρα του σπιτιού να το πηγαίνει από το Σάββατο στο φούρνο του χωριού για να το παραλάβει η οικογένεια το επόμενο πρωί, αμέσως μετά την Κυριακάτικη λειτουργία. Θα γευτείτε ακόμα μαστέλο (αρνάκι ή κατσικάκι στο τσικάλι το οποίο αποτελεί το βασικό πιάτο στο τραπέζι του Πάσχα), ρεβιθοκεφτέδες, αμπελοφάσουλα με σκορδαλιά και καπαροσαλάτα.

www.aegeanislands.gr © Βάλυ Βαϊμάκη

Άνδρος: Φουρτάλια

Όπως και στη γειτονική Τήνο, ήταν το γρήγορο και εύκολο φαγητό των ντόπιων. Η παλιά συνταγή τη θέλει να μαγειρεύεται στο λίπος του χοίρου (γλίνα) όπου βάζουν λουκάνικα, λαρδί, λούζα (παστό χοιρινό), πατάτες που προ-τηγανίζουν στο λιωμένο λίπος, αυγά, τυράκια (λαδοτύρια, χλωροτύρια, κεφαλοτύρι), αλάτι, πιπέρι. Η λούζα της Άνδρου προέρχεται από το μέρος του χοιρινού που ονομάζουμε κόντρα, γι' αυτό λέγεται και «βασιλικιά».

Το πιο γνωστό γλυκό στην Ανδρο είναι το αμυγδαλωτό που προσφέρεται σε γάμους και πανηγύρια και φτιάχνεται από ασπρισμένα αλεσμένα αμύγδαλα ή από αμυγδαλόπαστα, μαρέγκα, και μερικές φορές σιμιγδάλι.

Κίμωλος: Λαδένια

Το πιο γνωστό τοπικό έδεσμα είναι η λαδένια: ένα μοναδικό, καθαρά Κιμωλιάτικο προϊόν που φτιάχνεται με ζυμάρι, φρέσκια ντομάτα, κρεμμύδι και ελαιόλαδο. Λαδένια, τυρένια (είδος ανοικτής τυρόπιτας με φύλλο ζύμης ψωμιού), ελένια (ψωμί γεμισμένο με κορωνέϊκες ελιές) και παξιμάδια με σκινόκοκκο θα βρείτε στους φούρνους του νησιού. Στους γάμους κερνούν τους καλεσμένους γλυκά κουλούρια με περίτεχνα σχέδια και παστέλι.

www.aegeanislands.gr © Κλαίρη Μουσταφέλλου

Σαντορίνη: Φάβα

Εδώ η επιλογή ήταν δύσκολη. Κι αυτό γιατί η άνυδρη ηφαιστειακή γη με την επιβλητική ομορφιά συντροφεύεται από μοναδικές γεύσεις: φάβα, ντοματάκι, κρασί έχουν κάνει τη Σαντορίνη γνωστή στα πέρατα του κόσμου. Η φάβα Σαντορίνης είναι αναγνωρισμένη από την ΕΕ ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) ενώ οι φυσικοχημικές ιδιότητές της, της επιτρέπουν να μαγειρεύεται πολύ εύκολα και να χυλώνει ομοιόμορφα, αποκτώντας εξαιρετική αφρώδη υφή και χαρακτηριστική υπόγλυκη γεύση.

Η διάσημη μικρόκαρπη τομάτα της Σαντορίνης, γνωστή ως "Τοματάκι Σαντορίνης", είναι μια ποικιλία με ανεπανάληπτα χαρακτηριστικά που ευδοκιμεί χάρη στο άνυδρο έδαφος του νησιού. Ο περίφημος τοματοπελτές Σαντορίνης παράγεται από την ίδια ποικιλία τομάτας. Η σπανιότητα και η διαχρονικότητα του σαντορινιού αμπελώνα βρίσκει την καλύτερή της έκφραση στην ποικιλία του ασύρτικου δίνοντας κρασιά παγκόσμιας αναγνώρισης.

www.santorini.gr © Αντώνης Ελευθεράκης  www.aegeanislands.gr © Βάλυ Βαϊμάκη © santorini2013.gr

Πάρος: Κρασί

Η φήμη του παριανού κρασιού χάνεται στα βάθη των αιώνων: ένα ρουμπινί, βαθυκόκκινο κρασί, είτε γλυκό λιαστό, είτε ξηρό μπρούσκο, με χαρακτηριστική πάντα, έντονη, φρουτώδη και μεστή γεύση. Γιορτή για τους ντόπιους είναι και η απόσταξη της σούμας, οι οποίοι μαζεύονται κάθε φθινόπωρο στα ρακιδιά (καζάνια) και δοκιμάζουν τη σούμα της νέας σοδειάς. Αγαπημένα παριανά πιάτα είναι τα ρεβίθια στον φούρνο σε πήλινο τσουκάλι, η κακαβιά, η γούνα (λιαστό παστό ψάρι), το σαλατούρι (σαλάχι σαλάτα), οι κολοκυθοκεφτέδες και οι ντοματοκεφτέδες αλλά και τα μανιτάρια που τρώγονται αλευρωμένα τηγανητά ή ψητά στη σχάρα, πάντα με τη συνοδεία λεμονιού.

© www.paros.gr

Κύθνος: Σφουγγάτο

Είναι το πιο χαρακτηριστικό πιάτο του νησιού και πρόκειται για ένα είδος τυροκροκέτας ή τυροκεφτέ. Γίνεται με το «ξινό», το παραδοσιακό, μαλακό, ανάλατο θερμιώτικο τυρί και εναλλακτικά με το αλατισμένο «τρίμμα» που έχει πιο ξινή γεύση.

Μην παραλείψετε να γευτείτε το θερμιώτικο μέλι που έχει πολύ μεγάλη περιεκτικότητα σε θυμάρι και θεωρείται από τα καλύτερα στον κόσμο, κάπαρη, που φυτρώνει στα απόκρημνα βράχια αλλά και το περίφημο θερμιώτικο κρασί που είναι γνωστό από την αρχαιότητα.

Κέα: Πασπαλάς

Στη Τζιά μπορείτε να δοκιμάσετε τον λεγόμενο «πασπαλά» (κομμάτια χοιρινού μαγειρεμένα με ντομάτα και αυγά), τα «τσίγαρα» (κομμάτια χοιρινού με λίπος), τη λόζα (καπνιστό χοιρινό κρέας), λουκάνικα καπνιστά με μυρωδικά) και τοπικά τυριά -όπως ξυροτύρι, μυζήθρα, ξινό, κοπανιστή. Ονομαστό είναι και το ντόπιο κρασί, το μαυρούδι ενώ θα πρέπει να προμηθευτείτε θυμαρίσιο μέλι, παστέλι, χειροποίητα γλυκά κουταλιού και αμυγδαλωτά.

Μήλος: Καρπουζόπιτα

Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά είδη της Μηλέικης κουζίνας είναι η μυρωδάτη «καρπουζόπιτα», η παραδοσιακή γλυκιά πίτα από καρπούζι. Αξίζει να δοκιμάσετε το «γλυκό κουφέτο» που παρασκευάζεται από ψίχα γλυκού κολοκυθιού με μέλι και αμύγδαλα και σερβίρεται παραδοσιακά σε γάμους και αρραβώνες αλλά και τα πιταράκια με γέμιση από πιπεράτο ξερό τυρί ή μυζήθρα με δυόσμο. Εκτός από αυτά τα νόστιμα γλυκά και αλμυρά προϊόντα, στο νησί θα αγοράσετε ντόπιο μέλι, πελτέ από ντόπιες τομάτες, κάπαρη, κριθαρένιες και σταρένιες κουλούρες.

© www.milos.gr

Μύκονος: Κοπανιστή

Τη φτιάχνουν σε αρκετά νησιά των Κυκλάδων, αλλά ίσως η πιο γνωστή είναι αυτή της Μυκόνου: το πικάντικο, μαλακό τυρί, με το δυνατό άρωμα παράγεται από αγελαδινό γάλα (σε κάποιες περιπτώσεις ένα μικρό μέρος είναι πρόβειο ή γίδινο), ενώ κατά την ωρίμανση σε πάνινα καλάθια, τις «τσαντήλες», προστίθεται κι άλλο τυρί.

Έχει αναγνωριστεί επίσημα ως Προϊόν Ονομασίας Προέλευσης και επιτρέπεται η παρασκευή της μόνο στις Κυκλάδες ενώ οι Μυκονιάτες τη λένε και μυζήθρα. Θα δοκιμάσετε λούζα που μοιάζει με το ιταλικό προσούτο και λουκάνικα που νοστιμίζουν με θρούμπι, ρίγανη, αλατοπίπερο και μπαχάρι και στεγνώνουν κρεμασμένα στον αέρα.

www.aegeanislands.gr © Γιάννης Δημότσης

Νάξος: Γραβιέρα

Η εύφορη γη χάρισε στη Νάξο ανεπτυγμένη κτηνοτροφία και η τυροκομία έγινε με τα χρόνια μια δραστηριότητα με σπουδαία παράδοση. Το διασημότερο τυρί είναι η γραβιέρα (τουλάχιστον 80% αγελαδινό γάλα και το πολύ 20% αιγοπρόβειο) και έχει προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (Π.Ο.Π.) από το 1996. Φημισμένο είναι το κεφαλοτύρι –το λεγόμενο αρσενικό τυρί το οποίο ονομάζεται έτσι για να το ξεχωρίζουν οι τυροκόμοι από τη μυζήθρα, το "θηλυκό" τυρί που γίνεται επίσης από αιγοπρόβειο γάλα. Διάσημες είναι οι νοστιμότατες πατάτες αλλά και το κίτρο που είναι είναι απόσταγμα και όχι λικέρ και είναι ιδιαίτερα χωνευτικό.

www.aegeanislands.gr © Γιώργος Δέτσης

Τήνος: Λούζα

Η Τήνος έχει φημισμένα προϊόντα από χοιρινό κρέας με διασημότερο τη λούζα (κάτι ανάλογο με το ιταλικό προσούτο). Θα γευτείτε σύγκλινο (μικρά κομμάτια χοιρινού κρέατος που διατηρούνται σε χοιρινό λίπος), σύσσιρο (ή σύσσερο), φρουτάλια (ομελέτα με κομμάτια από λουκάνικο, ή σύγκλινο και προσθέτουν πατάτες, κολοκυθάκια, αγκινάρα κλπ.ν Αξίζει να δοκιμάσετε τα τυριά που παράγονται στην Τήνο όπως η γραβιέρα, η κοπανιστή, το ανθότυρο και το πολύ νόστιμο Τηνιακό τυράκι. Η κοπανιστή παράγεται από νωπό γάλα που δεν έχει υποστεί θερμική επεξεργασία, πήζει με φυσική μαγιά και στραγγίζει σε τσαντίλες (τρυπητά πανιά).

© www.tinos.gr

Αμοργός: Ρακή ψημένη

Το ρακόμελο και η ψημένη ρακή έχουν γίνει συνώνυμα της Αμοργού. Το ρακόμελο είναι ρακή βρασμένη με μέλι και λίγο γαρύφαλλο που πίνεται ζεστή. Θα το δοκιμάσετε σχεδόν σε όλα τα καφενεία, τα καφέ, τα μπαρ και τις ταβέρνες του νησιού. Τη φτιάχνουν από ρακή, μέλι και μπαχαρικά ή ξερά φρούτα, σε διάφορες παραλλαγές και θα την αγοράσετε σε μπουκάλια στα μαγαζιά της Αμοργού. Το παραδοσιακό πιάτο του νησιού είναι το πατατάτο, δηλαδή κατσικίσιο κρέας στην κατσαρόλα με πατάτες. Σερβίρεται στα εστιατόρια και στις ταβέρνες, αλλά εκεί που πραγματικά καταναλώνεται σε τεράστιες ποσότητες είναι στο πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής, στην Κάτω Μεριά της Αμοργού.

www.aegeanislands.gr © Κλαίρη Μουσταφέλλου

Σύρος: Λουκούμι

Το γνωστό γλύκισμα από ζάχαρη και άμυλο προήλθε από τη Μικρά Ασία και το όνομά του από την τούρκικη λέξη lokum. Οι τεχνίτες λουκουμιού ήταν Χιώτες που μετέφεραν την τέχνη τους στη Κωνσταντινούπολη όπου παρασκεύαζαν λουκούμια, μεταδίδοντας τη γνώση τους στις επόμενες γενιές. Στη Σύρο λέγεται ότι ή πρώτη «καζανιά» μπήκε το 1832.

Όπως λένε οι παλιοί ζαχαροπλάστες, τη διαφορά στη γεύση του Συριανού λουκουμιού την κάνει το νερό. Σ' ένα νησί άνυδρο, το υφάλμυρο από τις λιγοστές πηγές νερό, έδωσε μοναδική ταυτότητα στο προϊόν που ταυτίστηκε με τη Σύρο. Μερικές από τις γεύσεις των λουκουμιών είναι μαστίχα, τριαντάφυλλο, περγαμόντο, ροδοζάχαρη, μανταρίνι, καρύδα ινδική, αμύγδαλο, φιστίκι και καρύδι. Οι λουκουμοποιοί φτιάχνουν επίσης χαλβαδόπιτα με θυμαρίσιο ντόπιο μέλι και φρεσκοψημένα αμύγδαλα.

www.aegeanislands.gr © Περικλής Μεράκος

Φολέγανδρος: Ματσάτα

Γεύση-σταρ του νησιού είναι τα ματσάτα, τα χειροποίητα ζυμαρικά που σερβίρονται με κοκκινιστό κόκκορα ή κουνέλι. Επίσης από τα πιο γνωστά προϊόντα της Φολεγάνδρου είναι το σουρωτό, λευκό, φρέσκο, μαλακό τυρί που συνοδεύει συνήθως την ντοματοσαλάτα. Με σουρωτό και κρεμμύδια φτιάχνεται η φολεγανδρίτικη τυρόπιτα καλασούνα.

Ένα άλλο φολεγανδρίτικο τυρί είναι το σκληρό –οι Φολεγανδρίτες το λένε απλώς «τυρί»– για μεζέ ή τριμμένο στα μακαρόνια. Δοκιμάστε ακόμη κάππαρη μαγειρευτή, ρεβίθια φούρνου, καραβόλους (σαλιγκάρια γιαχνί), καρπουζένια (γλυκιά πίτα με καρπούζι, μέλι και σουσάμι), παστέλι από το παραδοσιακό εργαστήρι της Άνω Μεριάς και φολεγανδρίτικο μέλι.

Πηγή: arttravel.gr