Φρίντα Κάλο: Παράξενη όπως εσύ

03.12.2013
Φρίντα Κάλο: Παράξενη όπως εσύ

Αν και η ίδια υποστήριζε ότι γεννήθηκε το 1910, χρονιά που ξέσπασε η Μεξικανική Επανάσταση, στην πραγματικότητα ήρθε στη ζωή, στις 6 Ιουλίου του 1907. Ο λόγος για τη Φρίντα Κάλο τη μεγάλη ζωγράφο που έκανε το σώμα της μήνυμα και έργο τέχνης. Ξεπερνώντας το όριο ανάμεσα σε γυναικείο και ανδρικό παραμένει ακόμη και σήμερα το «αποκρουστικά» ελκυστικό σύμβολο της ανεξαρτησίας από τα παραδοσιακά κοινωνικά πρότυπα.

H τέχνη της ήταν «σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα», είχε παρατηρήσει ο μεγάλος σουρεαλιστής Αντρέ Μπρετόν.

Η Φρίντα Κάλο ήταν η πρώτη ίσως ζωγράφος που τόλμησε να παραβιάσει τους κανόνες που όριζαν ως τότε την τέχνη αλλά και από τις ελάχιστες γυναίκες της εποχής της που έζησε με τόση ελευθερία και ένταση.

132974g-2

Την προσωπική της ζωή στιγμάτισαν ο θυελλώδης έρωτάς της με τον ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, τον οποίο παντρεύτηκε δύο φορές, αλλά και οι εραστές της, άνδρες και γυναίκες, ανάμεσα στους οποίους ο εξόριστος τότε στο Μεξικό Λέον Τρόσκι.

12h

132974g-rivera

Η κριτικός τέχνης Tamsin Wilton έχει τονίσει τη σημασία της Φρίντα Κάλο ως queer καλλιτέχνιδος. Περισσότερο καλλιτεχνικά σημαντική από τις αμφιφυλοφιλικές σχέσεις της Κάλο, σημειώνει η Wilton, ήταν η τολμηρή χρήση κοστουμιών με τα οποία αμφισβητούσε τις παραδοσιακές αντιλήψεις για τη γυναικεία σεξουαλικότητα.

132974g-4

Ακριβώς όπως οι απεικονίσεις της των περίτεχνων κοστουμιών του Μεξικού χρησιμοποιήθηκαν για να υμνηθεί ο πολιτισμός των αυτοχθόνων ιθαγενών, η Κάλο συχνά απεικονιζόταν με ανδρική ενδυμασία για να «προβεί σε μια δήλωση σχετικά με την ανεξαρτησία της από τα γυναικεία πρότυπα. Ήταν μια αριστοτεχνική και μαγική εκφραστής της παρενδυτικότητας, σκόπιμα χρησιμοποιώντας αρσενική περιβολή για την προβολή δύναμης και ανεξαρτησίας», παρατηρεί η Wilton.

132974g-3

Στις αυτοπροσωπογραφίες της άλλο ένα βασικό μοτίβο είναι αυτό του πόνου, τον οποίο γνώρισε από πολύ μικρή ηλικία. Ήταν μόλις 6 ετών όταν ασθένησε από πολιομυελίτιδα με αποτέλεσμα το ένα της πόδι να μείνει ημιπαράλυτο. Όταν οι συμμαθητές της την απέφευγαν και τη φώναζαν "Κουτσοφρίντα" είχε σχηματίσει με το μυαλό της μια δεύτερη μικρή Φρίντα, αέρινη και χαρούμενη, και την είχε κάνει καλύτερή της φίλη.

132974g-cat

Η Φρίντα δεν πτοήθηκε και με πείσμα και διάθεση για μόρφωση κατάφερε να γίνει δεκτή στην Escola Preparatoria το σημαντικότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα του Μεξικού, όπου ήταν ένα από τα 35 κορίτσια σε σύνολο 2.000 μαθητών.

Όμως το 1925 μετά από ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα την καθήλωσε για μήνες στο κρεβάτι και την ταλαιπώρησε σε όλη της τη ζωή.

132974-1

Στη διάρκεια της σύντομης ζωής της οι ώρες που πέρασε καθηλωμένη στο κρεβάτι, εξαιτίας των δεκάδων επώδυνων εγχειρήσεων και μερικών αποβολών της, ήταν ατέλειωτες. Τη μοναξιά που βίωνε την αντιμετώπισε ζωγραφίζοντας τον εαυτό της. «Ζωγραφίζω τον εαυτό μου γιατί τον περισσότερο καιρό είμαι μόνη και γιατί είναι το πρόσωπο που γνωρίζω καλύτερα από όλα τα άλλα», έλεγε η ίδια.

132974g-5

Η Φρίντα Κάλο πέθανε το 1954 σε ηλικία 47 ετών. Τα τελευταία της λόγια στο ημερολόγιό της ήταν:«Ελπίζω το τέλος να είναι χαρούμενο και ελπίζω να μην επιστρέψω ποτέ ξανά. Φρίντα».

132974g-kalho

Πηγή: tvxs.gr

Φρίντα Κάλο, αυτό το εύθραυστο αγρίμι

Ζούσε τη ζωή της μέσα από τα πορτρέτα της: η Φρίντα Κάλο αυτοαπαθανατίστηκε μέσα στους κόσμους που άπλωσε στον καμβά. Κάποιοι συγγραφείς σαν τη Μαργκερίτ Ντιράς εγκλώβισαν κομμάτια από τη ζωή τους μέσα στα γραπτά τους. Η Κάλο έπραξε το ίδιο με τις αυτοπροσωπογραφίες της: οι αγωνίες της, τα προβλήματα της υγείας της και τα πράγματα που αγαπούσε αποτυπώθηκαν στην τέχνη της. Σαν πλάσμα χιμαιρικό της φαντασίας, τραυματισμένο ελάφι με ανθρώπινο πρόσωπο, έπαιξε με τα όρια της αυτοδραματοποίησης. Μέχρι τέλους.

Η ζωή της σε 15 παραγράφους

1. Γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1907 στην πόλη Κογιοακάν, μία κωμόπολη λίγο έξω από την Πόλη του Μεξικού. Η ίδια αργότερα ισχυρίστηκε πως η ημερομήνια γέννησής της ήταν η 7η Ιουλίου 1910, πιθανότατα για να συμπίπτει το έτος γέννησής της με την έναρξη της μεξικανικής επανάστασης.

44867-100972.gif

Σε ηλικία 12 ετών

frinda.jpg

Η Τροφός μου, 1937

2. Ο πατέρας της, Γκιγιέρμο, ήταν Γερμανός που εγκαταστάθηκε στο Μεξικό σε ηλικία 19 ετών. Η μητέρα της, Ματίλντε, ήταν Μεξικανή ινδιάνικης καταγωγής. Η Φρίντα είχε πέντε συνολικά αδελφές, δύο από τις οποίες ήταν ετεροθαλείς, από τον πρώτο γάμο του πατέρα της.

frinta71.jpg

Οι Δύο Φρίντες, 1939

2frides.jpg

Οι Παππούδες μου, οι Γονείς μου κι Εγώ, 1936

3. Το σπίτι στο οποίο γεννήθηκε, μεγάλωσε, πέρασε ορισμένα χρόνια με τον σύζυγό της και τελικά πέθανε είναι γνωστό σαν «Το Γαλάζιο Σπίτι» και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο αφιερωμένο στην Κάλο.

pligomeno.jpg

Το Πληγωμένο Ελάφι, 1946

4. Σε ηλικία έξι ετών, εμφάνισε πολιομυελίτιδα, με αποτέλεσμα το δεξί της πόδι να αναπτυχθεί λιγότερο από το αριστερό. Εικάζεται πως η Φρίντα έκρυβε αυτή τη δυσανολογία φορώντας τις μακριές, χρωματιστές φούστες που αργότερα ταυτίστηκαν με την εικόνα της, μαζί με τους εξίσου πολύχρωμους κεφαλόδεσμους της και τα σμιχτά φρύδια της.

papagaloi.jpg

Εγώ και οι Παπαγάλοι μου, 1941

agkathia.jpg

Αυτοπροσωπογραφία με Κολιέ από Αγκάθια, 1940

5. Εικάζεται επίσης πως γεννήθηκε με την αναπτυξιακή διαταραχή spina bifida, που επηρεάζει δυσμενώς την ανάπτυξη της σπονδυλικής στήλης και των ποδιών.

6. Στις 17 Σεπτεμβρίου 1925, η 18χρονη Φρίντα βιώνει το πιο καθοριστικό γεγονός της ζωής της: ως επιβάτισσα ενός λεωφορείου που συγκρούεται με ένα τρόλεϊ, τραυματίζεται σοβαρά. Ο απολογισμός του ατυχήματος: σπασμένα πλευρά, σπονδυλική στήλη, λεκάνη και κλείδα, βγαλμένος ώμος, έντεκα ραγίσματα στο δεξί της πόδι. Μία σιδερένια χειρολαβή τρυπάει τον κορμό της και τη μήτρα της και της αφήνει διά βίου προβλήματα στην αναπαραγωγική της ικανότητα. Έμεινε τρεις μήνες στο νοσοκομείο, με όλο το σώμα της σε γύψο, υποφέροντας από φρικτούς πόνους. Αναγκάστηκε να υποστεί τριάντα πέντε επεμβάσεις. Σε όλη την υπόλοιπη ζωή της, βίωνε περιόδους κατά τις οποίες οι πόνοι επανέρχονταν.

spasmeni.gif

Η Σπασμένη Κολώνα, 1944

elpida.gif

Χωρίς Ελπίδα, 1945

aftoktonia.jpg

Η Αυτοκτονία της Ντόροθι Χέιλ, 1938

7. Λόγω της μόνιμης ζημιάς στη μήτρα της, απέβαλε και τις τρεις φορές που έμεινε έγκυος.

8. Μετά το ατύχημα, εγκατάλειψε τα σχέδιά της να σπουδάσει ιατρική και στράφηκε στη ζωγραφική.

9. Παντρεύτηκε το 1929 με τον ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, με τον οποίο αλληλογραφούσε στα πρώτα της βήματα στη ζωγραφική.

rivera.jpg

Με τον σύζυγό της Ντιέγκο Ριβέρα

rivera31.jpg

Η Φρίντα κι ο Ντιέγκο Ριβέρα, 1931

10. Ο γάμος τους ήταν πολυτάραχος, με συχνούς καβγάδες και εξωσυζυγικές σχέσεις. Ο Ντιέγκο είχε ένα σύντομο δεσμό με την αδελφή της, Κριστίνα. Η Φρίντα και ο Ντιέγκο χώρισαν το 1939 αλλά ξαναπαντρεύτηκαν το 1940.

11. Η Φρίντα είχε σχέσεις με διάσημους άντρες, όπως με τον καλό της φίλο Λέον Τρότσκι, που είχε αυτοεξοριστεί στο Μεξικό, αλλά και με γυναίκες όπως η ηθοποιός και τραγουδίστρια Τζοζεφίν Μπέικερ.

frinda11.gif

12. Τόσο η ίδια όσο και η σύζυγός της ήταν Κομμουνιστές.

13. Πέθανε στις 13 Ιουλίου 1954, μία εβδομάδα μετά τα 47α γενέθλιά της, από πνευμονική εμβολή, επισήμως τουλάχιστον. Δεν έλειψαν οι φήμες σύμφωνα με τις οποίες ο θάνατός της ήταν στην πραγματικότητα αυτοκτονία με υπερβολική δόση ηρεμιστικών. Αντιμετώπιζε πάντως πολλά προβλήματα υγείας προς το τέλος της ζωής της, ανάμεσά τους βρογχοπνευμονία, ενώ υποβλήθηκε και σε ακρωτηριασμό του δεξιού της ποδιού λόγω γάγγραινας. Ένα μεγάλο μέρος της ζωής της το πέρασε ξαπλωμένη στο κρεβάτι, λόγω των προβλημάτων της, κάτι που αποτυπώθηκε και σε πολλούς πίνακές της.

frinda32.jpg

14. Υπήρξε σχετικά υποτιμημένη ως καλλιτέχνις μέχρι τη δεκαετία του 80 και την άνθιση του ρεύματος του Νεομεξικανισμού. Αναφερόμενη στη ζωγραφική της, είχε δηλώσει «δε ζωγραφίζω ποτέ όνειρα ή εφιάλτες. Ζωγραφίζω τη δική μου πραγματικότητα» και «Ζωγραφίζω αυτοπροσωπογραφίες επειδή νιώθω τόσο συχνά μοναξιά και επειδή ο εαυτός μου είναι το άτομο που γνωρίζω καλύτερα».

15. Μία από τις τελευταίες της καταχωρίσεις στο ημερολόγιό της ήταν και η εξής: «Ελπίζω η έξοδός μου να είναι χαρμόσυνη – και να ελπίζω να μη γυρίσω ποτέ – Φρίντα».

nosokomio.jpg

Νοσοκομείο Χένρι Φορντ (Το Ιπτάμενο Κρεβάτι), 1932

frinta_end.gif

 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΖΗΚΑΣ

Πηγή: athensvoice.gr