Χωρίς εγωισμό, αυταρέσκεια και αλαζονεία

15.10.2014
Χωρίς εγωισμό, αυταρέσκεια και αλαζονεία

Αυτό που κάνει ο Πατρίκιος στην πρόσφατη συλλογή του είναι ένα τελικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τη συνείδησή του, ένας ποιητικός απολογισμός των «δούναι και λαβείν» του άλλου του εαυτού, μια συγκεφαλαίωση των ηθικών, βιοτικών, ιδεολογικών διλημμάτων -και όχι μόνο αυτών-, που υψώθηκαν εμπρός του σε διάφορες στιγμές της ζωής του.

Έτσι, το βιβλίο κωδικοποιεί τις ανησυχίες και τις πλάνες, τις μικρότητες και τις ανατάσεις, τις χαρές και τους φόβους, τα βάσανα και τις διαψεύσεις, με δυο λόγια τις εμπειρίες του διανοούμενου που έζησε τη λαίλαπα του αδυσώπητου 20ού αιώνα, με όλες τις συμφορές που επεφύλαξε αυτός για τη χώρα μας, και ειδικά για την πολυτυραννισμένη γενιά του Πατρίκιου. Και όλα αυτά τα διαπερνά, σαν χρυσή -ή μήπως κόκκινη;- κλωστή, η ποίηση.

Ίσως από κάπου ακουστεί ψιθυριστά η ένσταση, ίσως η υποψία, μήπως αυτός ο απολογισμός δεν είναι ειλικρινής. Μήπως δεν κατόρθωσε να ξεφύγει από τη μέγκενη της ματαιοδοξίας και του ναρκισσισμού που χαρακτηρίζει ένα δημιουργό, με σκοπό την υστεροφημία.

Αν κάποιος διαβάσει προσεκτικά το βιβλίο, θα διαπιστώσει πως ο Πατρίκιος αναμετρά τη ζωή του με ειλικρίνεια και εντιμότητα, στέκεται μπροστά της με μια ανελέητη διάθεση αυτοκριτικής - κάτι ξέρει η γενιά του, άλλωστε, από αυτοκριτική. Αλλά και προς τι η ματαιοδοξία;

Οταν ο άνθρωπος βρίσκεται στη δύση του βίου του, παύουν να βαραίνουν τόσο επάνω του ο εγωισμός, η αυταρέσκεια, η αλαζονεία.

«Εκεί που ανακαλύπτεις πως δεν είσαι όσο αθώος νόμιζες

πως είχες και συ διπλά λόγια και φερσίματα

πως καταδίκαζες τη βία των άλλων δικαιώνοντας τη δική σου

εκεί που παραδέχεσαι πως κάποιων θέλησες τον χαμό

που υποψιάζεσαι ότι και κοντινοί σου θέλησαν τον δικό σου

που μάταια προσπαθείς να θεραπεύσεις παραλείψεις

που τις επαναφέρεις συνεχώς πιο ενοχικές, πιο αγκαθωμένες

εκεί που γελάς με την απόπειρά σου να εξαγνιστείς

κι έπειτα την παίρνεις πιο σοβαρά και λες

πως κάποτε αντίκρισες στ' αληθινά τον θάνατο (...)

Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση».

Ο έρωτας, η απώλεια, η μοναξιά

Ο έρωτας, η απώλεια, η μοναξιά, όλα τα μεγάλα «θέματα» της τέχνης που, αλίμονο, στη ζωή αποκτούν δραματικά άλλο βάρος απ' ό,τι στη λογοτεχνία, σφραγίζουν την κατάθεση αυτή του Πατρίκιου. Αλλά και η πολιτική, άλλοτε υποδόρια και άλλοτε φανερά, μοιάζει να είναι πανταχού παρούσα. Κάποτε διηγείται με πίκρα, συχνότερα με ειρωνεία ή αυτοσαρκασμό, σπανιότερα με ελπίδα.

Λέει κάπου ο ποιητής:

«Εκεί που αναγνωρίζεις πως δεν αγάπησες όσο σ' αγάπησαν

πως ήθελες την απόλαυση μόνο για να την ξαναγευτείς

πως γύρευες περιπέτειες μόνο για να τις αφηγείσαι αργότερα (...)

εκεί που φτάνεις να πιστεύεις πως οι έρωτες

μόνο μέσα στην επανάληψη μπορούν να επιζήσουν

κι απρόσμενα ένας έρωτας κορυφώνεται σε αγάπη

ενώ εσύ, το ίδιο απρόσμενα, προσπαθείς να πεις πως αγαπάς...

Κι αλλού:

«Εκεί που αρνιέσαι την υποχρεωτική κατάργηση της μοναξιάς

που δεν αποδέχεσαι την καθεστωτική επιβολή της ευτυχίας

που νιώθεις κυρίαρχος του παιχνιδιού ενώ είσαι χαμένος από χέρι (...)

εκεί που αγωνιάς για τ' αποτελέσματα μιας αξονικής

εκεί που σταματάς τα πάντα ενώ τρέχουνε οι προθεσμίες

που περνάς βδομάδες ψάχνοντας τη λέξη που ακριβώς χρειάζεται

ώσπου ένας άλλος μέσα σου σε απαλλάσσει, αναλαμβάνει να το κάνει

εκεί που λες όλα αυτά είναι αστεία μπρος στο κυνήγι του ψωμιού

κι έπειτα βλέπεις ότι χωρίς τις λέξεις τίποτα δεν αποκτά υπόσταση... Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση».

Εχει ειπωθεί πως ο μόνος τρόπος να καταλάβει και να βιώσει κανείς απόλυτα τον κόσμο και τη ζωή είναι η ποίηση. Ισως είναι έτσι, ίσως και όχι. Ωστόσο, κάθε καλό βιβλίο με ποίηση σου αποκαλύπτει το δρόμο. Εχοντας διαβάσει κι έχοντας κλείσει το βιβλίο, η επίγευση της ποίησης του Πατρίκιου στον ουρανίσκο μας παραμένει πικρή. Οχι τόσο για τη δική του τη ζωή, όσο για τη δική μας. «Σκιάς όναρ άνθρωπος», δεν έγραψε ο Πίνδαρος στον περίφημο όγδοο «Πυθιόνικό» του;

 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

Πηγή: enet