Το στοίχημα είναι να μην πανικοβληθούμε, να πάρουμε το ρίσκο και να τολμήσουμε να εισέλθουμε σε άγνωστους κόσμους. Αβέβαιοι, γεμάτοι δισταγμούς και αμφιβολίες (πώς αλλιώς;) να εισέλθουμε στον τόπο του μαζί και να διαθέσουμε τον εαυτό μας στην επιρροή του άλλου. Κυρίως να ανοιχτούμε σε όλα τα ενδεχόμενα. Στη γνωριμία με το άγνωστο και στην άβολη συνάφεια με τη διαφορετικότητα.
Έτσι κι αλλιώς, όσο και να προστατευτούμε, όσα οδοφράγματα και να υψώσουμε δεν υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε από τη σχέση εκείνη που ζητά να μας μεταμορφώσει – που ζητά να μας εκτρέψει από την πορεία μας. Κάποια στιγμή, όπου και να είμαστε κρυμμένοι, θα μας βρει εκείνη η συνάντηση που αναμένουμε σε όλη μας τη ζωή στην οποία, για αδιευκρίνιστους λόγους και για άγνωστο χρονικό διάστημα, ο άλλος καθίσταται ο βασικότερος συμπαίκτης και σημαντικότερος συνομιλητής μας. Δεν απομένει οδός διαφυγής παρά μόνο αναμέτρηση...
ΣΧΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ: ΜΟΝΟΙ ΑΛΛΑ ΣΥΝΑΜΑ ΜΑΖΙ
Η σχέση δεν είναι απλή υπόθεση. Πρόκειται για ένα καθ’ όλα σοβαρό παιχνίδι που απαιτεί ικανούς και έτοιμους για όλα συμπαίχτες και στο οποίο οι ανάγκες και οι επιθυμίες ικανοποιούνται, ματαιώνονται ή επαναδιαπραγματεύονται. Οι κινήσεις που απαιτούνται είναι υψηλής ακρίβειας προκειμένου να μην διαταραχθεί η ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα στο εγώ και στο εσύ, στο μόνος και το μαζί, ανάμεσα στη συγχώνευση και την εξατομίκευση.
Ένας τρόπος να τα βγάλουμε πέρα με τόσο υψηλές απαιτήσεις είναι να εντάξουμε στο ρεπερτόριο συμπεριφορών μας τις ψυχοθεραπευτικές συνθήκες της αποδοχής, της ενσυναίσθησης και της αυθεντικότητας ή, με άλλα λόγια, να δεσμευτεί ο καθένας στον εαυτό του για τα παρακάτω:
- Σε αποδέχομαι όπως ακριβώς είσαι αν και δεν συμφωνώ πάντα με όλα όσα κάνεις ή λες. Ακόμα και τότε πάντως προσπαθώ τουλάχιστον να καταλάβω.
- Σε βλέπω καθαρά, αναγνωρίζω ποιος είσαι, με ποιο τρόπο και σε ποιο βαθμό μπορείς να είσαι μαζί μου και να ενδιαφέρεσαι για μένα.
- Δεν σε κριτικάρω, δεν σου ζητάω να αλλάξεις (αντί να περιμένω να αλλάξεις καλύτερα να φύγω…). Μπορείς να χαλαρώσεις και να είσαι ο εαυτός σου. Είναι εντάξει.
- Δεν ζητάω διαβεβαιώσεις για τίποτα, δεν προσπαθώ να σου αποδείξω τίποτα.
- Δεν φοβάμαι την έκφραση της επιθυμίας μου, σου λέω ακριβώς τι νιώθω για σένα. Και ακόμα δεν φοβάμαι την έκφραση του μεγέθους της επιθυμίας μου (αντί απλώς να πω: «σε συμπαθώ», ομολογώ: «έχω χάσει το μυαλό μου για σένα»).
- Δεν σου πουλάω ενδιαφέρον υπό όρους. Σου λέω απλά ότι ενδιαφέρομαι για σένα και όχι «ενδιαφέρομαι για σένα υπό τον όρο ότι θα συμπεριφέρεσαι με αυτόν ή τον άλλο τρόπο».
- Δεν φοβάμαι να σε αφήσω να γίνεις σημαντικός για μένα και (δυσκολότερο) δεν φοβάμαι ούτε να το μάθεις.
- Θα προσπαθήσω να μην σε πληγώσω αλλά δεν μπορώ να το εγγυηθώ. Και θα προτιμούσα ούτε εσύ να με πληγώσεις, αλλά αν συμβεί (άνθρωποι είμαστε…) δεν είμαι από ζάχαρη – θα επιβιώσω. Θα γρατζουνιστώ υποθέτω, αλλά θα επιβιώσω.
- Δεν χρειάζονται ατσάλινα προστατευτικά ανάμεσά μας. Μόνο απαλά αλλά ξεκάθαρα, αμοιβαία αποδεκτά όρια.
- Δεν θα γαντζωθώ από πάνω σου με την προσδοκία να με σώσεις. Δεν έχω χαθεί, δεν χρειάζομαι να σωθώ.
- Θα σου αποκαλύψω τον εαυτό μου, ακόμα και τις πιο φρικιαστικές και ντροπιαστικές πτυχές του και το μόνο που ζητάω εκ μέρους σου είναι σεβασμός, ευγένεια και διακριτικότητα.
- Μπορώ μια χαρά να φροντίσω τον εαυτό μου αλλά είναι ωραία τις φορές που με φροντίζεις εσύ.
- Αν πάψω να σε αγαπώ ή αν ερωτευτώ κάποιον άλλον θα στο πω και αναλόγως τι θέλεις και τι θέλω θα μείνω ή θα φύγω.
- Ξέρω τις διαφορές μας (τις πραγματικές και εκείνες που μας επιβάλλονται), αλλά σε λογαριάζω για ίσο. Ούτε πάνω ούτε κάτω από μένα. Ίσο.
- Δεν θα διστάσω να σου πω αυτά που σκέφτομαι. Ακόμα και αυτά που με τρομάζουν και σε τρομάζουν. Ακόμα και όσα δεν αντέχω ή δεν αντέχεις.
- Δεν φοβάμαι να συγκρουστώ ούτε να έρθω σε αντιπαράθεση μαζί σου. Δεν σε φοβάμαι.
- Αντέχω την αμφιθυμία. Επειδή, όπως λένε, η σκιά υπάρχει επειδή υπάρχει το φως. Δεν έχω ανάγκη να σε εξιδανικεύσω. Ας είσαι όπως είσαι. Καλός και κωλόπαιδο μαζί. Τα ίδια εξάλλου είμαι κι εγώ.
- Δεν θα απαρνηθώ τον εαυτό μου, δεν θα θυσιαστώ ούτε θα συμβιβαστώ. Απλώς θα είμαι δίπλα σου για όσο καιρό έχει κάποιο νόημα αυτό.
- Τις περισσότερες φορές διατηρώ την αυτοκυριαρχία και τη δύναμή μου, όμως δεν φοβάμαι να δεις τα ευάλωτα και αδύναμα κομμάτια μου. Δεν φοβάμαι ακόμα και να με δεις να χάνω τον έλεγχο.
- Έχω μέσα μου έναν χώρο κατάδικό μου με συναισθήματα, επιθυμίες και σκέψεις που γνωρίζω μόνο εγώ και στον οποίο απαγορεύεται δια ροπάλου η πρόσβαση στον οποιοδήποτε – ακόμα και σε σένα.
- Το ξέρεις ότι η πόρτα είναι ανοιχτή και είμαστε ελεύθεροι να φύγουμε οποτεδήποτε θελήσουμε, έτσι δεν είναι;
- Αν χάσουμε την επαφή μας, αν η σιωπή μεταξύ μας πάψει να είναι απαλή, μεστή νοήματος και γίνει άγρια, δηλωτική του κενού, όλα θα έχουν τελειώσει και δεν θα φοβηθούμε να το παραδεχτούμε, εντάξει;
- Δεν θα καταδεχτώ να σε χειραγωγήσω. Θα είμαι ευθύς.
- Δεν επιθυμώ να γίνουμε ένα. Μόνο να στεκόμαστε σε κοντινή απόσταση και να νοιαζόμαστε ο ένας για τον άλλο.
- Δεν θα φοβηθώ τη δοκιμασία με την πεζή πραγματικότητα. Θα σε αντικρίσω στις πραγματικές, γήινες διαστάσεις σου.
- Σε γενικές γραμμές, τις περισσότερες φορές, σου έχω εμπιστοσύνη. Τόσο όσο αρμόζει.
- Θα προσπαθήσω να κρατήσω τα πράγματα εκλεπτυσμένα και αξιοπρεπή ακόμα και όταν φέρομαι αναξιοπρεπώς. Το προτιμώ έτσι.
- Ποτέ και σε τίποτα δεν θα αναλάβω εγώ το μερίδιο ευθύνης που σου αναλογεί.
- Ας μην πιεστούμε για τίποτα. Ας μην κάνουμε βεβιασμένες, απεγνωσμένες κινήσεις. Ας είναι αυτή μια σχέση μακρόσυρτη που αναπτύσσεται βήμα βήμα. Όσο αντέχουμε και όσο μπορούμε.
- Ας μην βάλουμε κανόνες και στόχους. Όσα ξέρουμε για τις σχέσεις δεν έχουν εφαρμογή εδώ. Ας επινοούμε τους κανόνες κάθε στιγμή από το μηδέν.
- Εδώ υπάρχει χώρος και χρόνος να είμαστε αυθεντικοί. Να είμαστε αυτοί που είμαστε και συγχρόνως να γίνουμε όποιοι επιθυμούμε να γίνουμε.
- Το «συμβόλαιο» που νοερά υπογράφουμε είναι δικό μας και μπορεί να τροποποιηθεί, να ανανεωθεί ή να σπάσει όποτε και όπως επιθυμούμε.
- Αν όλα πάνε κατά διαόλου, όπως πολύ συχνά συμβαίνει, ας μην μας μείνει πικρία ούτε θυμός. Ας το φυλάξουμε με τρυφερότητα ως κάτι πολύτιμο. Και με ευγνωμοσύνη για όσα μας έκανε να καταλάβουμε για τους εαυτούς μας.
Θα συναντηθούμε όταν θα ξεφοβηθούμε...
Πέρα πάντως από κάθε λογιών επιμέρους οδηγίες, η βαθιά συναισθηματική εμπλοκή προϋποθέτει επαρκώς ώριμους ανθρώπους. Έτοιμους να ρισκάρουν αναλαμβάνοντας την ευθύνη των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς τους. Έτοιμους για μάθηση και αλλαγή μέσω της κάθε εμπειρίας με τρόπους που ούτε καν οι ίδιοι γνωρίζουν εκ των προτέρων.
Η σχέση δίνει την ευκαιρία να έρθουμε σε πραγματική επαφή με ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα και να οικοδομήσουμε μαζί του ένα κοινό χώρο φτιαγμένο μοναδικά με τα καλύτερα και τα χειρότερα υλικά και των δύο. Έναν χώρο που μας δίνει την ευκαιρία να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι – στην κυριολεξία να μεταμορφωθούμε.
Αντί λοιπόν να κλωτσήσουμε την ευκαιρία ας κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για όσο διάστημα οι δρόμοι μας συναντιούνται.
Έτσι κι αλλιώς η (υπαρξιακή) μοναξιά είναι ανθρωπολογικά δεδομένη.
ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΝΕΑ ΑΡΧΗ
Στη διάρκεια μιας ζωής πολλούς ανθρώπους θα συναντήσουμε, σε πλήθος σχέσεις θα βρεθούμε, πολλές φορές θα αγαπήσουμε. Το δύσκολο είναι η παραδοχή της αναπόδραστης αλλαγής και του αναπόφευκτου τέλους.
Καλώς ή κακώς, με την έναρξη της κάθε σχέσης προδιαγράφεται ήδη το τέλος της - δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από αυτό και το καταλαβαίνουμε καλύτερα όσο πληθαίνουν οι εμπειρίες μας. Συνειδητοποιούμε, συχνά με επώδυνο τρόπο, ότι οι άνθρωποι και τα συναισθήματα αλλάζουν. Ότι μπορεί να πάψουμε να αγαπούμε ή να πάψουν να μας αγαπούν. Ή ακόμα ότι εκείνος που εμείς αγαπάμε τόσο πολύ δεν θέλει ή δεν μπορεί να ανταποδώσει την αγάπη μας.
Κάποτε εμείς πάμε παρακάτω, κάποτε ο άλλος, κάποτε η σχέση τελειώνει επειδή έπαψε να υφίσταται πλέον ο λόγος για τον οποίο δημιουργήθηκε ή επειδή μια νέα σχέση γίνεται απολύτως απαραίτητη. Η παλιά σχέση εκτέλεσε τη λειτουργία της και τελείωσε. Γίνεται μέρος της ιστορίας μας και του ποιοι είμαστε. Χρέος μας είναι να μην προσπαθήσουμε να αναβάλουμε αυτό που έχει ήδη συντελεστεί. Ωριμότητα είναι να αντέξουμε το χωρισμό, τη μοναξιά, τη ματαιότητα, την παροδικότητα.
Καλό είναι επίσης να μάθουμε την παραίτηση. Ότι δεν μπορούμε να τα απαιτούμε όλα σαν κακομαθημένα παιδιά. Δεν μπορούμε να έχουμε και ένταση και τρελό πάθος και σταθερότητα και ασφάλεια την ίδια στιγμή. Δεν μπορούμε να ταιριάξουμε τα αταίριαστα. Δεν μπορούμε να μετατρέψουμε έναν ορκισμένο γυναικά σε ισόβιο πιστό σύντροφο ούτε μια ανεξάρτητη, ελεύθερη γυναίκα σε υπάκουη νοικοκυρά. Δεν γίνεται να τα έχουμε όλα πάει και τελείωσε. Αποφασίζουμε ποιοι είμαστε και τι θέλουμε ώστε να κάνουμε τις καλύτερες για εμάς επιλογές αφήνοντας τα υπόλοιπα πίσω και πληρώνοντας το ανάλογο τίμημα.
Έτσι κι αλλιώς, φιλοσοφικά μιλώντας, η ίδια η Συνάντηση φέρνει αναπόδραστα στην επιφάνεια την αδυνατότητα της συνάντησης. Ο άλλος οσοδήποτε κοντά παραμένει πάντοτε ξένος, πάντοτε άλλος.
Η μόνη σταθερά είναι η προσωπική μας ανάπτυξη και η δυνατότητα μάθησης μέσα από το μοίρασμα.
Η επένδυση που αξίζει το ρίσκο είναι η οικοδόμηση ενός δικού μας τρόπου σχετίζεσθαι, ενός δικού μας μοντέλου σχέσεων επαρκώς πρωτότυπου και πολύπλοκου, απολύτως ιδιοσυγκρασιακού - το μόνο που ίσως μας απομένει, ακόμα και όταν τα πάντα γύρω μας καταρρέουν.
Το κέρδος είναι να γευτούμε τη μεταμορφωτική εμπειρία της σχέση.
Βιβή Φατούρου - Ψυχολόγος
Πηγή: vivifatourou
