Λογικές πλάνες

11.06.2019
Λογικές πλάνες

Πριν σχολιάσετε οτιδήποτε διαβάστε την εξής σημείωση στο τέλος.''Προσοχή.Το κείμενο μπορεί να περιέχει λογικές πλάνες και αν περιέχει οι αναγνώστες καλούνται να περιγράψουν ποιές είναι αυτές''.

Η λέξη "πλάνη" μπορεί να σημαίνει οποιαδήποτε λανθασμένη ιδέα ή πεποίθηση.Αλλά όταν αναφερόμεθα στην ''λογική'' πλάνη το ζήτημα γίνεται ποιό περίπλοκο.Υπάρχει μία -ας πούμε ποικιλία λαθών -και οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πολύ δύσκολο να εντοπίζουν τις πλάνες μεταξύ αυτών και εγώ.

Υπάρχουν πολλές λογικές πλάνες αλλά δεν είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν σοβαρές μελέτες σχετικά με ποιές από αυτές είναι πιο συνηθισμένες.Αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον επειδή -ειρωνικά το σημειώνω- ακόμη και οι εμπειρογνώμονες δεν συμφωνούν σχετικά με το αν κάτι είναι πραγματικά ισχυρό η αδύναμο επιχείρημα ή μια πραγματική πλάνη.

Είναι κάτι πιο πιθανό να είναι αλήθεια απλά επειδή ένας ειδικός πιστεύει ότι είναι αλήθεια;

Όχι.Είτε είναι αλήθεια είτε δεν είναι. Οι εμπειρογνώμονες τείνουν να κάνουν κατανοητές τις εξηγήσεις τους- κατά μέσο όρο- στο ευρύ κοινό αλλά και αυτοί κάνουν λάθη πολύ συχνά.Έτσι οι άνθρωποι τείνουν να πιστεύουν τους εμπειρογνώμονες χωρίς να αναζητούν τα λάθη τους και δεν είναι και το ποιό εύκολο πράγμα του κόσμου αυτού του είδους οι αναζητήσεις. Δεν μπορούμε ΟΛΟΙ να είμαστε εξαιρετικά ενημερωμένοι για κάθε θέμα και να λαμβάνουμε μια απόφαση για αυτό. Βασιζόμαστε στους εμπειρογνώμονες που έχουν δίκιο σε συγκεκριμένα ζητήματα και όχι στα ΠΑΝΤΑ.

Το ζήτημα της ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ.

Το 70% των Ελλήνων είναι Χριστιανοί.Τουλάχιστον αυτό ισχυρίζονται κάποιοι αν και διατηρώ αντίθετη άποψη.Αυτό σημαίνει ότι ο Χριστιανισμός είναι η σωστή θρησκεία σε αντίθεση με μια άλλη η από τις μειονοτικές θρησκείες; Γιατί λοιπόν το 70%; Λόγω της ιστορίας και της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το μεγαλύτερο μέρος του 70% αποδεικνύεται πως δεν γνωρίζουν καν ακριβώς τι είναι αυτό που πιστεύουν.

Δεν μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι "7 εκατομμύρια Ελληνες χριστιανοί υπάρχουν άρα δεν μπορούν όλοι να κάνουν λάθος" διότι πρόκειται για ''έκκληση στην αρχή'' και αναμένεται να μην αμφισβητηθεί.

Μιά άλλη πλάνη που διαβάζουμε συχνά είναι ''Οι άνθρωποι πιστεύουν στο Θεό επειδή φοβούνται να πεθάνουν.''.Το βλέπουμε να ιδιαίτερα συχνό ως επιχείρημα στο διαδίκτυο.

Αλλο ακραίο παράδειγμα.Ας πούμε ότι διαβάζω το σχόλιο ενός χρήστη Α πού γράφει κάτι σαν αυτό.

"Τα εμβόλια δεν προκαλούν αυτισμό επειδή αμέτρητες μελέτες μέχρι στιγμής δεν έχουν βρει καμία σύνδεση μεταξύ των δύο"

και τότε το πρόσωπο Β απαντά περίπου ως εξής.

''Οι κυβέρνηση η οι εταιρίες σας πληρώσαν καλά για να γράψετε όλα αυτά''.

Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πολύ πιο πιθανό να πιστέψουν το Πρόσωπο Α αφού έχουν διαβάσει την κατάρριψη του B παρόλο όμως που το Πρόσωπο Β χρησιμοποίησε ένα κακό η ανόητο επιχείρημα δεν σημαίνει ότι το Πρόσωπο Α έχει και απόλυτο δίκιο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι υποστηρίζουν αυτήν την αρχή..Π.χ ένας διάσημος επιστήμονας κάπου είπε κάτι ή έγραψε κάτι και άλλοι 20 επιστήμονες συμφώνησαν μαζί του.Αυτή είναι η "έκκληση στην δημοτικότητα".

Σε αυτό το σημείο πολλοί θα υποστηρίξουν ότι πρέπει να δεχτούμε τις δηλώσεις των επιστημονικών αρχών επειδή δεν έχουμε καθόλου χρόνο ή χρήματα για να αποδείξουμε τα πάντα στον εαυτό μας. Χωρίς να αμφισβητούμε αυτό το επιχείρημα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η περισσότερη επιστημονική εκπαίδευση και η κατανόηση της επιστήμης είναι στην έκκληση "από την Αρχή"

Και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα με τη σύγχρονη συνείδηση. Πολλοί άνθρωποι θα σας πουν αν δεν δεχτείτε το επιχείρημα απο την ''Αρχή'' όπως των ιστορικών η των επιστημόνων θα πρέπει να είστε διανοητικά ανισορροπημένοι ή ανόητοι πράγμα που είναι και υποτιμητικό και λάθος.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ.

1.Πρέπει να πιστέψετε τι σας λένε να πιστεύετε; ή 2.θεωρείτε ότι είστε υπερβολικά ανίκανος να έχετε τις δικές σας απόψεις;

Αν επιλέξετε το πρώτο τότε θεωρείστε εντάξει αλλά αυτό είναι λάθος επειδή μπορείτε να φανταστείτε ένα σενάριο πού αρέσει στους περισσότερους ανθρώπους που είναι αυτό το ''κάτι'' αλλά οι άλλοι δεν το κάνουν σωστά;

Η έκκληση στη ΦΥΣΗ

''Συμβαίνει στη φύση οπότε αυτό είναι εντάξει''.

Αυτό είναι λάθος δεδομένου ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν αυτό το επιχείρημα λάμβάνουν επιλεκτικά ορισμένα σημεία της φύσως και όχι ολόκληρη την φύση ως ηθικό πρότυπο ούτως ή άλλως.Συμβαίνουν και κακά πράγματα στη φύση οπότε αυτό δεν είναι ένα τέλειο παράδειγμα ούτε καν απλώς ένα καλό παράδειγμα.

Αλλα παραδείγματα. '

'Είστε καταθλιπτικοί;Αρα εσείς κάτι κάνατε λάθος''.

Προσφυγή στο νόμο

.''Είναι νόμος για αυτό είναι σωστό''.·

Γενίκευση

ΟΛΟΙ οι άνθρωποι που σκέφτονται έτσι είναι ανόητοι ΟΛΟΙ οι άνθρωποι που σκέφτονται αλλιώς είναι ανόητοι ΟΛΟΙ οι άνθρωποι που δεν διαβάζουν επιστήμες η φιλοσοφία είναι ανόητοι ΟΛΟΙ οι άνθρωποι που δεν συμφωνούν με τα δικά μας πρότυπα η ιδεολογίες είναι ανόητοι ΟΛΟΙ οι άνθρωποι που επέλεξαν το Χ κόμμα είναι ανόητοι ΟΛΟΙ οι άνθρωποι που επέλεξαν το δικό μου κόμμα είναι έξυπνοι.Αυτά τα παραδείγματα είναι από τις μεγαλύτες ανοησίες της ανθρωπότητας.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Η προσφυγή στην αυθεντία.

Ο A φιλόσοφος ισχυρίζεται το B..Ο A διαθέτει κάποια θετικά χαρακτηριστικά άρα ο ισχυρισμός B είναι αληθής.Ενας φιλόσοφος δεν μπορεί να κάνει λάθος και ειδικά αν είναι και έλληνας.Αρα όλοι οι φιλόσοφοι -7 τον αριθμό τηρουμένων των αναλογιών του πληθυσμού εκείνης της εποχής -που ήταν έλληνες είναι αλάνθαστοι.Οι φιλόσοφοι ανέφεραν κάποια ζητήματα που ήταν σωστά και όχι τα ΠΑΝΤΑ σωστά.

ΤΟ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΟ.

''Αυτό υπάρχει διότι δεν έχει αποδειχθεί το αντίθετο''.

Τι εννοούμε ''μεταφυσικό''.Η έννοια διαφέρει.Εννοούμε το ''μεταφυσικό''; Τον παραδοσιακό κλάδο της φιλοσοφίας η τα ''Μετά τα φυσικά'';..και τι εννοούμε τα ''μετά τα φυσικά''.

Η Σοφιστική είναι η πρώτη φιλοσοφία που έθεσε ως αρχή το υποκείµενο τον άνθρωπο.Αλλά η απόλυτη αλήθεια δεν φαίνεται να υπάρχει. Η θεωρητική φιλοσοφία παραπέµπει στον όρο θεωρώ ο οποίος έχει διττή σηµασία.

Πρώτη σηµασία του όρου είναι βλέπω παρατηρώ και δεύτερον κρίνω σκέπτοµαι.Καθώς όµως ο Αριστοτέλης ισχυρίζεται ότι «δεν θεωρούµε σοφία καµία από τις αισθήσεις» άρα η θεωρητική γνώση είναι προϊόν της σκέψης μας δηλαδή µιας γνωστικής διαδικασίας η οποία έχει µόνο ως αφετηρία την αίσθηση. Ο Αριστοτέλης ισχυρίστηκε επίσης ότι τα ΄καθόλου ''γίνονται αντιληπτά και από τις αισθήσεις.

Αυτό φαίνεται να είναι αντιφατικό. Αν οι αισθήσεις μας συλλαµβάνουν τα ''καθόλου'' είναι σοφία. Ο Αριστοτέλης πιθανόν να φάσκει και να αντιφάσκει. Στο έργο του τα ''Μετά τα Φυσικά'' ο Αριστοτέλης προσπαθεί να λύσει τα φιλοσοφικά προβλήµατα που όπως θεωρεί προέκυψαν από γνωστικά λάθη των προηγούµενων φιλοσόφων. Αυτό δικαιολογεί και την έντονη κριτική του σε ορισµένους.

Αλλά ας πάμε στον Επίκουρο.

Απο πολλούς θεωρείται πηγή διαφωτισμού.Είναι σωστό ωστόσο αν εξετάσουμε αναλυτικά όλους τους φιλόσοφους θα διαπιστώσουμε πως υποστήριξαν το ένα και άφησαν υπονοούμενα για ένα άλλο. Αυτό δεν είναι κατ-ανάγκην κακό και είναι θεμιτό.

Το λάθος είναι να ακολουθούμε απόλυτα το σκεπτικό του ''αλάνθαστου'' κάτι που διαπιστώνει έντονα κανείς στα κοινωνικά δίκτυα αναφέροντας επιλεκτικά κείμενα που υποστηρίζουν την άποψη του χρήστη και όχι μια άλλη εξίσου σημαντική.Τέλος αν σκέψη δημιουργεί την ύλη η-η ύλη δημιουργεί την σκέψη δεν έχει τόση σημασία.Και τις δυό περιπτώσεις η απάντηση μπορεί να είναι μια ''λογική πλάνη''.Προσοχή.Το κείμενο μπορεί να περιέχει λογικές πλάνες και αν περιέχει οι αναγνώστες καλούνται να περιγράψουν ποιές είναι αυτές.Στην πραγματικότητα η δική μου ΄λογική'' πλάνη θα ήταν αν ισχυριζόμουν πως

''Γνωρίζω με απόλυτη βεβαιότητα''.

 

 

***

Ανδρέας Οικονομόπουλος