Το 1974, ο κοινωνιολόγος Harvey Sacks επινόησε ένα μοντέλο ανάλυσης της συζήτησης: Κάθε “γύρισμα” σε μία συζήτηση αποτελεί “μονάδα”. Μία μονάδα μπορεί να αποτελείται από μία λέξη, φράση ή πρόταση. Όταν μία μονάδα ολοκληρώνεται, ο ομιλητής μπορεί να επιλέξει αν θα προσθέσει ακόμα μία μονάδα ή αν θα επιτρέψει στον συνομιλητή του να προσθέσει μία δική του μονάδα.
Ποιος, όμως, καταλήγει να προσθέτει τις περισσότερες μονάδες σε μία συζήτηση; Ο Dr. Sacks αποδίδει την απάντηση σε αυτήν την ερώτηση σε “ιεραρχικούς λόγους”.
Πριν την εποχή των social media, η μοναδική “πλατφόρμα” στην οποία είχαμε την ευκαιρία να εκφραστούμε μπροστά σε κοινό οποιουδήποτε μεγέθους ήταν μία σχολική αίθουσα, μία σχολική παράσταση ή (στην καλύτερη των περιπτώσεων) μία επαγγελματική παρουσίαση. Εν ολίγοις, πριν το 2005, οι ευκαιρίες μας να προβάλλουμε τους εαυτούς μας σε μία μεγάλη ομάδα ανθρώπων ήταν ελάχιστες έως μηδαμινές.
Σήμερα, χάρις στα social media, μπορούμε να έχουμε απήχηση σε χιλιάδες ανθρώπους κάθε μέρα. Θεωρητικά, αν συνδυάσουμε όλες τις πλατφόρμες social media, δεν υπάρχει όριο στο μέγεθος του “κοινού” μας.
Αυτό το κοινό και οι αντιδράσεις του, ενισχύουν την άποψη ότι αυτό που προβάλλουμε στα μέσα πρέπει να είναι ενδιαφέρον και, αφού τα social media αποτελούν απεικόνιση του ίδιου μας του εαυτού, αυτό το “ενδιαφέρον περιεχόμενο” που προβάλλουμε είμαστε – στην ουσία – εμείς. Δεν θα μπορούσε αυτό κάλλιστα να οδηγήσει έναν άνθρωπο στο υποσυνείδητο συμπέρασμα ότι η αυτοπροβολή μας αποτελεί ευπρόσδεκτη προσθήκη σε μία συζήτηση;
Αν και οι έρευνες γύρω από αυτήν τη θεωρία είναι αρκετά περιορισμένες, μία ανάλυση του Πανεπιστημίου Σουόνσι και του Πανεπιστημίου του Μιλάνο προσφέρει μία ενδιαφέρουσα οπτική. Σε μία συλλογική προσπάθεια, τα δύο πανεπιστήμια ερεύνησαν τη σχέση μεταξύ της προβληματικής χρήσης του διαδικτύου και της αύξησης των ναρκισσιστικών γνωρισμάτων.
Για την έρευνα, οι επιστήμονες παρακολούθησαν τη συμπεριφορά 74 ανθρώπων με μέσο όρο ηλικίας τα 23 έτη, σε διάστημα τεσσάρων μηνών. Αποδείχθηκε ότι όλοι όσοι έκαναν εκτεταμένη χρήση των social media με κοινοποιήσεις φωτογραφιών “παρουσίασαν μία μέση αύξηση 25% σε ναρκισσιστικά γνωρίσματα, όπως είναι η πομπώδης επιδειξιομανία, πεποίθηση ανωτερότητας, και εκμετάλλευση των άλλων.”
Ως μέλος της ερευνητικής ομάδας, ο Dr. Phil Reed εξηγεί ότι η σχέση μεταξύ των social media και της τάσης που έχουν οι άνθρωποι να μιλούν περισσότερο για τους εαυτούς τους είναι συχνά τυχαία, αλλά προειδοποιεί ότι, “Αν κοινοποιείτε πολλές selfies, διατρέχετε τον κίνδυνο να αναπτύξετε γνωρίσματα του ναρκισσισμού. Αυτά τα γνωρίσματα μπορεί να ποικίλουν από μία ήπια μορφή εγωκεντρισμού, μέχρι έντονη υπεροψία και ανάγκη υπερίσχυσης.”
Η ψυχολόγος Anne-Sophie Bammens συμφωνεί ότι τα social media έχουν ενθαρρύνει την κοινοποίηση προσωπικών πληροφοριών: “Τα social media έχουν προσφέρει στους ανθρώπους νέα εργαλεία για να παρακολουθούν και να παρακολουθούνται μέσα σε μία πλατφόρμα όπου η κοινοποίηση αποτελεί κεντρικό στοιχείο συμμετοχής, δημιουργώντας έτσι μία τεράστια ροή προσωπικών δεδομένων. Αυτό το είδος διασύνδεσης αναπόφευκτα θα επηρεάσει τις αυτοπρόσωπες σχέσεις μας.”
Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι το να μιλάει κανείς για τον εαυτό του είναι απαραίτητα ναρκισσιστικό. Η καταπολέμηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας μπορεί να επιτευχθεί σε σημαντικό βαθμό μέσω της έκφρασης των συναισθημάτων μας σε άλλους, με την προϋπόθεση πάντα ότι γίνεται υπό τις κατάλληλες συνθήκες.
Η Dr. Bammens, ωστόσο, εφιστά την προσοχή στη “διαχείριση εντυπώσεων” στα social media, η οποία αφορά στην προβολή του εαυτού μας με τρόπο που ωθεί τους άλλους χρήστες στη δημιουργία μίας θετικής εικόνας για εμάς. “Οι άνθρωποι παρουσιάζουν μία “βιτρίνα” αλλά κρατούν κρυφό το “παρασκήνιο”. Το παρασκήνιο περιλαμβάνει όλα εκείνες τις εμπειρίες και τα συναισθήματα που είναι δυσάρεστα και για τα οποία δύσκολα μιλάει κανείς σε μία κοινωνική σφαίρα.”
