Εκλογίκευση: τα σταφύλια ξινά, τα λεμόνια γλυκά

09.04.2014
Εκλογίκευση: τα σταφύλια ξινά, τα λεμόνια γλυκά

Η άμυνα της εκλογίκευσης είναι τόσο οικεία, ώστε να μην χρειάζεται ιδιαίτερη εξήγηση.

Πρόκειται για έναν όρο, που όχι μόνον έχει χρησιμοποιηθεί στον καθημερινό λόγο με παρόμοια σημασία με αυτήν που χρησιμοποιείται στα ψυχαναλυτικά συγγράμματα, αλλά, επίσης, αποτελεί κι ένα φαινόμενο, το οποίο οι περισσότεροι από εμάς θεωρούμε διασκεδαστικό, τουλάχιστον όταν το συναντάμε στους άλλους. ''είναι τόσο βολικό να είμαστε λογικά όντα'' σχολίασε ο Benjamin Franklin, ''από τη στιγμή που μπορεί κανείς να βρει ή να κατασκευάσει μια εξήγηση για οτιδήποτε έχει στο νου του''.

Επιστρατεύουμε την εκλογίκευση είτε όταν δεν καταφέρουμε να αποκτήσουμε κάτι που επιθυμούσαμε και αποφασίζουμε αναδρομικά ότι, τελικά, δεν το επιθυμούσαμε και τόσο πολύ (μερικές φορές αυτή η διαδικασία ονομάζεται ''εκλογίκευση των ξινών σταφυλιών'', σύμφωνα με το μύθο του Αισώπου για την αλεπού και τα σταφύλια), είτε όταν κάτι κακό έχει ήδη συμβεί και εκ των υστέρων αποφασίζουμε ότι, τελικά, δεν ήταν και τόσο κακό (''η εκλογίκευση του γλυκού λεμονιού'').

Ένα παράδειγμα του πρώτου τύπου εκλογίκευσης θα ήταν το συμπέρασμα ότι μια συγκεκριμένη κατοικία, το οικονομικό κόστος της οποία είναι πολύ υψηλό, είναι ούτως ή άλλως πολύ μεγάλη για μας.

Ένα παράδειγμα του δεύτερου τύπου εκλογίκευσης θα ήταν η πανανθρώπινα γνωστή εκλογίκευση εκείνων που δίνουν έμφαση στη μάθηση από ένα πάθημα : ''τουλάχιστον μάθαμε κάτι απ' αυτό''.

Όσο πιο ευφυές και δημιουργικό είναι ένα άτομο, τόσο πιθανότερο είναι να κάνει καλές εκλογικεύσεις. Η άμυνα λειτουργεί εποικοδομητικά, όταν επιτρέπει στο άτομο να επιτύχει το καλύτερο που μπορεί σε μια δύσκολη κατάσταση με τη λιγότερη μνησικακία.

Από την άλλη πλευρά, όμως, το βασικό της μειονέκτημα είναι η δυνατότητα εκλογίκευσης των πάντων.

Οι άνθρωποι σπανίως παραδέχονται ότι κάνουν κάτι, μόνο και μόνο επειδή αυτό τους κάνει να αισθάνονται καλά –συνήθως, προτιμούν να επινοούν καλές δικαιολογίες για τις αποφάσεις τους.

Έτσι για παράδειγμα ο γονιός που χτυπά το παιδί του, εκλογικεύει την επιθετικότητά του προφασιζόμενος ότι το κάνει ''για το καλό του''.

Ο θεραπευτής που συνεχώς αυξάνει το ύψος της αμοιβή του εκλογικεύει την απόφασή του λέγοντας ότι η αύξηση της πληρωμής θα κάνει καλό στην αυτοεκτίμηση του πελά τη του.

Το άτομο που βρίσκεται διαρκώς σε δίαιτα, εκλογικεύει τη ματαιοδοξία του χρησιμοποιώντας ως πρόφαση την υγεία.

 

Nancy McWilliams,''Ψυχαναλυτική διάγνωση'', εκδόσεις ΙΨΥ (επιμέλεια Τάνια Αναγνωστοπούλου – Σοφία Τριλίβα)

Πηγή: omada-aerostato.com