Οικογενειακές Ιστορίες: Καρλ Μαρξ

Ακούω πολλά, επειδή είμαι "πολύ κοινωνική" και επειδή η δουλειά μου είναι τέτοια. Και επειδή επίσης ζω πολλά, συνειδητά η ασυνείδητα, ως άνθρωπος της “δράσης”...

Και διαβάζω τους παραμυθένια παρουσιασμένους κόσμους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή στα βιβλία. Αυτούς τους κόσμους που κάνουν τον καθένα να σκέφτεται πως υπάρχουν τόσα υπέροχα γύρω του που όμως εκείνος δεν ζει, γιατί ίσως είναι λίγος...

Ε, ναι, πρέπει να ελπίζουμε και να προσπαθούμε για το καλύτερο. Και πρέπει να το βλέπουμε κάπου. Είναι και αυτή μία δικαιολογία ενδιαφέρουσα για να εξηγούμε το αγγελικά πλασμένο που συχνά παρουσιάζεται στα μέσα και αφορά γνωστούς, πλούσιους, διάσημους.

Τελοσπάντων, για να καταλάβετε τι εννοώ, διάβαζα πρόσφατα την ζωή του Μαρξ, σε μια βιογραφία πολύ ενδιαφέρουσα και μη αγγελικά παρουσιασμένη, που δείχνει πόσο πιο καλά καταλαβαίνεις μια ιδεολογία, αν δεις τη ζωή αυτού που την έγραψε ή την πραγμάτωσε. Ψάχνουμε να βρούμε τα απωθημένα τους, τα κίνητρα τους, τα όνειρα τους, τα υποσυνείδητα τους.

Και διάβασα, λοιπόν, τη ζωή αυτού του Μαρξ των νιάτων μου, γιατί ως φοιτήτρια της Φιλοσοφικής Σχολής στη δεκαετία του 80, το “Κεφάλαιο”, ο Hegel, οι Γάλλοι διανοούμενοι και η επανάσταση “έπαιζαν” πολύ στην ζωή μας... Διάβασα λοιπόν τη ζωή του και μπήκα σε τόσες σκέψεις...

Διάβασα για την γυναίκα του την Τζένη και μετά, για τα παιδιά του. Διάβασα απλά, ανθρώπινα για τις ζωές αυτών των στρατευμένων. Διότι, όλη η οικογένεια, λίγο πολύ, ήταν στρατευμένη.

Προσπάθησα να μπω στην εποχή τους. Στα “βάσανα” τους. Στα “βάσανα” και τις ανάγκες της εποχής. Για να καταλάβω. Για να μην είμαι άδικη.

Καταρχάς να πω όμως, πως αξίζει πολύ να διαβάσετε το βιβλίο "H ζωή του Μαρξ" του Mehring Franz.

Από ‘κει και πέρα, ο καθένας θα κάνει τις σκέψεις του. Εγώ θα παρουσιάσω τα δικά μου, αυτόματα συμπεράσματα, αυτά που έκανα διαβάζοντας τις πληροφορίες, χωρίς επεξεργασία, με ταπεινότητα, γιατί, ποια είμαι εγώ να κρίνω;

Ο Κάρολος, λοιπόν, σε ηλικία 18 ετών αρραβωνιάστηκε την, κατά τέσσερα χρόνια μεγαλύτερή του, Τζένη Φον Βεστφάλεν., κόρη καλής και πλούσιας οικογένειας, με γνωριμίες και prestige. Ήταν μεγάλος, παιδικός έρωτας. Μοιράζονταν πολλά μαζί.

Έμειναν 7 χρόνια αρραβωνιασμένοι, χρόνια μέσα στα οποία της έγραψε 4 τόμους ποιήματα, διότι, να πούμε ότι, ο Κάρολος είχε μεγάλο θαυμασμό στους ποιητές και ήθελε κι ο ίδιος να γίνει ποιητής.

Παντρεύτηκαν όταν εκείνος ήταν 25 κι εκείνη 29, κι εκείνος πέθανε 2 χρόνια μετά από εκείνη, καταβεβλημένος από τη ματαιότητα όλων, αλλά και του χαμού της Τζένης. Εκείνη, τότε, ήταν 67, στα 1881.

Η Τζένη από το 1839 ως το 1869 του έγραψε 54 επιστολές “Λατρεμένε μου Καρλ...” (εκδόσεις Ποικίλη Στοά). Απέκτησαν 6 παιδιά μαζί. Ο Κάρολος απέκτησε κι ένα νόθο με μία υπηρέτρια τους, που δόθηκε για υιοθεσία.

Ωστόσο, η μαμά του παιδιού αυτού παρέμεινε στην θέση της υπηρέτριας. Η Τζένη γνώριζε... Το παλληκάρι εκείνο, το νόθο παιδί, χωρίς να ξέρει ποιος είναι ο μπαμπάς του, παρά ταύτα, έγινε πολύ επιφανές μέλος του κόμματος.

Κι έζησε...Γιατί τα παιδιά του Μαρξ δεν τα πήγαν πολύ καλά με το κομμάτι ζωή... Τα τρία από τα έξι του παιδιά πέθαναν μωρά ακόμα από τις κακουχίες, την πείνα, το κρύο.

Αναγράφεται σε πολλές μαρτυρίες (όχι στη βιογραφία που αναφέρω παραπάνω), ότι ο Μαρξ έζησε μια ζωή στερημένη οικονομικά, χωρίς να εξηγείται επαρκώς γιατί. Ακούγοντάς το, λοιπόν, αυτό κάποιος, θα σκεφτεί ότι δεν είχε χρήματα να πορευτεί οικονομικά ο ίδιος και η οικογένεια του.

Όμως όχι. Λεφτά από τα χέρια του πέρασαν! Κουμάντο δεν είχε... Αυτός, ο μέγας οικονομικός αναλυτής, ε και “μαρξιστής” βέβαια, μόλις είχε χρήματα, τα εξανέμιζε ξοδεύοντας τα σε ελάχιστο χρόνο σε ένα σωρό, χαρακτηριζόμενες τουλάχιστον, αστικές εξτραβακάντσες.

Για παράδειγμα, πλήρωνε για ένα τέταρτο της ώρας 8 λίρες (!!!) - όταν το ενοίκιό του ήταν 28 λίρες το μήνα κι εκείνος από την ορθογραφία του έβγαζε 200 λίρες το μήνα- σε παιδαγωγό για να μάθει στις κόρες του “αστικούς τρόπους” συμπεριφοράς, ώστε όταν έφτανε η ώρα, να βρουν γαμπρό της τάξης τους.

Την ίδια στιγμή, τα παιδιά του κυριολεκτικά λιμοκτονούσαν και κρύωναν, και όταν, πέθανε ένα από αυτά, όλη η οικογένεια κοιμόταν σε ένα δωμάτιο ενώ το άψυχο κορμάκι του νεκρού παιδιού ήταν στο άλλο, ώσπου να βρουν λεφτά για να το θάψουν.

Στην πόρτα της οικογένειας Μαρξ συνωστίζονταν διάφοροι μεροκαματιάρηδες προλετάριοι, που ο Μαρξ τους χρωστούσε λεφτά για τις υπηρεσίες τους ή για πράγματα που είχε αγοράσει από αυτούς. Ακόμα και όταν κληρονόμησε πολλά χρήματα από το φίλο του τον Wolf ή έπαιρνε γενναίες χορηγίες από τον Engels, πλήρωσε για να νοικιάσει, για όσο έφταναν τα χρήματα, πολυτελή οικία και να αγοράσει κατοικίδια να τρέχουν στους κήπους!... Ή σε άλλες συναφείς υπερβολές που πολύ σύντομα τον έφερναν στην πρότερη, κακή κατάσταση .Η σύζυγος του Τζένη ξεπουλούσε τα πάντα για να ζήσουν ή επαιτούσε σε διάφορους πλούσιους συγγενείς.

Οι δύο από τις τρεις κόρες του αυτοκτόνησαν με τους συζύγους τους. Ή σχεδόν ...Η μία, η Laura, που επίσης κληρονόμησε αρκετά από τον Engels, υπήρξε στρατευμένη και μαζί με τον, επίσης στρατευμένο, σύζυγό της Paul Lafargue αυτοκτόνησαν, όταν ένιωσαν ότι δεν είχαν να προσφέρουν άλλο στο κόμμα. Ο Λένιν στην κηδεία της είπε: “If we cannot work for the party no longer, one must be able to look truth in the face and die like the Lafargues”.Δεν άφησαν παιδιά.

Η ίδια ήταν το δεύτερο παιδί του Μαρξ.

Η Ελεονόρα Μαρξ, η νεότερη κόρη του Μαρξ, κι εκείνη στρατευμένη, ασχολήθηκε και με το θέατρο. Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε τον Έντουαρντ Αβελινγκ , σοσιαλιστή. Εκείνος, όταν συνήψε παράνομη σχέση με νεαρή ηθοποιό, έπεισε την Ελεονόρα να αυτοκτονήσουν μαζί, κι εκείνοι για λόγους πολιτικούς. Η Ελεονόρα πήρε πρώτη το δηλητήριο, ο Έντουαρντ το απέφυγε, κι ενώ η Ελεονόρα πέθανε, εκείνος έφυγε με τη νεαρή ερωμένη του. Δεν άφησαν ούτε εκείνοι απογόνους.

Μόνο η Τζένη Μαρξ, η μεγαλύτερη κόρη του Μαρξ, το πρώτο παιδί του, κατάφερε να μεγαλώσει πριν πεθάνει στην παιδική ηλικία και πέθανε τελικά στα 38 της χρόνια από καρκίνο. Πρόλαβε να αποκτήσει πέντε γιους και μία κόρη και κάποια παιδιά μάλιστα τον καιρό που ήταν άρρωστη. Τα μισά επίσης πέθαναν σε παιδική ηλικία.

Διάβασα τη ζωή του Μαρξ και μετά έψαξα να βρω κάποια στοιχεία, πολλά... Παραθέτω κάποιες πληροφορίες, ενδεικτικά, που μου έκαναν εντύπωση, κυρίως για το “αλλαλούμ” της χαρισματικής προσωπικότητας του Μαρξ, που στα καθημερινά της ζωής τα έκανε μαντάρα...!!!

Μεγαλοφυής μονόπλευρα, εγωκεντρικός, που βασικά να γράφει και να διαβάζει κυρίως ήθελε, σε πολλά κομφορμιστής, που βολευόταν από την λατρεία και την αφοσίωση των γύρω του, κυρίως της Τζένης, της συζύγου του, που αγόγγυστα υπέμεινε πολλά σε όλα τα επίπεδα.., σπάνια έδινε σημασία στις πραγματικές ανάγκες των οικείων του.

Ο Μαρξ δίδασκε τα παιδιά του Σαίξπηρ και Όμηρο από την ηλικία των τριών ετών και βεβαίως τα στράτευε...Τουλάχιστον, εκείνα που επιβίωναν των κακουχιών. Παιδιά που, καθώς μεγάλωναν, δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν και τα ίδια την καθημερινότητα, τις ανάγκες, τα συναισθήματα.

Ο Μαρξ, αν δεν ήξερα ποιος ήταν, διαβάζοντας γι’ αυτόν, τον είδα να φέρεται ως ένας τυχάρπαστος που ζούσε εις βάρος των άλλων, χωρίς μέτρο, χωρίς όριο, ικανοποιώντας με την πρώτη ευκαιρία “αστικά βίτσια” και κάνοντας επιλογές σχεδόν χωρίς οίκτο για τους δικούς του, που άγονταν και φέρονταν από το “αλλαλούμ” του, προκειμένου να ακολουθήσει τις δικές του προτεραιότητες.

Συγγνώμη για την "ύβρη" στο μεγάλο Μαρξ! Δεν παραγνωρίζω βέβαια το έργο και την επιρροή του, πώς θα μπορούσα άλλωστε;

Αλλά καθώς διάβαζα, δεν μπορούσα να μη σκεφτώ όλα αυτά που θα σκεφτόμασταν διαβάζοντας αυτή τη ζωή, αν δεν ξέραμε σε ποιον ακριβώς αναφέρεται. Δεν μπορούσα να μην σκεφτώ την ερωτευμένη Τζένη και το τίμημα της. Δεν μπορούσα να μη σκεφτώ τις ζωές των γύρω του. Δεν μπορούσα να μην σκεφτώ την θεωρία της σκέψης του, που όμως δεν είχε καμία επαφή, ούτε με τις αναγκαίες, πρακτικές επιλογές, ούτε με την σκληρή ζωή την ίδια.

Δεν μπορούσα να μην σκεφτώ, τι κρίμα που το θαυμαστό θεωρητικό του οικοδόμημα δεν μπορεί να σταθεί γιατί ο ίδιος ο ιδρυτής του το θεμελίωσε μακριά από την καθημερινή, αδήριτη ανάγκη της ζωής.

Friedrich Engels and Karl Marx with Jenny, Eleanor and Laura Marx, 1864

Μαρία Ρουσοχατζάκη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας και Επικοινωνίας
Λογοπαθολόγος M.S., C.C.C. – Συγγραφέας Παιδικών Βιβλίων,
www.mrous.gr
E-mail : Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Facebook : Μαρία Ρουσοχατζάκη
Youtube: Μαρία Ρουσοχατζάκη