Υπάρχει μια θεμελιώδης ατέλεια στον τρόπο που προσλαμβάνουμε τα γεγονότα, καθώς δεν βλέπουμε τι υπάρχει μέσα στο κουτί, πώς λειτουργούν οι μηχανισμοί.

Εκείνο που ονομάζω γεννήτρια των ιστορικών γεγονότων διαφέρει από το γεγονότα καθ’ εαυτό, όπως άλλωστε δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον νου των θεών μόνο και μόνο από τη μαρτυρία των πράξεών τους. Εύκολα κανείς θα παραπλανηθεί ως προς τις προθέσεις τους.

Αυτή η αποσύνδεση είναι αντίστοιχη με τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο φαγητό που βρίσκεις στο τραπέζι σου στο εστιατόριο και τη διαδικασία που παρατηρείς στην κουζίνα. (Την τελευταία φορά που γευμάτισα σ’ ένα κινέζικο εστιατόριο στην Canal Street του κεντρικού Μανχάταν, είδα έναν αρουραίο να ξεπροβάλλει από την κουζίνα).

Ο ανθρώπινος νους υποφέρει από τρία κακά όταν έρχεται σε επαφή με την ιστορία, τα οποία ονομάζω η τριάδα της αδιαφάνειας. Πρόκειται για:

α) Την αυταπάτη της κατανόησης, ή πώς όλοι νομίζουν ότι γνωρίζουν τι συμβαίνει σ’ έναν κόσμο που είναι πιο πολύπλοκος (ή που λειτουργεί πιο τυχαία) απ’ όσο συνειδητοποιούν,

β) Την αναδρομική στρέβλωση, ή πώς αξιολογούμε τα πράγματα μόνον εκ των υστέρων, κάπως σαν να τα βλέπουμε στον καθρέφτη του αυτοκινήτου που τρέχει (η ιστορία δείχνει πολύ σαφέστερη και πιο οργανωμένη στα βιβλία Ιστορίας απ’ ό,τι στην εμπειρική πραγματικότητα) και

γ) Την υπερεκτίμηση της πραγματικής πληροφόρησης και το ελάττωμα που χαρακτηρίζει τους έγκυρους και μορφωμένους ανθρώπους, ιδίως όταν χτίζουν κατηγορίες - όταν δηλαδή «Πλατωνίζουν». 

****

Απόσπασμα από το βιβλίο του Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ (Nassim Nicholas Taleb) Ο Μαύρος Κύκνος