Το θέμα της ελεύθερης βούλησης είναι πολύπλοκο. Έχω την αίσθηση, ότι δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι. Η ύπαρξη ή όχι της ελεύθερης βούλησης είναι ένα μακραίωνο ερώτημα, με το οποίο ασχολήθηκαν φιλόσοφοι, ψυχολόγοι και, πιο πρόσφατα, νευροεπιστήμονες. Υπάρχουν δύο σχολές σκέψης. Επιγραμματικά, η μία υποστηρίζει ότι λαμβάνουμε τις αποφάσεις μας συνειδητά, με τον νου, ενώ η δεύτερη θεωρεί ότι αυτή η διεργασία γίνεται στο ασυνείδητο μέρος του εγκεφάλου και μετά από λίγο, η ήδη ειλημμένη απόφαση, κάνει την εμφάνισή της στον νου δημιουργώντας παράλληλα την ψευδαίσθηση ότι η απόφαση ήταν συνειδητή.

Πιστεύεις στον θεό;
Glaubst du an Gott?

Αυτή είναι η ξακουστή Ερώτηση της Μαργαρίτας.
Το βάρος και την αξία της, που την έκαμαν οδηγητική για τη μέθοδο έρευνας του προβλήματος του θεού από τη σκοπιά της επιστήμης, η ερώτηση τα οφείλει στην απόκριση κυρίως που έδωκε ο Φάουστ.

Ένα από τα προβλήματα με την ελευθερία της βούλησης είναι το χρονικό πλαίσιο μέσα στο οποίο την εξετάζουμε.

Βρίσκομαι στο εστιατόριο και αμφιταλαντεύομαι μεταξύ παστίτσιου και μουσακά. Είμαι ελεύθερος να αποφασίσω;

Μετά την παραίτηση του John B. Watson από τον κόσμο της ακαδημαϊκής ψυχολογίας, οι ψυχολόγοι και οι συμπεριφοριστές ήταν πρόθυμοι να προτείνουν νέες μορφές μάθησης πέρα από την κλασική εξαρτημένη μάθηση. Η σημαντικότερη από τις συμπεριφορικές θεωρίες ήταν η λειτουργική εξαρτημένη μάθηση, που προτάθηκε από τον Burrhus Frederic Skinner, γνωστός ως B.F. Skinner.

"Όταν καταλάβουμε ότι δεν έχουμε μέσα μας ψυχή, ίσως και να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι".

Λαός και δούλος και κάθε είδους νικητής
όλοι ομολογούν σε κάθε χρόνο
η μεγαλύτερη ευτυχία των παιδιών της γης
η ίδια η προσωπικότητα είναι μόνο.
West-tlicher Divan [8, 7]
Γκαίτε

Ο Μητρόδωρος, ο πρώτος μαθητής του Επίκουρου, είχε τιτλοφορήσει ένα κεφάλαιο: Περί του μείζονα είναι την παρ’ ημάς αιτίαν προς ευδαιμονίαν της εκ των πραγμάτων [Όσον αφορά την ευδαιμονία, οι εσωτερικές αιτίες είναι σπουδαιότερες από αυτές που συνδέονται με τις εξωτερικές περιστάσεις] (Κλήμης Αλεξανδρεύς, Στρωματείς 2, 21, σ. 362).

ΔΕ Μ' ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΔΟΥΛΕΥΩ ΜΕ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΥΣ. Ίσως γιατί τους ζηλεύω - κι εγώ ο ίδιος λαχταράω να μαγευτώ. Ίσως πάλι γιατί ο έρωτας και η ψυχοθεραπεία είναι μεταξύ τους ασύμβατα. Ο καλός θεραπευτής πολεμάει το σκοτάδι και ζητάει το φως, ενώ ο έρωτας συντηρείται από το μυστήριο και καταρρέει μόλις αρχίσεις να τον εξετάζεις σχολαστικά. Κι εγώ σιχαίνομαι να γίνομαι ο δήμιος του έρωτα.

Από τα γεγονότα της ζωής ο θάνατος είναι το πιο ξεκάθα­ρο, το πιο διαισθητικά προφανές. Σε νεαρή ηλικία, πολύ νωρίτε­ρα απ’ ό,τι συχνά νομίζουμε, μαθαίνουμε πως ο θάνατος θα έρθει και πως απ' αυτόν δεν υπάρχει απόδραση. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τα λόγια του Σπινόζα, «τα πάντα επιχειρούν να συν­τηρηθούν στην ίδια τους την ύπαρξη». Στον πυρήνα του καθενός μας υπάρχει μια πανταχού παρούσα σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία να συνεχίσουμε να υπάρχουμε και στην επίγνωση του αναπόφευκτου θανάτου.

ΔΕ Μ' ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΔΟΥΛΕΥΩ ΜΕ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟΥΣ. Ίσως γιατί τους ζηλεύω - κι εγώ ο ίδιος λαχταράω να μαγευτώ. Ίσως πάλι γιατί ο έρωτας και η ψυχοθεραπεία είναι μεταξύ τους ασύμβατα. Ο καλός θεραπευτής πολεμάει το σκοτάδι και ζητάει το φως, ενώ ο έρωτας συντηρείται από το μυστήριο και καταρρέει μόλις αρχίσεις να τον εξετάζεις σχολαστικά. Κι εγώ σιχαίνομαι να γίνομαι ο δήμιος του έρωτα.

ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗ ΣΚΗΝΗ: ζητάμε από τριακόσιους ή τετρακόσιους ανθρώπους, άγνωστους μεταξύ τους, να σχηματίσουν ζευγάρια και να θέσουν στον παρτενέρ τους μία και μόνη ερώτηση: «Τι θέλεις;» ξανά και ξανά και ξανά.