×

Προειδοποίηση

JUser: :_load: Αδυναμία φόρτωσης χρήστη με Α/Α (ID): 46

Kατακλυσμός ανευθυνότητας

Kατακλυσμός ανευθυνότητας

Η πρόσφατη τραγωδία στη Ρόδο έφερε ξανά στην επιφάνεια μια σειρά ερωτημάτων και διαπιστώσεων, από τις πολλές που κάθε χρόνο σε ανάλογα δυστυχήματα καταγράφονται στον τύπο. Παρατηρούμε ότι όλο και συχνότερα ισχυρά φυσικά φαινόμενα πλήττουν τοπικές οικονομίες ακόμα χειρότερα συχνότατα αφήνουν πίσω τους ανθρώπινα θύματα. Μοιάζει σαν να σημειώνεται μία ιδιαίτερη ένταση των φυσικών αυτών καταστροφών.

 Αν εξαιρέσουμε όμως τα ωκεάνια φαινόμενα της ζώνης του Ισημερινού, ουσιαστικά μάλλον ούτε τα φυσικά φαινόμενα αυξάνονται, ούτε και οι καιρικές συνθήκες έχουν αλλάξει δραματικά, αλλά μόνο οι καταστροφές που τα συνοδεύουν. Οι βροχοπτώσεις, άλλωστε, που καταγράφονται και οι καταιγίδες στη χώρα μας δεν είναι ούτε πρωτοφανείς ούτε και τόσο σπάνιες. Αντίθετα, παρατηρούνται σχετικά περιστατικά κάθε χρόνο σε διάφορες περιοχές και μάλιστα σήμερα είμαστε και έγκαιρα ενημερωμένοι.

Ωστόσο, οι φθορές αυξήθηκαν σημαντικά. Η απληστία μας, η καταπάτηση των φυσικών πόρων (κλείσιμο ρεμάτων και τσιμεντοποίησή τους, οικοδόμηση σε πλαγιές ή ρέματα, επέκταση αστικών κέντρων πάνω από ρήγματα, κλπ) για χάρη των κατασκευών, συχνά έχουν ως αποτέλεσμα καταστροφές περιουσιών και όχι μόνο. Ειδικά η άναρχη δόμηση σε τουριστικές περιοχές, όπως στη Ρόδο, αποτελεί τον κανόνα συνδυαζόμενη. Η καταπάτηση των φυσικών εκτάσεων (κτήματα και κατοικίες στην ακτογραμμή, πάνω σε ρέματα ή σεισμικά ρήγματα, στη ροή χειμάρρων, κλπ), η επέκταση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων σε ροές χειμάρρων και πλαγιές βουνών κι η υπερεκμετάλλευση των υδάτινων πόρων έρχονται να συμπληρώσουν την εικόνα των ευκαιριακών κι εφήμερων ανθρώπινων παρεμβάσεων.

Αξίζει βέβαια να σημειώσουμε και την αδιαφορία τοπικών αρχών και πολιτών για καταγγελίες και επιβολή προστίμων στις αυθαίρετες κατασκευές στο όνομα της επιχειρηματικότητας. Στην περίπτωση της παρεμπόδισης ρεμάτων και αυθαίρετων κατασκευών σε βάρος φυσικών διεξόδων όμβριων υδάτων οι ευθύνες των θεσμικών οργάνων είναι βαθύτερη. Η απουσία ελέγχων, η διαπλοκή τοπικών αρχών και επιχειρηματικών συμφερόντων, η αδυναμία κατασκευής ικανών οδικών έργων (ψηλές γέφυρες, προστατευμένο επαρχιακό δίκτυο –ειδικά σε τουριστικές περιοχές) αποτελούν τη μία πλευρά των αιτίων δυστυχημάτων.

Αναλόγως, η μομφή για πιθανές περιπτώσεις διαφθοράς, μάλλον δεν είναι και τόσο αυθαίρετη. Και βεβαίως οι δημοτικές αρχές για διατήρηση ή αύξηση της εκλογικής τους πελατείας κλείνουν τα μάτια στις κατάφορες παραβιάσεις θεμελιωδών νόμων της αειφορίας. Παράλληλα, η αμέλεια για μακροπρόθεσμες επιστημονικές προσεγγίσεις και η καπιταλιστική αδηφαγία για εκμετάλλευση του φυσικού περιβάλλοντος προκειμένου να εκμεταλλευτούμε και κάθε τετραγωνικό γης για μόνιμες κατασκευές.

Αν εχθές ήταν μία ισχυρή καταιγίδα, αύριο θα είναι ένα σεισμός. Με βάση τα στοιχεία των τελευταίων 100 χρόνων ο Εγκέλαδος χτυπάει στη χώρα μας με ένα σεισμό μεγέθους άνω των 5,7 Ρίχτερ σχεδόν κάθε 19 μήνες! Και βέβαια, η χώρα μας και κυρίως τα αστικά κέντρα είναι γενικώς προετοιμασμένα για μεγάλους γειτονικούς σεισμούς. Τι γίνεται όμως με τους σεισμούς ακριβώς δίπλα μας (ρήγμα Πάρνηθας, ρήγμα Βαθύλακου, κλπ); Η επιστήμη δίνει τα «όπλα» προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε τις επιπτώσεις.

Είναι ενδεικτικό ότι στη χώρα μας -σύμφωνα με στοιχεία του 2011- από τα 80.000 δημόσια κτίρια της χώρας (σχολεία, νοσοκομεία, δημόσιες υπηρεσίες κλπ.) που έπρεπε να έχουν ελεγχθεί από το 2000, έχουν ελεγχθεί περίπου τα 6.000. Κι από αυτά, όμως, που ελέγχθηκαν, σε ελάχιστα έγιναν οι παρεμβάσεις που κρίθηκαν αναγκαίες. Παράλληλα,  ενώ το 75% των κτιρίων της χώρας (65% των δημόσιων και 55% των σχολείων) έχουν κτιστεί πριν το 1985, δηλαδή με βάση τους παλιούς (ή και καθόλου) αντισεισμικούς κανονισμούς, δεν εφαρμόζεται κανένα πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου και ενίσχυσης. Από την άλλη, οι σεισμοί της Αθήνας απέδειξαν ότι 1 στα 10 κτίρια με ζημιές και 1 στα 2 σχεδόν από αυτά που κρίθηκαν κατεδαφιστέα ήταν επαγγελματικές στέγες, αλλά επίμονα δεν ελέγχεται η στατική επάρκειά τους.

Είναι ανάγκη επιτέλους να ληφθούν μέτρα τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο έργων υποδομής. Κάλλιστα μία τέτοια πολιτική μπορεί να χαρακτηριστεί κοινωνική και να αποτελέσει ένα ακόμα δρόμο προς την ανάπτυξη με τη σύσταση ειδικών προγραμμάτων που θα προσφέρουν εργασία σε χιλιάδες πολίτες, ειδικευμένο, ανειδίκευτο κι επιστημονικό προσωπικό.

Είναι αναγκαίο όσο ποτέ να αναπτυχθεί η έρευνα (ποσοτικά και ποιοτικά) για την ενημέρωση και την προετοιμασία της χώρας. Πρέπει να συνταχθούν ειδικές μικροζωνικές και γεωλογικές μελέτες καταλληλότητας τόσο στα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα όσο και στην ύπαιθρο. Ομοίως πρέπει να χωροθετηθούν και οι μεγάλες εγκαταστάσεις λαμβάνοντας υπόψη όχι την ιδιωτική οικονομία και την ιδιοκτησία, αλλά τους φυσικούς κινδύνους της κάθε περιοχής. Και φυσικά όλα τούτα πρέπει να ελέγχονται. Είναι αναγκαίος ο δημόσιος έλεγχος της εφαρμογής των θεσπισμένων όρων και προδιαγραφών κατασκευής, της ποιότητας των υλικών κλπ. Τόσο σε δημόσιους χώρους όσο και σε χώρους εργασίας.

Από την άλλη, σημαντικός είναι ο ρόλος της προστασίας και της εξασφάλισης ελεύθερων χώρων αναγκαίων για την εκτόνωση και καταφυγή του πληθυσμού. Και όταν μιλάμε για ελεύθερους χώρους δεν αναφερόμαστε στις ζώνες μη μπετόν που βαφτίζονται πάρκα, αλλά σε μεγάλες πλατείες, σε ανενεργά στρατόπεδα, σε ειδικά προετοιμασμένους χώρους με ετοιμότητα να υποστηρίξουν σε μια-δυο μέρες ικανό αριθμό ατόμων. Άρα σε τέτοιες εκτάσεις πρέπει να γίνουν με ευθύνη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και έργα προετοιμασίας σε παροχή νερού και ηλεκτρισμού, διάθεση αντίσκηνων και βασικών υποστηρικτικών συσκευών.

Σε επίπεδο πρόληψης καθίσταται αναγκαία η επιβολή διενέργειας τακτικών ασκήσεων ετοιμότητας (τουλάχιστον 3 καθ' έτος) σε όλους τους δημόσιους φορείς. Το δε σχολείο μπορεί μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να μετατραπεί σε χώρο εκπαίδευσης των ενηλίκων. Μόνο η προετοιμασία μπορεί να μας προστατεύσει και η γρήγορη κινητοποίηση. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τα σωστικά συνεργεία και τις εθελοντικές ομάδες, αλλά εμείς οι ίδιοι να είμαστε έτοιμοι πριν εγκλωβιστούμε. Δυστυχώς, όμως βλέπουμε τόσο σε σχολεία όσο και σε δημόσιες υπηρεσίες ούτε ασκήσεις ετοιμότητας να γίνονται. Ακόμα και όταν γίνονται θεωρείται ως ένα αστείο παιχνίδι, ως αφορμή να γλιτώσουμε δουλειά κι όχι να μάθουμε να σώζουμε τη ζωή μας.

Επιλογικά, οι φυσικές καταστροφές αυξάνονται και γίνονται τόσο επικίνδυνες για ανθρώπους και περιουσίες επειδή ο άνθρωπος άπληστα κι επιθετικά επεμβαίνει στη φύση. Επεκτείνεται σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος, επειδή αναζητά μόνο το κέρδος, αδιαφορώντας για τις συνέπειες. Μόνη λύση είναι η πρόληψη για τις βέβαιες καταστροφές του μέλλοντος. Είναι αναγκαίο όμως να σταματήσουμε επιτέλους να επεμβαίνουμε τόσο βίαια στη φύση και να περιορίσουμε ορισμένες δράσεις.