Κοινωνία
Σύμφωνα με τα λόγια του Πόππερ, "the piecemeal engineer will adopt the method of searching for, and fighting against, the greatest and most urgent evil of society, rather than searching for, and fighting for, its greatest ultimate good". Η διαφορά μεταξύ ενός piecemeal engineer κι ενός utopian engineer, είναι ότι ο πρώτος θα εφαρμόσει πράγματα τα οποία δικαιώθηκαν εμπειρικά, ενώ ο δεύτερος θα εγκαθιδρύσει τη βία στη θέση της λογικής, στην προσπάθειά του να αγγίξει το τέλειο.
Ήμουν στη Γλυφάδα σε ένα κατάστημα πριν από μισή ώρα. Λιακάδα, τελευταία ημέρα με ανοιχτά τα μαγαζιά και όπως καταλαβαίνετε γινόταν πανζουρλισμός. Ανοίγει η πόρτα του καταστήματος και μπαίνουν δυο αγοράκια μαυράκια, μάλλον αδέλφια μεταξύ 5-3 ετών.
Λυπάμαι που εν έτη 2014 πρέπει να θίγονται τέτοια ζητήματα, και λυπάμαι που ανήκω σε ένα είδος που μολονότι καυχιέται πως είναι το μόνο έλλογο ον, είναι εκείνο που κάνει τα πιο ειδεχθή και ανατριχιαστικά παράλογα εγκλήματα εις βάρος όλων όσων το περιτριγυρίζουν. Παίρνω το θάρρος λοιπόν να σου μιλήσω για όσους έχεις συνηθίσει να αποκαλείς ή να ακούς να αποκαλούν "ανώμαλους".
Άκουσα προχθές μια ελληνική σουρεαλιστική ιστορία, όπου ένας πολύπαθος πατέρας πήγε σε μια εκπομπή για να εγκαλέσει τον πρώην Υπουργό Υγείας Λοβέρδο, διότι ο γιος του που έπαθε ατύχημα και έμεινε το παιδάκι 100% ανάπηρο, δεν παίρνει έγκριση από τον ΕΟΠΥΥ για να κάνει κάποια θεραπεία στο εξωτερικό.
Μια φίλη γύρω στα 45, έχει χάσει την δουλειά της εδώ και δύο χρόνια, πρόσφατα τελείωσε και το επίδομα ανεργίας και πλέον η κατάσταση η οικονομική στην οποία βρίσκεται είναι πολύ δύσκολη.
Την τύχη της χώρας ετούτης εδώ η γενιά δεν την πήρε μποναμά από την προηγούμενη, αλλά την δανείστηκε από την επόμενη! Και όταν δανείζεσαι κάτι, δεν μπορείς να το επιστρέψεις σπασμένο!
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που ανέδειξε ο καταιγισμός των πληροφοριών που δεχόμαστε στην ψηφιακή εποχή, είναι αυτό της άκριτης δημοσιοποίησης και αναμετάδοσης ανακριβών ειδήσεων και πληροφοριών. Επιπλέον, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δίνουν τη δυνατότητα στον καθένα, να γίνει «δημοσιογράφος», να διαβάσει απόψεις και δοξασίες, θεωρίες και ιδέες καθιστώντας το internet μια τεράστια δεξαμενή πληροφορίας.
Ο χρόνος γυρίζει πίσω, στο 1996, παραμονές φοιτητικών εκλογών. Τα μέλη κάποιας φοιτητικής νεολαίας έχουν προσκαλέσει στη σχολή μας γνωστό καθηγητή φιλοσοφίας και αρθρογράφο σε εφημερίδα μεγάλης (τότε και τώρα) κυκλοφορίας, για να μας μιλήσει. Δεν θυμάμαι το ακριβές θέμα της ομιλίας. Μου έχει μείνει, όμως, ένα απόσπασμα του λόγου του παραπάνω καθηγητού.
Το παρόν κείμενο το γράφω με αφορμή ένα παλιότερο άρθρο μου με τίτλο “Η ανεκτικότητα και άλλες ουτοπίες”, και ένα μετέπειτα άρθρο του κ. Τζήμερου με τίτλο “Πολυπολιτισμικότητα και άλλα παραμύθια” όπου και στα δύο γίνεται λόγος για τις αδυναμίες της ανεκτικότητας στα πλαίσια μιας κοινωνίας με σαφώς διακεκριμένες ομάδες κοινών επιδιώξεων.
Μιλάς με τόση σιγουριά για ό,τι συμβαίνει στη Γάζα. «Φταίει η Χαμάς». «Φταίει το Ισραήλ». «Φταίει ο λαός της Παλαιστίνης που σιγοντάρει τη Χαμάς». «Ο λαός της Παλαιστίνης κατακρίνει τη Χαμάς». Είσαι το ίδιο πρόσωπο που τα λέει αυτά. Μην κολλάς στην αντίφαση του περιεχομένου. Είσαι το πρόσωπο της αυθεντίας.
Νιώθεις τον αέρα γύρω σου να τελειώνει… Ένα αόρατο χέρι έχει τυλιχτεί με μανία γύρω από το λαιμό σου και νιώθεις να σε σφίγγει όλο και περισσότερο, όλο και πιο σφιχτά. Σαν κάποιος να αποφάσισε ξαφνικά πως μάλλον είναι εξαιρετικά διασκεδαστικό να σε πνίξει, απαγορεύοντας στο λυτρωτικό αέρα να περάσει μέσα σου.
...και πάρε την ψυχή του! Αν δεν το έχετε διαβάσει ακόμα, θα το διαβάσετε σίγουρα. Και αυτό επειδή ακριβώς έχει γίνει viral σε Facebook και Twitter! Ο κόσμος έκρινε ιδιαίτερα σημαντικό να το μοιραστεί με ταχύτητα αστραπής. Οπότε διαβάστε το λοιπόν κι εδώ:
To λοιπόν, πήγα να πάρω "καλά ρούχα" σήμερις για μια κοινωνική υποχρέωση. Μπήκα σε ένα μαγαζί με κουστουμιές να κοιτάξω διάφορα. Δίπλα ένα παιδί με σύνδρομο down. Παραδίπλα μια μαμά γύρω στα 45 με την 15 χρόνη κόρη της. Το παιδί με το σύνδρομο down πρέπει να ήταν γύρω στα 5-6. Η πιτσιρίκα λοιπόν έκανε ματάκια και γκριμάτσες στον πιτσιρικά κα εγώ του έκανα την γκριμάτσα κου-κου-τσά και ο πιτσιρίκος γέλαγε. Και σε κάποια φάση του χάιδεψε το κεφάλι η πιτσιρίκα και ο μικρός την πήρε αγκαλιά. Και πετάγεται η μάνα της και λέει στη μαμά του μικρού να "να μαζέψει το μούλικο μην κολλήσει τίποτα την κόρη της". Η μάνα του πιτσιρίκου εξηγεί ότι δεν είναι "κολλητικό" το σύνδρομο down. Το ίδιο εξηγεί και η κόρη της. Εκείνη τίποτα. Ρωτάω μια πωλήτρια εάν έχουν σφουγγαρίστρα στο μαγαζί, μου λέει ότι έχουν και λούζω με καφέ την κυράτσα. Ο μικρός ξεκαρδιστικέ στα γέλια, η μάνα του ήθελε να μου κάνει δώρο ότι ήθελα να αγοράσω, η πιτσιρίκα έλεγε στη μάνα της "αυτά παθαίνεις άμα είσαι ρατσίστρια", η πωλήτρια επέμενε να μην σφουγγαρίσω του καφέδες και εγώ έκανα κου-κου-τσα στον μικρό.
Όμορφος κόσμος, ηθικός, περίεργα πλασμένος!
Και όπως ήταν αναμενόμενο, ο κόσμος το προώθησε με την ψυχή του. Και δεν παραξενεύτηκε καθόλου από τίποτα! Εκφράσεις θαυμασμού για τον ήρωα, του στιλ "Τον θέλω για φίλο μου" και "Άξιος", καθώς και εκφράσεις πλειοδοσίας του στιλ "Και λίγα της έκανες" πλημύρισαν τα σχόλια και γενικά όλος αυτός ο κόσμος ο μη ανεκτικός απέναντι στην αδικία βρήκε στο πρόσωπο του καφεδοχόου το έναυσμα για πανηγύρια. Η αδικία αποκαταστάθηκε.
Χμμμ, το ξέρω ότι είμαι σπάστης, αλλά θα διακινδυνεύσω μια διάγνωση! Η συγκεκριμένη ιστορία είναι μούφα. Και λέω ότι θα διακινδυνεύσω τη διάγνωση ακριβώς επειδή μπορεί να την διαβάσουν οι εμπλεκόμενοι και να αποφασίσουν να φανερώσουν και επιπλέον στοιχεία γι αυτήν την ιστορία, είτε στα σχόλια είτε σε κάποιο απαντητικό άρθρο. Αλλά δεν μπορώ να παραβλέψω το εξής. Στο συγκεκριμένο μαγαζί και στην Ελλάδα της υπανάπτυξης του Σαμαρά, φαίνεται να συνέβη ένα περιστατικό το οποίο με κάποιου είδους αστρική προβολή έλαβε χώρα σε κάποια άλλη μεριά του πλανήτη, όπου η μη ανοχή στην κοινωνική αναίδεια και η απουσία οικονομικών προβλημάτων και ανασφάλειας συνέθεσαν ένα ευνοϊκό περιβάλλον για να εκτυλιχθεί ένα σκηνικό υπερβολής, όπως αυτά που συμβαίνουν στις ταινίες του Ταραντίνο, απλά χωρίς το αίμα:
- Η πωλήτρια δεν φοβάται για τη δουλειά της και σε ένα μαγαζί που δεν της ανήκει και πουλάει κοστούμια, εγκρίνει στα φανερά την αναίτια επίθεση απέναντι σε μία πελάτισσα.
- Η 15χρονη κόρη, ασχέτως του γεγονότος ότι δεν συμφωνεί με την σκατόψυχη μητέρα της (δεν θα μπορούσα ποτέ να χαρακτηρίσω διαφορετικά μια τέτοια όντως κυράτσα), όχι μόνο δεν αντιδράει απέναντι στην απρόκλητη επίθεση εις βάρος της μητέρας της, αλλά και επιδοκιμάζει φανερά το σκηνικό. Επιπλέον δεν τρομάζει καθόλου με το σκηνικό.
- Η μάνα του παιδιού με σύνδρομο Down, η οποία κατά πάσα πιθανότητα δεν βίωσε για πρώτη φορά το ρατσισμό στο πετσί της, όχι μόνο εγκρίνει τον από μηχανής θεό που έβαλε τα πράγματα στη θέση τους, αλλά προτίθεται, όχι να του κεράσει έναν καφέ, όχι να τον προσκαλέσει για φαγητό, αλλά να του αγοράσει και μερικά κοστούμια! Λεφτά υπάρχουν.
- Η σκατόψυχη μητέρα (όλοι ξέρουμε ποια εννοώ), προφανώς δεν αντέδρασε κάπως! Η φανερή επιδοκιμασία της ενέργειας από την πλευρά της πωλήτριας, της αντίπαλης μάνας αλλά και της ίδιας της της κόρης δεν άφησε περιθώρια. Και όλοι γνωρίζουμε ότι τέτοιες σκύλες, αν μη τι άλλο, ξέρουν να παραδέχονται το λάθος τους!
- Last but not least, το περιστατικό αυτό δεν το βγάζει στα κοινωνικά δίκτυα κάποιος από τους παρευρισκόμενους, αλλά ο ίδιος ο πρωταγωνιστής! Ποιοι άλλοι συμμετείχαν και σε ποιο κατάστημα έγινε το σκηνικό, μάλλον δεν θα τα μάθουμε ποτέ. Ακριβώς επειδή η διήγηση είναι στα ίδια πλαίσια με τις χριστιανικές μαρτυρίες τύπου "Η Παναγία ανέστησε Σαουδάραβα με κομμένο κεφάλι". Ποιο είναι το όνομά του, πού θα τον βρούμε για να του μιλήσουμε και πού ακριβώς συνέβη το γεγονός, είναι πληροφορίες έξω από κάθε έλεγχο.
Φυσικά, και για να μην πουλάμε τζάμπα μαγκιά, θα πρέπει εδώ να αναγνωρίσω ότι στην περίπτωση που το συμβάν ήταν πραγματικό και το είχε πληροφορηθεί ο ιδιοκτήτης, τότε θα ήταν εξαιρετικά απίθανο να το φανερώσει δημόσια ακόμα κι αν το υποστήριζε, μιας και η πελατεία του βρίσκεται κατά κύριο λόγο από τη μεριά της κυράτσας με τα λεφτά και της ποζεριάς και δευτερευόντως έως καθόλου στους απλούς και προσιτούς ανθρώπους που πανηγύρισαν με τη συγκεκριμένη ιστορία.
Έστω όμως ότι φανερώνεται τελικά και κάποιος από τους αυτόπτες μάρτυρες και επιβεβαιώνει το γεγονός αποκαλύπτοντας και το όνομα του μαγαζιού (αν δεν το αποκαλύψει και πάλι έχουμε να κάνουμε με απλούς ισχυρισμούς). Τότε; Πως θα αισθάνομαι που το όλο σκηνικό θα είναι αληθινό και προσπάθησα χωρίς λόγο να το απομυθοποιήσω; Θα σας απαντήσω αμέσως παραθέτοντας αυτούσιο το σχόλιο που διάβασα στο Facebook από μια άλλη μαμά με παιδάκι με σύνδρομο Down, σχόλιο με το οποίο ταυτίζομαι πλήρως:
Η ιστορία είναι μάλλον φανταστική και όχι αληθινή. Αν όχι, κατά τη γνώμη μου, το "πετάω καφέδες" δεν είναι για να το επικροτήσουμε. Προσωπικά το καταδικάζω. Είμαι μαμά παιδιού με παρόμοιο πρόβλημα, σε ηλικία πλέον που κάνει "μπαμ". Υπό μία έννοια είναι χειρότερο το δικό μου διότι δε φαίνεται τίποτα στα εξωτερικά χαρακτηριστικά του για να "προετοιμάσει" έναν τρίτο άνθρωπο για τη συμπεριφορά που θα αντιμετωπίσει. Και η συμπεριφορά δεν είναι πάντα αγκαλίτσες και φιλάκια... Παρόμοιο περιστατικό δεν έχω ζήσει ποτέ. Και πιστέψτε με τριγυρνάω καθημερινά παντού μαζί του. Στον ΗΣΑΠ, στα σούπερ μάρκετ, στις παιδικές χαρές κ.ο.κ. Το χειρότερο που βιώνω συχνά είναι ύφος απαξίωσης προς εμένα που δεν ξέρω να βάλω "σε τάξη" το παιδί μου διότι ο τρίτος άνθρωπος δε μπορεί να καταλάβει τις συμπεριφορές που προκύπτουν από το πρόβλημά του. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, αν τους εξηγήσεις, θέλει να βοηθήσει. Με το να γίνονται ρατσιστές και κακοί οι μισοί με τους άλλους μισούς που δεν καταλαβαίνουν τη διαφορετικότητα, δε θα κάνει την κοινωνία καλύτερη. Με το να πετάει καφέδες ο ένας που νομίζει πως έχει καλύτερο επίπεδο και περισσότερη καλοσύνη στον άλλον τι βγαίνει δηλαδή; Προφανώς ο μικρόψυχος και ο απαίδευτος δεν είχε τις ευκαιρίες να γίνει κάτι καλύτερο λόγω αντικειμενικών και υποκειμενικών δυσκολιών. Να τον δείρουμε δηλαδή για αυτό; Προσωπικά μου φαίνεται το ίδιο άσχημο όπως το να μην καταλαβαίνει κανείς τις ιδιαιτερότητες του γιου μου που τον κάνουν να μη μπορεί να έχει άλλη συμπεριφορά από εκείνη που θεωρείται από την κοινωνία μας ανάρμοστη τη δεδομένη στιγμή.
Η αποδοκιμασία και η χλεύη μας απέναντι σε ρατσιστικές συμπεριφορές όπως αυτή της κυράτσας, είναι επιβεβλημένες! Η επιδοκιμασία απ' την άλλη της χειροδικίας για χάρη της κατασκευής ηρώων της υπερβολής και της διασποράς περιαστικών μύθων, είναι κάτι που σίγουρα δεν χρειαζόμαστε.
