Open Source Content Management

«Λυπάμαι για τον θάνατο του φίλου σου Φλάκους αλλά δεν θέλω να υποφέρεις περισσότερο. Δεν θα τολμούσα να επιμείνω στο να μην υποφέρεις καθόλου, αν και γνωρίζω ότι αυτό είναι το καλύτερο. Αλλά ποιος μπορεί να φτάσει σ’ αυτό το ψυχικό σθένος, εκτός αν έχει ξεφύγει μακριά από την πολυπλοκότητα της τύχης; […] Μην αφήνεις τα δάκρυα να στεγνώνουν όταν χάνεις έναν φίλο ούτε όμως να τ’ αφήνεις να σε πλημμυρίζουν. Μπορείς να δακρύζεις αλλά όχι να οδύρεσαι. […] Θέλεις να μάθεις τον λόγο της οιμωγής και του υπερβολικού θρήνου; Είναι επειδή στα δάκρυα αναζητούμε τις αποδείξεις του θρήνου και δεν αφήνουμε τη θλίψη να ακολουθήσει, μόνο την επιδεικνύουμε.»   

Σενέκας, Ηθικές επιστολές 63.1-2

Η εικόνα της ζωής σαν ένα ποτάμι που κυλάει είναι κυρίαρχη στη Στωική φιλοσοφία. Πρώτος ο Ηράκλειτος είχε διατυπώσει ποιητικά την ακατάληπτη ροή του χρόνου, παρομοιάζοντάς τον με ένα ποτάμι, στο οποίο δεν μπορούμε να μπούμε δυο φορές. Κατά τον ίδιο τρόπο, δεν μπορούμε να ζήσουμε την ίδια στιγμή. Το παρόν πετάει και εξαφανίζεται.

Τα πρώτα βήματα της φιλοσοφίας συνδέονται στενά με την επιστήμη ως διαδικασία αναζήτησης της αλήθειας. Η διήγηση των μύθων δεν είναι επαρκής εξήγηση για το πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος. Δεν είναι όμως όλοι έτοιμοι να αποτινάξουν την έννοια του θεού ως δημιουργού του σύμπαντος.

«Ω! Εκεί συνάντησα εκείνες τις λίγες συμπαθητικές υπηρέτριες,
Που η αγάπη τις ζέστανε, στις φιλοσοφικές σκιές·
Υπάρχει ακόμη η Λεόντιον, στο στήθος του σοφού της,
Βρήκε γνώση και αγάπη, διδάχτηκε και χαϊδεύτηκε·
Και εκεί η αγκάλη των τρυφερών χεριών της Πυθίας,
Ανταπέδωσε τον ζήλο που θεοποίησε τη γοητεία της.

«Όλοι οι άνθρωποι από τη φύση τους επιθυμούν τη γνώση (πάντες ἄνθρωποι τοῦ εἰδέναι ὀρέγονται φύσει). Απόδειξη γι’ αυτό είναι η αγάπη για τις αισθήσεις· επειδή ακόμη και χωρίς τη χρησιμότητά τους αγαπιούνται χάρη σ’ αυτό που είναι (καὶ γὰρ χωρὶς τῆς χρείας ἀγαπῶνται δι᾽ αὑτάς).»

Αριστοτέλης, Μετά τα φυσικά 980a21-23

«Γιατί φαίνεται ότι η ευδαιμονία υπάρχει στον ελεύθερο χρόνο (ἐν τῇ σχολῇ εἶναι)· επειδή απασχολούμαστε για να έχουμε ελεύθερο χρόνο, και πολεμάμε για να έχουμε ειρήνη.»

Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια 1177b4-5

Το πέρασμα του χρόνου συνήθως δεν γίνεται αντιληπτό από το υποκείμενο που το βιώνει. Οι αλλαγές είναι αργές και ανεπαίσθητες, όταν αθροιστούν όμως συνιστούν μια νέα πραγματικότητα. Πολλές φορές οι αλλαγές του περιβάλλοντος γύρω μας είναι εκείνες που αφυπνίζουν το πνεύμα, ώστε να παρατηρήσει το γήρας του δικού του σώματος. Δεν γερνάμε όμως όλοι. Όσοι καταφέρνουν να αγγίξουν μια μεγάλη ηλικία, μόνο να παραπονούνται δεν αξίζει. Τα γερατειά (παρά τα όσα σωματικά δεινά συνεπάγονται) μόνο φρίκη δεν πρέπει να προκαλούν. Αντιθέτως, κάθε μέρα μετράει.

Το 2021 το Νόμπελ Ιατρικής απονεμήθηκε στους David Julius και Ardem Patapoutian «για τις ανακαλύψεις τους στους υποδοχείς της θερμοκρασίας και της αφής», καθώς η Επιτροπή έκρινε ότι αποτελεί μέρος της αλληλεπίδρασής μας με το περιβάλλον και της προσαρμογής μας σε αυτό. Ωστόσο, η πρώτη επιστημονική διατριβή της αφής διατυπώθηκε από τον Αριστοτέλη σε ένα από τα πιο ώριμά του έργα όπου ο φιλόσοφος εξετάζει τις λειτουργίες της ζωής, πίσω από τον ευφυέστατα διατυπωμένο τίτλο, Περί ψυχής.

«Νομίζω ότι καθώς είναι τρία τα μέρη της ψυχής τρεις θα είναι και οι ηδονές, μία για το καθένα· και οι επιθυμίες και το ίδιο τα είδη εξουσίας (ἀρχαί).» Πλάτων, Πολιτεία 580d7-8

Ο έρωτας απασχόλησε την αρχαία ελληνική σκέψη από τα πρώτα της βήματα. Ήδη στη Θεογονία του Ησίοδου (116-122) ο Έρως, «ο ωραιότερος ανάμεσα στους αθάνατους θεούς» κάνει την εμφάνισή του μετά το Χάος και την ευρύστερνη Γη δηλώνοντας εμφατικά την παρουσία του στη ζωή των ανθρώπων. Πώς θα μπορούσε να απουσιάζει η πραγμάτευσή του από τη φιλοσοφία;