Οι 8 τρόποι που το παιδικό άγχος εκδηλώνεται σαν κάτι διαφορετικό

22.10.2019
Οι 8 τρόποι που το παιδικό άγχος εκδηλώνεται σαν κάτι διαφορετικό

1. Δυσκολία στον ύπνο

Το άγχος και τα προβλήματα ύπνου έχουν τη σχέση του κοτόπουλου με τα αυγά: Το ένα γεννά το άλλο. Έρευνες έχουν δείξει ότι το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχές του ύπνου και, αντίστροφα, η χρόνια διαταραχή του ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε άγχος. Στα παιδιά, η δυσκολία να κοιμηθούν είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του άγχους. Πολλά παιδιά, έμμονες και ανήσυχες σκέψεις τα κρατούν ξύπνια και κοιμούνται με καθυστέρηση. Άλλα πάλι διακατέχονται από το άγχος ότι αν κοιμηθούν βαριά δεν θα ακούσουν το ξυπνητήρι το πρωί.

2. Θυμός

Η σχέση μεταξύ θυμού και άγχους είναι ένα πεδίο που δεν έχει ερευνηθεί, αλλά στην καθημερινότητα, η εκδήλωση του θυμού στα αγχωμένα παιδιά είναι ξεκάθαρη. Το άγχος εμφανίζεται όταν υπάρχει υπερεκτίμηση μιας επικείμενης απειλής (π.χ. δοκιμασία) και υποτίμηση των ικανοτήτων αντιμετώπισης (π.χ. «δεν μπορώ να το χειριστώ αυτό»). Όταν τα παιδιά μας ανησυχούν υπερβολικά και δεν αισθάνονται ότι έχουν τις ικανότητες για να διαχειριστούν το άγχος, αισθάνονται αβοήθητα. Η αδυναμία οδηγεί σε απογοήτευση που μπορεί να μετατραπεί σε οργή.

Ο θυμός και το άγχος ενεργοποιούνται και τα δύο στο κέντρο απειλών του εγκεφάλου σας. Όταν ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται κάποια απειλή τότε αντιδρά πλημμυρίζοντας το σώμα σας με ορμόνες για να σας κάνει πιο δυνατούς και πιο γρήγορους. Αυτή, η εκ γενετής σοφία, μας προστατεύει από τις απειλές και τον κίνδυνο. Επειδή και ο θυμός και το άγχος ενεργοποιούνται από την ίδια περιοχή του εγκεφάλου και έχουν παρόμοιες φυσιολογικές εκδηλώσεις (γρήγορη αναπνοή, ταχυκαρδία κλπ.), είναι πιθανόν όταν το παιδί σας αισθάνεται ότι απειλείται να αντιδρά με θυμό που είναι μία μορφή προστασίας.

Τέλος, ένας από τους δείκτες γενικευμένου άγχους είναι η «ευερεθιστότητα», η οποία είναι επίσης μέρος του θυμού.

3. Απομάκρυνση

Δεν υπάρχει τίποτα πιο απογοητευτικό για τα παιδιά που κατακλύζονται με άγχος και αισθάνονται ότι η ζωή τους είναι εκτός ελέγχου. Ως έναν τρόπο για να αισθάνονται ασφαλή και παρηγορημένα, επιδιώκουν να πάρουν πίσω τον έλεγχο, συχνά με απροσδόκητους και περίεργους τρόπους. Για παράδειγμα, ένα παιδί ήδη βιώνει την πλημμύρα των ορμονών τού στρες με την προοπτική θα πάει για ύπνο. Δεν είναι δυνατή η επικοινωνία του με ό,τι συμβαίνει και είναι εύκολο να ερμηνεύσουμε την ανυπακοή του παιδιού ως έλλειψη πειθαρχίας, αντί να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε μια κατάσταση όπου αισθάνεται ανήσυχο και αβοήθητο.

4. «Πολυέλαιος»

Για να δανειστούμε έναν όρο από τον διάσημο κοινωνικό επιστήμονα, Brené Brown, πολυέλαιος είναι όταν ένα φαινομενικά ήρεμο πρόσωπο ξαφνικά ταλαντεύεται χωρίς κανένα λόγο. Στην πραγματικότητα, έχουν ωθήσει τον πόνο και το άγχος τόσο βαθιά για τόσον πολύ καιρό ώστε, ένα φαινομενικά αθώο σχόλιο ή γεγονός ξαφνικά τους ταλαντεύει όπως τον πολυέλαιο. Ένα παιδί που πηγαίνει από την ηρεμία σε μια -χωρίς λόγο- φασαρία δεν είναι συχνά εξοπλισμένο για να μιλήσει για το άγχος του, αντίθετα και προσπαθεί να το κρύψει. Μετά από ημέρες ή ακόμα και εβδομάδες αυτά τα παιδιά θα φτάσουν ξαφνικά σε ένα σημείο όπου δεν μπορούν πλέον να κρύψουν τα ανήσυχα συναισθήματά τους και να έχουν δυσανάλογη αντίδραση σε κάτι που προκαλεί το άγχος τους.

5. Έλλειψη εστίασης

Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου Νόσων, στις ΗΠΑ 6,1 εκατομμύρια παιδιά έχουν διαγνωστεί με κάποια μορφή διαταραχής συνήθως υπερκινητικότητας ή ελλειμματικής προσοχής. Στο παρελθόν η έρευνα έχει δείξει ότι οι καταστάσεις αυτές και το άγχος συχνά συμβαδίζουν. Ωστόσο, οι σύγχρονες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με άγχος δεν έχουν απαραιτήτως τις παραπάνω διαταραχές πιο συχνά. Αντ ‘αυτού, οι δύο αυτές συνθήκες έχουν συμπτώματα που επικαλύπτονται – έλλειψη εστίασης και έλλειψης προσοχής είναι δύο από αυτά. Τα παιδιά με άγχος είναι συχνά τόσο παγιδευμένα στις δικές τους σκέψεις που δεν δίνουν προσοχή σε αυτό που συμβαίνει γύρω τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα ενοχλητικό στο σχολείο όπου επιβάλλεται να δώσει προσοχή σε έναν δάσκαλο, για πολλές ώρες κάθε μέρα.

6. Αποφυγή

Ως άνθρωποι, έχουμε την τάση να αποφεύγουμε πράγματα που είναι αγχωτικά ή άβολα. Αυτές οι συμπεριφορές αποφυγής συμβαίνουν σε δύο μορφές: να κάνουν και να μην κάνουν. Αν προσπαθείτε να αποφύγετε να αρρωστήσετε, μπορείτε να πλύνετε τα χέρια σας επανειλημμένα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Εάν αποφεύγετε ένα άτομο που σας κάνει να αισθάνεστε άβολα, μπορείτε να παραλείψετε ένα πάρτι ή μια συνάντηση. Τα παιδιά που προσπαθούν να αποφύγουν ένα συγκεκριμένο άτομο, τόπο ή εργασία, συχνά καταλήγουν να βιώνουν περισσότερα από όσα αποφεύγουν. Εάν το σχολείο είναι η πηγή ανησυχίας ενός παιδιού, θα προσπαθήσουν να το αποφύγουν και στη συνέχεια καταλήγουν να χρειαστούν περισσότερα για να αντισταθμίσουν αυτά που χάθηκαν. Θα έχουν επίσης ξοδέψει χρόνο και ενέργεια για τη διαδικασία αποφυγής, καθιστώντας, στο τέλος την αποφυγή πηγή μεγαλύτερης ανησυχίας.

7. Αρνητικότητα

Από νευρολογική άποψη, τα άτομα με άγχος τείνουν να βιώνουν αρνητικές σκέψεις με πολύ μεγαλύτερη ένταση από ότι οι θετικές. Ως αποτέλεσμα, οι αρνητικές σκέψεις τείνουν να κρατιούνται γρηγορότερα και ευκολότερα από τις θετικές, καθιστώντας κάποιον με άγχος να φαίνεται σκυθρωπός όλο αυτό το διάστημα. Τα παιδιά με άγχος είναι ιδιαίτερα επιρρεπή σε αυτά τα μοτίβα επειδή δεν έχουν αναπτύξει ακόμα την ικανότητα να αναγνωρίζουν μια αρνητική σκέψη και να την μετατρέψουν με τη συμμετοχή σε θετική αυτοδιάθεση.

8. Υπερβολικός (Σχολαστικός) προγραμματισμός

Ο υπερβολικός προγραμματισμός και η ανυπακοή πηγαίνουν χέρι-χέρι τελικά. Έτσι, το άγχος μπορεί να παρακινήσει μερικά παιδιά να προσπαθήσουν να ανακτήσουν τον έλεγχο των πραγμάτων και την ενθουσιώδη συμπεριφορά ή μπορεί να αναγκάσει άλλα παιδιά να σχεδιάζουν υπερβολικά σε περιπτώσεις όπου ο προγραμματισμός είναι ελάχιστος ή περιττός. Ένα παιδί με άγχος, που έχει προσκληθεί στο πάρτι γενεθλίων ενός φίλου, μπορεί όχι μόνο να προγραμματίσει τι θα φορέσει και τι δώρο να πάρει, θα κάνει ερωτήσεις για το ποιος θα είναι εκεί, τι θα κάνουν στο πάρτι ώστε να μη νιώσει άβολα ή νευρικά. Και αν τυχόν νιώσει, να γνωρίζει από πριν με ποιους μπορεί να μιλήσει, ενώ θα είναι εκεί … Η προετοιμασία για κάθε πιθανότητα είναι ένας τρόπος που ένα παιδί με άγχος, παίρνει τον έλεγχο μιας ανεξέλεγκτης κατάστασης.

 

Συγγραφέας Renee Jane

Μετάφραση Άννα Παππά

Πηγή: pappanna