Ένα από τα ευκολότερα και πλέον ευχάριστα πράγματα στη ζωή, είναι να δηλώνεις ευαίσθητος στη φτώχεια και την ανέχεια που βλέπεις γύρω σου. Ειδικά στην εποχή της εύκολης επικοινωνίας, είναι ακόμη ευκολότερο να αποκτήσουμε το προφίλ του συμπονετικού και συμπάσχοντα για ό,τι κακό μπορεί να βρίσκει τους ανθρώπους αυτού του πλανήτη. Βέβαια, το δύσκολο είναι να εντάξουμε την ευαισθησία μας αυτή στην πραγματική ζωή.

Σε ένα παράλληλο σύμπαν, η Αμερική λέει αποφασίζει να αντιμετωπίσει την κρίση βάσει λιτότητας και σύμφωνα με τις επιταγές του σύγχρονου “μετανεοκεϋνσιανισμού”, στον οποίο πολλοί οικονομολόγοι εκ των ΗΠΑ βάσισαν τις καριέρες τους. Συνταξιούχοι οικονομολόγοι έτσι από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, επιδίδονται σε συγγραφή άρθρων επευφημώντας τη νέα αυτή πολιτική εξόδου από την ύφεση.

Δημοκρατία είναι το πολίτευμα όπου κυρίαρχη είναι η άποψη και η βούληση της πλειοψηφίας, μέσα σε κάποια όρια. Τα όρια αυτά, είναι που αποτρέπουν φαινόμενα όπου η πλειοψηφία δύναται να επιβληθεί στη μειοψηφία και να της στερήσει ουσιαστικά της δικαιώματα. Είναι λοιπόν σαφές, πως μέσα στα πλαίσια της δημοκρατίας, η εξουσία θα πρέπει να θέσει τα όρια μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειας.

Όποιος Έλληνας πολίτης θεωρεί πως η παρούσα κυβέρνηση έχει ως στόχο να εκτελέσει τη λαϊκή εντολή που έλαβε με τις εκλογές και να πάει σε σκληρή διαπραγμάτευση εντός του Ευρώ, φοβάμαι πως είναι θύμα εξαπάτησης.

Η διαχρονική αύξηση του μισθού παραδοσιακά συμβαδίζει με τη σταδιακή βελτίωση της αποδοτικότητας του ατόμου στην εργασία του. Η συσσώρευση εμπειρίας, η αφομοίωση γνώσης και η διαρκής εκπαίδευση και ενασχόληση με το ίδιο αντικείμενο, έχουν κάνει τη διαχρονική προσαρμογή των μισθών προς τα πάνω βιώσιμο στις σύγχρονες οικονομίες της ελεύθερης αγοράς, όπου επικρατεί η εξειδίκευση.

Σε επιστήμες όπου το πείραμα είναι δύσκολο να σχεδιαστεί σε ένα εργαστήρι, είναι δύσκολο και να κατασκευαστεί ένα πειραματικό design που να απομονώνει ελεγχόμενα τις συνέπειες ενός γεγονότος σε σχέση με τη δράση του γεγονότος καθαυτού.

Σύμφωνα με τα λόγια του Πόππερ, "the piecemeal engineer will adopt the method of searching for, and fighting against, the greatest and most urgent evil of society, rather than searching for, and fighting for, its greatest ultimate good". Η διαφορά μεταξύ ενός piecemeal engineer κι ενός utopian engineer, είναι ότι ο πρώτος θα εφαρμόσει πράγματα τα οποία δικαιώθηκαν εμπειρικά, ενώ ο δεύτερος θα εγκαθιδρύσει τη βία στη θέση της λογικής, στην προσπάθειά του να αγγίξει το τέλειο.

Υπό κανονικές συνθήκες, ακόμα κι ένας μη αριστερός θα έβλεπε μια ενδεχόμενη κυβέρνηση αριστεράς στην Ελλάδα θετικά. Έστω και για ιστορική συνέπεια, νέες ιδέες δημιουργούν πάντα γόνιμο έδαφος για να πορευθεί η χώρα. Μια αριστερά προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα, που δεδομένων των οικονομικών συνθηκών θα εξασφάλιζε για τη θέση του υπουργείου οικονομικών έναν ορθολογιστή τεχνοκράτη, θα μπορούσε να ασχοληθεί με τόσους άλλους τομείς της κοινωνίας αλλάζοντας τόσα αρνητικά στοιχεία της. Μια αριστερά, που αφήνοντας τον πραγματισμό στα οικονομικά να πράξει τα αναγκαία χωρίς τις αντιστάσεις των κρατιστών, θα μπορούσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα να ανταποκριθεί σε τόσες άλλες επιταγές του πολιτικού και κοινωνικού προοδευτισμού.

Το παρόν κείμενο αναφέρεται συνοπτικά και απλουστευτικά σε μια μελέτη μου που μπορείτε να βρείτε εδώ, με θέμα τους παράγοντες που προσδιορίζουν της εθνική αποταμίευση στην Ελλάδα κατά την τελευταία εικοσαετία και ποια μέτρα θα πρέπει να ληφθούν για την ανάπτυξη. Παρ' όλη την κριτική στην οικονομική επιστήμη στις μέρες μας και τις κατηγορίες κατά τεχνοκρατών, αναγκαίο είναι να παρατηρούμε τα συνολικά μεγέθη των οικονομιών και τους τρόπους που αλληλοεξοντώνονται όταν επιχειρούμε να ασκήσουμε κριτική σε πολιτικές λιτότητας και νομισματικής συστολής.

Το παρόν κείμενο το γράφω με αφορμή ένα παλιότερο άρθρο μου με τίτλο “Η ανεκτικότητα και άλλες ουτοπίες”, και ένα μετέπειτα άρθρο του κ. Τζήμερου με τίτλο “Πολυπολιτισμικότητα και άλλα παραμύθια” όπου και στα δύο γίνεται λόγος για τις αδυναμίες της ανεκτικότητας στα πλαίσια μιας κοινωνίας με σαφώς διακεκριμένες ομάδες κοινών επιδιώξεων.