7 χρόνια ύφεσης: Ένας πρώτος απολογισμός

7 χρόνια ύφεσης: Ένας πρώτος απολογισμός

Κοντεύει να φύγει το '15 και στα χείλη μας βρίσκεται ακόμη εκείνο το «σαν να μην πέρασε μια μέρα». Η φράση αυτή περιγράφει με τον πιο γλαφυρό τρόπο την κατάσταση στην Ελλάδα μετά το 2008, οπότε η ελληνική οικονομία άρχισε να συρρικνώνεται, συμπαρασύροντάς μαζί της θέσεις εργασίας, ελπίδες, όνειρα και τρόπους ζωής.

Σαν να μην πέρασε μια μέρα λοιπόν από εκείνη την αποφράδα που κομπάζοντας μάς διαβεβαίωναν ότι «η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη απέναντι στην κρίση των διεθνών χρηματοπιστωτικών αγορών», σαν να μην πέρασε μια μέρα από την αναγκαστική -για την επιβίωση μας- υπογραφή του πρώτου μνημονίου.

Είδαμε σκηνές απείρου κάλλους: ναζί να εκλέγονται βουλευτές και να ρίχνουν μπουνιές σε ζωντανή μετάδοση· κόμματα να γεννιούνται ως έκφραση μιας αντί-πρότασης που ποτέ δεν υλοποιήθηκε γιατί ποτέ δεν υπήρξε· κόμματα να χάνουν το 90% της δύναμής τους και άλλα να μεγεθύνονται θεαματικά ως ευαγγελιστές της ελπίδας χωρίς σχέδιο και της πολιτικής του 'βλέποντας και κάνοντας'· οπισθοδρομικούς σταλίνες να πωλούν επανάσταση με τις καταθέσεις του μικρομεσαίου, σκυλεύοντας ακόμη και νεκρούς· ακαδημαϊκούς και τεχνοκράτες να μπαίνουν στον πολιτικό στίβο για να προωθήσουν την καριέρα τους· ακραίους δεξιούς να αυτοπαρουσιάζονται ως φιλελεύθερο κέντρο, προσπαθώντας να μας πείσουν ότι εκείνοι θα μας σώσουν με μεταρρυθμίσεις που αρνήθηκαν πρωτίστως να κάνουν στους εαυτούς τους· παλαιοκομματικούς σκελετούς να παρασιτούν δεξιά και αριστερά· και ένα κράτος αμετάβλητο να απομυζά τους ίδιους του τους (άξιους) ανθρώπους και να θέτει εμπόδια σε κάθε υγιή ιδιωτική πρωτοβουλία.

Εφτά χρόνια ύφεσης –με μια μικρή εξαίρεση– είναι πολλά. Δυστυχώς όμως το πολιτικό σύστημα αποδείχτηκε σχεδόν στο σύνολο του, όχι απλώς ανεπαρκές, αλλά αψεγάδιαστα προσηλωμένο στον αξιωματικής φύσης πελατειακό του προσανατολισμό. Οι ελάχιστες τομές (βλ. Διαύγεια, Ν. 4009/'11, άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων) που ελάχιστοι άνθρωποι τόλμησαν από το 2008 και μετά για την πραγματική έξοδο από την κρίση, έγιναν δακτυλοδεικτούμενες από την κυρίαρχη πολιτική αντίληψη, λοιδορήθηκαν και εν τέλει τροποποιήθηκαν ή καταργήθηκαν.

Και αν μετά από εφτά χρόνια σκληρής κρίσης, ανεργίας και εντεινόμενων ανισοτήτων μια μεγάλη μερίδα του εκλογικού σώματος πιστεύει ότι όλα ήταν μια πλεκτάνη ξένων κέντρων για να υποτάξουν την περήφανη Ελλάδα, είναι γιατί κανείς πολιτικός δεν τόλμησε να πει τα πράγματα με το όνομα τους. Ότι το χρέος δεν προέκυψε από θεομηνία, λοιμό ή κάποια επίθεση των Ελ, αλλά κάθε εγγραφή σε αυτό φέρει συγκεκριμένα ονοματεπώνυμα, τα οποία μάλιστα τιμήθηκαν άλλοτε με πολιτικά ή διοικητικά αξιώματα και άλλοτε με πολιτειακά.

Δεν φταίει όμως μόνο το πολιτικό σύστημα, εκτός και αν δεχτούμε ότι εμφανίστηκε από παρθενογένεση. Μπορεί οι πολιτικοί μας να έχουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης, φταίμε όμως και εμείς ως άτομα, ως ψηφοφόροι, γιατί πάντοτε καθησυχαζόμασταν ψηφίζοντας στη λογική του λιγότερο βλάκα αντί να απαιτήσουμε συγκεκριμένα και άμεσα εφαρμόσιμα σχέδια για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, για την αξιοποίηση του ΕΣΠΑ στο 100%, για την αναχαίτιση του brain drain και για τον συνολικό αναπτυξιακό προγραμματισμό της χώρας. Ήμασταν πάντοτε ευκολάκηδες και αντί να δούμε τα αίτια του προβλήματος ψέγαμε μονίμως τα αιτιατά για την κατάντια μας. Και όταν είχαμε τη χρυσή ευκαιρία να αναδυθούμε από τις στάχτες μας διότι καταλάβαμε ότι το πάρτι τελείωσε, μας έπιασε σύγκρυο και ψάξαμε αυτομάτως για μεσσίες ώστε ξυπνήσουμε την επομένη και να είναι 2004. Αντικαταστήσαμε την επιχειρηματολογία με την επίκληση στο συναίσθημα για να μη σκεφτούμε τι έφταιξε· για να αρνηθούμε την πραγματικότητα σαν ένα είδος ψυχολογικού μηχανισμού άμυνας. Πιστέψαμε και στηρίξαμε δεξιούς και αριστερούς πολιτικάντηδες που μας καθησύχαζαν, ρίχνοντας δολώματα από το Ζάππειο μέχρι και τη Δ.Ε.Θ. και μετά ξαναπιστέψαμε και ξαναστηρίξαμε τους ίδιους πολιτικάντηδες για να μην παραδεχτούμε ότι κάναμε λάθος, αλλά και να μην απορρίψουμε την νηπιακού επιπέδου πολιτικής μας σκέψη.

Η αρχή του τέλους της κρίσης δεν θα έρθει ως χιλιοειπωμένη ευχή ή αλληλοδιαδοχή ονειρώξεων. Δεν θα έρθει με μάγια ή κατάρες, ούτε ως από μηχανής θεός που φέρνει την κάθαρση. Η αρχή του τέλους της κρίσης θα έρθει, κατά τη γνώμη μου, μόνο όταν δούμε την αλήθεια κατάματα και παραδεχτούμε τις ευθύνες μας ως πολίτες. Έτσι και μόνο έτσι θα αντικαταστήσουμε το πολιτικό μας προσωπικό με ένα καλύτερο, το οποίο θα αποτελεί τη θεσμική προβολή της βελτιωμένης εικόνας του εαυτού μας. Ειδάλλως θα κληθούμε να γνωρίσουμε τον πραγματικό πάτο του βαρελιού, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος θα προχωράει χωρίς εμάς προς τον 21ο αιώνα.