Φιλοσοφία

Τη λέξη απουσία την άκουσα, για πρώτη φορά, στο σχολείο. Ο δάσκαλος έπαιρνε απουσίες, ο απουσιολόγος έπαιρνε απουσίες... Γιατί τις παίρνανε, που τις πηγαίνανε και τι τις κάνανε, ποτέ δεν κατάλαβα. Και επειδή, μικρός, ήμουν πολύ φιλάσθενος, παίρνανε συχνά και τις δικές μου απουσίες, χωρίς ωστόσο να νιώσω ποτέ ότι κάτι μου αφαιρούσαν, κάτι μου έλειπε.

Όλοι γνωρίζουν τις εκκεντρικότητες, της Ίλζε Κοχ, αλλά λίγοι ξέρουν το όνομά της: τα αμπαζούρ από ανθρώπινο δέρμα, στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, είναι δική της έμπνευση - μεταξύ άλλων δαιμονικών πράξεων... Η αφήγηση της ζωής αυτής της γυναί­κας, χωρίς λυρικά στολίδια, αλλά με την ακρίβεια ενός ανατόμου, θα μπορούσε να δώσει ένα μυθι­στόρημα του μαρκησίου ντε Σαντ. Οι υποστηρικτές τής σαδικής θρησκείας θα βάλουν τις φωνές: μα η λογοτεχνία δεν είναι κάτι το πραγματικό, το πάθος για το κακό, όταν αποτυπώνεται στο χαρτί, μπορεί ακόμη και να εμποδίσει το πέρασμα στην πράξη! Ο Σαντ δεν ήταν σαδιστής ούτε σαδικός, ήταν απλά ένας μεγάλος συγγραφέας που φαντασιωνόταν πράξεις που δεν είχε κάνει! Φροϋδικοί αφορισμοί...

Στις 21 και 22 Σεπτεμβρίου 1911 ένα ψυχαναλυτικό συνέδριο λαμβάνει χώρα στη Βαϊμάρη. Δυο ψυχαναλυτές, ο Ζακς και ο Τζόουνς, επισκέ­πτονται την αδελφή του Νίτσε. Το προσκύνημα στην Ελίζαμπετ Φαίρστερ-Νίτσε γίνεται με τη συναίνεση του Φρόυντ, αλλά ο ίδιος δε μεταβαίνει στη Βίλα... Δύο λοιπόν απόστολοι του φροϋδισμού επισκέπτονται μία από τις μεγαλύτερες πλαστογράφους όλων των εποχών! Πράγματι, η γυναίκα αυτή έκανε τα πάντα για να εντάξει τον αδελφό της στους κόλπους του ε­θνικοσοσιαλισμού με πλαστογραφίες, ψεύδη και παραποιήσεις, όπως η δημοσίευση της Θέλησης για δύναμη, ενός καθαρού πλαστογραφήματος με σκοπό τη δημιουργία του θρύλου ενός Νίτσε αντισημίτη, πολεμοχα­ρούς, Πρώσου εθνικιστή, παγγερμανιστή, ο οποίος εξυμνεί τη βιαιότητα, την κτηνωδία και την ασπλαχνία - ένα πορτρέτο της αδελφής του...

Ο Στωικός Δάσκαλος του Ερμότιμου 

ΛΥΚΙΝΟΣ: Ερμότιμε, από το βιαστικό σου περπάτημα κι από το βιβλίο σου, είναι φανερό ότι τραβάς γραμμή για τον δάσκα­λο. Κι όπως προχωρούσες, κάτι είχες στον νου σου και σάλευες τα χείλη, μουρμούριζες και κούναγες το χέρι πέρα δώθε, σαν νά ’κανες απαγγελία στον εαυτό σου. Κάποιο από ’κείνα τα μπερ­δεμένα προβλήματα θα σκεφτόσουν ή τίποτε σοφιστικά ζητήματα θα μελετούσες, έτσι για να μη μένεις άπραγος ούτε κι όταν βαδίζεις στον δρόμο, αλλά να ’σαι πάντα απασχολημένος με κάτι σοβαρό που θα σε βοηθήσει να προκόψεις στη μάθηση.

Κοινός παρονομαστής όλων των ελληνιστικών σχο­λών είναι η αναγνώριση της επίγειας προσωπικής ευδαιμονίας ως υπέρτατου αγαθού, ή τέλους (τέλος = ο σκοπός για τον όποιο κάθε τι άλλο αποτελεί μέσον). Όλη η μεταπλατωνική ηθική φιλοσοφία των Ελλήνων είναι ευδαιμονιστική. Αν κάποιος είναι ευδαίμων, αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στον δικό του έλλογο νου, και όχι σε εξω­τερικές περιστάσεις. (Οι Στωικοί φρονούν ότι οφείλεται ΜΟΝΟ στον έλλογο νου). Γι’ αυτό και λέγεται ευδαίμων: το θεϊκό στοιχείο (ο δαί­μων) εντός του, δηλαδή ο νους (ή, κατά τους Στωικούς, το ηγεμονι­κόν), είναι «καλό».

Ενάντια στον μύθο του Σαντ, πρόδρομου του Φρόυντ

Ο Απολλιναίρ πιστεύει επίσης πως ότι ο άν­θρωπος των γραμμάτων, ο συγγραφέας, ο μυθιστοριογράφος, ο θεατρικός συγγρα­φέας, θέτει τα θεμέλια της σύγχρονης σεξουαλικής ψυχοπαθολογίας. Ακόμα περισσότερο, ο άνθρω­πος των Καλλιγραμμάτων βεβαιώνει πως, στο έργο του, βρίσκουμε «μια αυστηρά (sic) επιστημονική (sic) ταξινόμηση όλων των παθών που σχετίζονται με το σεξουαλικό ένστικτο».

Νοιώθουμε τον πόνο, αλλά όχι και την έλλειψη του πόνου· -νοιώθουμε την έγνοια, αλλά όχι και την έλλειψή της· το φόβο, Αλλά όχι και τη σιγουριά. Νοιώθουμε τον πόνο και την επιθυμία, όπως νοιώθουμε και την πείνα και τη δίψα. Μόλις όμως εισακουστούν, τελειώνουν όλα, σαν την μπουκιά, που μόλις την καταπιούμε, παύει να υπάρχει για την αίσθησή μας.

Ενάντια στον μύθο ενός μη σαδιστή Σαντ.

Πρώτη κοινοτοπία: ο Σαντ δεν ήταν σα­διστής. Διαβάζουμε στον Απολλιναίρ: «Νομίζω πως ο μαρκήσιος ντε Σαντ ήταν λιγότερο ένοχος από όσο κάποιοι ισχυρίζο­νταν». Ας αφήσουμε κατά μέρος το «νομίζω» και το «κάποιοι», έστω και αν, για την ακρίβεια και την κατανόηση της συζήτησης, ο κάθε αναγνώστης επιθυμεί να γνωρίζει, με αιτιολόγηση, επιχειρήμα­τα, αποδείξεις, για ποιον λόγο πιστεύει ο ποιητής ότι ο πεζογράφος δεν υπήρξε ο ένοχος που η ιστορία υποδεικνύει, εντούτοις, χωρίς καμιά αμφισβήτη­ση! Ποιος κρύβεται πίσω από αυτό το τόσο βολικό «κάποιοι», ώστε να αποφεύγει να κατονομάζει τους αντιπάλους του σε αυτό το εγχείρημα;