RUINS

Είναι όπως οι κομματικές εφημερίδες: οι ψηφοφόροι τις αγοράζουν γιατί ξέρουν τι θα διαβάσουν σε αυτές, τρισευτυχισμένοι που επιβεβαιώνεται ότι ψήφισαν το σωστό. Έτσι, δημιουργείται ένα αυτοτελές κινηματογραφικό "είδος", συγγενικό του πορνό: ο πελάτης ξέρει τι θέλει να δει κι ο δημιουργός αγωνίζεται να του το δώσει όσο καλύτερα μπορεί. Είναι μια από τις πιο έντιμες συναλλαγές που μπορούν να υπάρξουν. Μόνο που, συνήθως, δεν γίνεται με την ιδιωτικότητα που προστατεύει τη θέαση μιας ταινίας πορνό.

Είναι πολύ απογοητευτικό ότι σε αυτήν την κατηγορία ανήκει και αυτό το έργο, που αφορά ένα σοβαρότατο ζήτημα παραβίασης ανθρώπινων δικαιωμάτων: τις προεκλογικές συλλήψεις οροθετικών γυναικών στην Αθήνα του 2012, τη διαπόμπευσή τους στο Διαδίκτυο, την αντισυνταγματική υγειονομική διάταξη, τη σύλληψη και κράτησή τους σε άθλιες συνθήκες, τη δικαίωσή τους από τα δικαστήρια. Το ντοκιμαντέρ ξεκινάει και καταλήγει στην αντίληψη ότι με την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων ασχολείται ένας, συγκεκριμένος λίγο - πολύ, πολιτικός χώρος: οι άνθρωποι της Αριστεράς, κυρίως της εξωκοινοβουλευτικής. Με τεράστια, όπως είδαμε, επιτυχία. Οι υπόλοιποι και οι ανένταχτοι είναι σχεδόν ύποπτοι για υπόθαλψη των παραβιάσεων, αν όχι για την ηθική αυτουργία τους: ταυτίζεται - δήθεν- με το 80% που επιδοκίμασε την ανάρτηση των φωτογραφιών, σύμφωνα με την έγκυρη δημοσκόπηση μιας απογευματινής εκπομπής. Επομένως είναι εξ ορισμού αποκλεισμένοι από την καταγραφή των δράσεων ή των σκέψεών τους και σιωπηρά κατατάσσονται μαζί με τους "άλλους". Τους κακούς.

Με αυτές τις ξεκάθαρες αφετηρίες, το Ruins καταφέρνει να υποβαθμίσει το θέμα του, ως υποθεσούλα που απασχόλησε έναν μικρόκοσμο της Αθήνας και ορισμένα μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού. Από το έργο λείπει μια σημαντική πτυχή: το ίδιο το χρονικό της δ ι α π ό μ π ε υ σ η ς. 
- Ποιός ήταν ο εισαγγελέας που υπέγραψε τη διαταγή για τη δημοσιοποίηση των δεδομένων των οροθετικών γυναικών στο διαδίκτυο και με ποια αιτιολογία; Γιατί δεν αρκούσε η αρχική ανωνυμοποιημένη ανακοίνωση του ΚΕΕΛΠΝΟ;Τι λένε εισαγγελέας και ΚΕΕΛΠΝΟ για το θέμα; 
- Από πού προήλθε το αίτημα για έκδοση της εισαγγελικής εντολής; 
- Γιατί δεν επενέβη στην υπόθεση η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα; Τι λέει ο πρόεδρός της για την παράλειψη αυτήν;
- Ποιες ήταν οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις που επήλθαν στα ανθρώπινα δικαιώματα μετά το χρονικό της διαπόμπευσης; Ήταν επαρκείς; Έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα ή εξακολουθούν να διαπομπεύονται άνθρωποι στην ιστοσελιδα της αστυνομίας; Έχουν αποζημιωθεί ποτέ άνθρωποι από τέτοιες διαπομπεύσεις;
- Κινήθηκαν δικαστικά οι θιγόμενες για να αποζημιωθούν; 
- 'Αλλοι πολιτικοί φορείς και ΜΚΟ δεν τοποθετήθηκαν για το περιστατικό; Δεν έκαναν ενέργειες για τη λογοδοσία της κυβέρνησης; Το ντοκιμαντέρ αναπαράγει υλικό από τις ειδήσεις της τηλεόρασης, βίντεο με δηλώσεις του τότε υπουργού υγείας, ο οποίος προσπαθούσε να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα προκαλώντας συχνά το γέλιο (λέγοντας, π.χ., ότι ήθελαν να δημοσιεύσουν και τα στοιχεία των πελατών των εκδιδόμενων!), συνεντεύξεις από τα θύματα, ενός δικηγόρου συλλογικότητας, μερικών άλλων προσώπων που είχαν μια περιφερειακή - περιγραφική σχέση με την υπόθεση και αμήχανα πλάνα από βανδαλισμένα ή μη αγάλματα γυναικών και κούκλες βιτρίνας στην Αθήνα.

Έτσι μένει έξω από το έργο μια σημαντική πτυχή του χρονικού που αφορά το σύνολο της διαδικτυακής κατακραυγής για τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων: ο χώρος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς κατ' ανάγκη τους σχηματικούς και κάθετους πολιτικούς διαχωρισμούς που φαντασιώνονται οι δημιουργοί του Ruins, αντέδρασε σθεναρά, υπογραμμίζοντας τη σαφή προεκλογική στόχευση της επιχείρησης - σκούπα κατά της "υγειονομικής βόμβας" και προωθώντας το θέμα στο εξωτερικό. Κανένα ντοκιμαντέρ που θέλει να περιγράψει έστω, το θέμα αυτό, δεν μπορούσε να παρακάμψει τη διάσταση που έχει μια βαρύτατη προσβολή του ιατρικού απορρήτου με διαδικτυακές αναρτήσεις, ακριβώς σε συνθήκες Κοινωνίας της Πληροφορίας. Κατά την πρώτη παρουσίαση του έργου αυτού στο Μουσείο Μπενάκη, η δημιουργός παραδέχθηκε ότι το θέμα δεν έχει καλυφθεί από αυτές τις πλευρές. Ωστόσο, όταν της τέθηκε το ερώτημα για τον ρόλο των social media, επέλεξε να σταθεί στην αρνητική πλευρά, αναφέροντας ότι τα προσωπικά δεδομένα των γυναικών παραβιάστηκαν κατά κόρον από ιστοσελίδες και blogs, τα οποία ακόμη και σήμερα εξακολουθούν να αναπαράγουν αυτό το υλικό. Αυτή ήταν η μόνη σχέση των social media με τη συγκεκριμένη υπόθεση; Όχι βέβαια! Αυτή είναι απλά η στρεβλή εντύπωση που έχει η δημιουργός για το θέμα. Και που προσπαθεί να μας πείσει ότι ισχύει, ενώ διαψεύδεται με ένα απλό google search.

Η μόνη ίσως νέα πληροφορία που έρχεται να προσθέσει το έργο στην κοινή γνώση μας για την υπόθεση, είναι ότι ανάμεσα στις οροθετικές γυναίκες που συνελήφθησαν, μόνο μία (1) ήταν αποδεδειγμένα εκδιδόμενο πρόσωπο: η πρώτη. Δεν είμαι σίγουρος βέβαια ότι για πρώτη φορά κοινοποιείται αυτή η πληροφορία μέσω του ντοκιμαντέρ, αλλά ας παραδεχτούμε ότι οι περισσότεροι το μάθαμε από εκεί. Αξίζει λοιπόν να γυριστεί μια ολόκληρη ταινία για να μας δείξει τις συνεντεύξεις των γυναικών, την ιδεολογικά φορτισμένη αφήγηση ότι μόνο η αριστερά ασχολήθηκε με το θέμα και τα αγάλματα γυναικών από το κέντρο της Αθήνας; Νομίζω πως ναι, αφού υπάρχει αρκετό κοινό που θέλει να δει τέτοια έργα. Άλλωστε, θα μπορούσε να είναι ένα επεισόδιο τηλεοπτικής σειράς τεκμηρίωσης, από αυτά που προσθέτουν μουσική επένδυση για την παραγωγή λίγο περισσότερου συναισθήματος - και τηλεθέασης - ακόμα.

Έτσι, το έργο θα έβρισκε πράγματι το μεγάλο κοινό στο οποίο απευθύνεται. Δύσκολα όμως θα έβρισκε την κατάταξή του σε μια συλλογή από σημαντικά ντοκιμαντέρ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που αποκάλυψαν πτυχές άγνωστες συνταράσσοντας το ανυποψίαστο κοινό και πήγαν την τέχνη αυτή μερικά βήματα πιο μπροστά.