Θα θίξω ένα ζήτημα που εδώ και πολλά χρόνια θεωρώ ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη χώρα. Η χώρα μας διαθέτει μεγάλες εκτάσεις με οικολογικό πλούτο που έχουν χαρακτηριστεί ως προστατευόμενες εδώ και αρκετές δεκαετίες. Η ορολογία προστασίας τους, οι συνθήκες που την διέπουν ή το τυπικό μέρος τους δεν έχει καμιά σημασία σε αυτό το κείμενο. Εδώ θα δώσουμε σημασία σε δύο πολύ βασικούς πυλώνες.
Ο ένας είναι μη εφαρμογή των όρων προστασίας για αυτούς τους χώρους. Ο άλλος είναι η ισχνή οικονομική αξιοποίηση που έγινε και γίνεται στερώντας όπως θα δούμε από τη χώρα αλλά και από την υπόθεση της προστασίας κατ’ επέκταση πολύτιμους πόρους.
Ας δούμε λοιπόν τι ισχύει σήμερα στο πλέγμα αυτό των λεγόμενων Εθνικών Πάρκων. Διάσπαρτα εθνικά πάρκα με οργανωτικά προβλήματα, με ελάχιστες υποδομές, υποτυπώδη προγραμματισμό, κακή και ανύπαρκτη τουριστική κατεύθυνση, υπό-χρηματοδότηση και κακή διαχείριση κονδυλίων, χαμηλή ένταξη σε αναπτυξιακά προγράμματα, καμιά σύμπραξη με ιδιώτες, χαμηλή ποιότητα στελεχών που δεν αξιολογούνται, χωρίς φύλαξη και περιορισμούς με βάση τη περιβαλλοντική νομοθεσία (κυνήγι, αγροτικές εργασίες, παράνομη δόμηση). Η επισκεψιμότητα βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα μόλις μερικών δεκάδων χιλιάδων επισκεπτών και σε απαράδεκτα επίπεδα σε σχέση με ανάλογα ευρωπαϊκά πάρκα (όπως θα δούμε παρακάτω) . Η χαμηλή προστασία και η σχεδόν ανύπαρκτη περιβαλλοντική πολιτική έχει οδηγήσει πλήθος βιοτόπων σε πολύ κακή κατάσταση μερικοί δε από αυτούς έχουν μη αναστρέψιμες βλάβες. Επίσης τα ιστορικά και αρχαιολογικά μνημεία, οι παραδοσιακοί οικισμοί και περιοχές με ενδιαφέρον δεν είναι ενταγμένες στο πρόγραμμα των πάρκων. Οι μονάδες οικοτουρισμού – αγροτουρισμού και δραστηριοτήτων στη φύση δεν είναι ενταγμένες κατά κανένα τρόπο σε ένα ευρύτερο και αποτελεσματικό σχεδιασμό. Δεν υπάρχει δικτύωση μεταξύ πάρκων, τουριστικών εγκαταστάσεων, ΕΟΤ και μουσείων – θεματικών πάρκων (π.χ. επισκέψιμα σπήλαια) . Δεν υπάρχει στοιχειώδης δυνατότητα πώλησης τουριστικού προγράμματος με οργανωμένο τρόπο. Δεν υπάρχει αξιολόγηση, τυποποίηση και κατάταξη κανενός τμήματος αυτού που θα έπρεπε να είναι ένα ολοκληρωμένο τουριστικό και περιβαλλοντικό προϊόν.
Ο παρακάτω πίνακας μας δείχνει τι ισχύει για τα εθνικά πάρκα στη Μεγάλη Βρετανία.
Τι βλέπουμε λοιπόν εδώ; Ας πάρουμε το πάρκο του Lake District. Ιδρύθηκε πριν 65 χρόνια. Μέσα στην έκταση του πάρκου ζουν 40.800 κάτοικοι. Διαθέτει 281 επισκέψιμα πολιτιστικά μνημεία. Διαθέτει 23 περιοχές προστασία. Με έκταση όσο δύο-τρεις νομοί της χώρας μας – ας πούμε όσο η Θράκη- έχει καταφέρει να προσελκύει 16.4 εκατομμύρια επισκέπτες και 24 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις. Άμεσες εισροές περίπου 1,6 δισεκατομμυρίων. Δεν ανέφερα τη Θράκη τυχαία όμως παραπάνω. Ας δούμε τι ισχύει στη Θράκη των δύο Εθνικών πάρκων. Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία επισκεψιμότητας ( ή αν υπάρχουν θα είναι κρυμμένα σε κάποια δαιδαλώδη ιστοσελίδα) οι επισκέπτες δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 50-100 χιλιάδες ετησίως. Για ένα παρόμοιο χώρο με διπλάσιες περιοχές Ramsar και πολλαπλάσια ιστορικά και πολιτιστικά μνημεία.
Ας μην ταλαιπωρούμαστε άλλο με στοιχεία. Προτάσεις υπάρχουν πολλές και από πολλές πλευρές. Δεν υπάρχει όμως τόλμη, φαντασία, νέες δυνατότητες συνεργασίας, νέα πρότυπα προβολής και διαχείρισης. Θα τολμούσε άραγε η χώρα μας ποτέ να εντάξει στον ίδιο σχεδιασμό πολιτιστικά και φυσικά μνημεία κάτω από μία ομπρέλα διαχείρισης; Θα τολμούσε να δώσει το management ενός πάρκου σε ιδιώτη; Θα τολμούσε να εφαρμόσει περιβαλλοντική προστασία απέναντι σε οργανωμένα συμφέροντα όπως οι κυνηγοί που καταστρέφουν συστηματικά τον φυσικό πλούτο της χώρας; Πρέπει λοιπόν να απαντηθούν μια σειρά από ερωτήματα που αφορούν όλο το οικοδόμημα. Μετά θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στην αποτελεσματική προστασία και στην οικονομική εκμετάλλευση αυτού του ταλαιπωρημένου φυσικού κεφαλαίου. Δεν χρειάζεται παρά να μιμηθούμε τους πρωτοπόρους και επιτυχημένους στον τομέα αυτό.
Facebook: Georgios Voloudakis
