Τσαϊκόφσκι: «Υπάρχουν πολλά αγκάθια, αλλά τα τριαντάφυλλα είναι επίσης πάρα πολλά»

22.03.2016

Οι ψυχολόγοι έχουν βρει ότι μια χαμηλή δόση μελαγχολίας ενισχύει τη δημιουργικότητα, ενώ η κλινική ακραία κατάθλιψη μπορεί να εξουθενώσει τη δημιουργία.

Λίγοι καλλιτέχνες έχουν ισορροπήσει σε αυτή τη λεπτή γραμμή με περισσότερο πείσμα και αυτογνωσία. Ένας από αυτούς είναι ο μεγάλος συνθέτης Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (7 Μάη 1840-6 Νοεμβρίου 1893).

Συχνά σε όλη την αλληλογραφία του με την οικογένεια και τους φίλους, που υπάρχει σε αυτό το βιβλίο, ο Τσαϊκόφσκι γράφει για τις έντονες αλλαγές στη διάθεση του, ανάμεσα σε περιόδους κατάθλιψης και απλής μελαγχολίας. Αυτό το φιλόξενο ταγκό της θλίψης και της ακτινοβολίας είναι τελικά αυτό που δίνει στη μουσική του, διαχρονικότητα εισδύοντας στην ψυχή μας.

Σε μια επιστολή την άνοιξη του 1870, λίγο μετά το τριακοστό έτος της ηλικίας του, ο Τσαϊκόφσκι γράφει:

Κάθομαι δίπλα στο ανοιχτό παράθυρο (τέσσερις η ώρα το πρωί) και αναπνέω τον αέρα ενός υπέροχου ανοιξιάτικου πρωινού..

Η ζωή εξακολουθεί να είναι ωραία, αξίζοντας να ζεις ένα πρωινό του Μαΐου... Εγώ υποστηρίζω ότι η ζωή είναι όμορφη, παρά τα πάντα!

Αυτό το «πάντα» περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:

1. Ασθένεια, Έχω πάρει πάρα πολλά κιλά, και τα νεύρα μου είναι κομμάτια.

2. Το Ωδείο «απειλεί» ότι θα με διώξει. Είμαι όλο και περισσότερο πεπεισμένος ότι είμαι απολύτως ακατάλληλος να διδάξω τη θεωρία της μουσικής.

3. Η οικονομική μου κατάσταση είναι πολύ κακή.

4. Αμφιβάλω πολύ αν η όπερα Undina (Russian: Ундина) θα πρέπει να εκτελεστεί.

Με μια πρόταση, υπάρχουν πολλά αγκάθια, αλλά τα τριαντάφυλλα είναι επίσης πάρα πολλά.

. . .

Το φθινόπωρο του 1876, ο Τσαϊκόφσκι παρηγορεί τον αγαπημένο του ανιψιό εξαιτίας μια περιόδου μελαγχολίας:

«Πιθανώς να μην ήσουν αρκετά καλά, περιστέρι μου, όταν μου έγραψες και στο σημείωμα διαφαίνεται η πραγματική μελαγχολία σου. Το αναγνώρισα επειδή αυτό το συναίσθημα το ξέρω πολύ καλά.

Στη ζωή μου, υπάρχουν ημέρες, ώρες, εβδομάδες και μήνες, που όλα φαίνονται μαύρα, βασανίζομαι από τη σκέψη ότι έχω εγκαταλειφθεί, ότι κανείς δεν νοιάζεται για μένα.

Πράγματι, η ζωή μου έχει λίγη αξία για τους άλλους. Αν ήταν να εξαφανιστώ από τη Γη, δεν θα ήταν μεγάλη απώλεια για τη ρωσική μουσική, και δεν θα προκαλούσε σε κανέναν μεγάλη δυστυχία.

Εν ολίγοις, ζω μια εγωιστική ζωή. Δουλεύω για τον εαυτό μου και μόνο, και ενδιαφέρομαι μόνο για μένα.

Αυτό είναι σίγουρα πολύ άνετο, ωστόσο είναι θαμπό και άψυχο. Αλλά ότι εσύ, οι οποίος είσαι απαραίτητος για την ευτυχία που δίνεις, μπορείς να διώξεις την κατάθλιψη, είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα.

Όσο για μένα, θα ήταν παράλογο να μιλάμε για την αγάπη μου για σένα. Αν νοιάζομαι για κάποιον, αυτοί είστε εσείς, για την οικογένειά σου, για τους αδελφούς μου και τον παππού μας.

Σας αγαπώ όλους, όχι γιατί είστε η οικογένεια μου, αλλά επειδή είστε οι καλύτεροι άνθρωποι στον κόσμο.»