Συναισθηματικός Συμβολισμός στις Αναλογικές Φωτογραφίες

13.02.2018
Συναισθηματικός Συμβολισμός στις Αναλογικές Φωτογραφίες

Συνηθίζαμε να φωτογραφίζουμε ακολουθώντας μια συγκεκριμένη μέθοδο η οποία αποτελούταν από μία πολύ συγκεκριμένη ακολουθία ενεργειών. Αγοράζαμε το φιλμ, το τοποθετούσαμε, κάποιες φορές ανεπιτυχώς, στην φωτογραφική μηχανή την οποία κουβαλούσαμε με ένα μείγμα ενθουσιασμού για το τι θα καταφέρουμε να αποτυπώσουμε και απογοήτευσης για το βάρος που πρόσθετε στον λαιμό ή στο σακίδιο μας.

Στήναμε εαυτόν ή συνοδοιπόρους μπροστά από τον φακό, φωτογραφίζαμε και μετά την ολοκλήρωση όλου του φιλμ γυρνούσαμε προσεκτικά το ρότορα έτσι ώστε να μαζέψουμε το φιλμ και να το παραδώσουμε ασφαλές στο φωτογραφείο, αν δεν είχαμε ανοίξει κατά λάθος την φωτογραφική μηχανή πριν ολοκληρώσουμε το γύρισμα. Εν τέλει περιμέναμε υπομονετικά για πολλές ημέρες μέχρι να τις παραλάβουμε.

Όλα αυτά για να ένα προϊόν το οποίο παρόλ’ αυτά ήταν φορτισμένο με συναίσθημα αντιστρόφως ανάλογο της αμφίβολης ποιότητάς του ή της χρονοβόρας διαδικασίας του.

Ήταν ένα αντικείμενο γεμάτο προσμονή, ενθουσιασμό, θετικότητα, χαρά, λύπη, νόστο, ρομαντισμό, ανάμνηση. Και αυτά τα συναισθήματα ανυπομονούσαμε να τα μοιραστούμε με τους συνοδοιπόρους και να τα αναβιώσουμε ξεφυλλίζοντας τα άλμπουμ που με τόσο μεράκι γεμίζαμε και αποθηκεύαμε στα ράφια της βιβλιοθήκης.

Πραγματικές φωτογραφίες, πραγματικά άλμπουμ, πραγματικές βιβλιοθήκες. Υλικό που μπορούσαμε να αγγίξουμε κάθε στιγμή ακόμα και να μυρίσουμε αν είχε περάσει πολύς καιρός και η υγρασία είχε ποτίσει τα φύλλα. Μπορεί τα χρόνια να περνούσαν και οι φωτογραφίες να ξεθώριαζαν, τα συναισθήματα που τις συνόδευαν όμως όχι. Αυτά παρέμεναν ανεξίτηλα, άφθαρτα στο πέρασμα του χρόνου και όσες φορές επιστρέφαμε στις φωτογραφίες, επέστρεφαν μαζί με τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα.

Γιατί άραγε; Η όλη διαδικασία μπορεί να ήταν χρονοβόρα και αβέβαια σε όλα της τα στάδια, αλλά έτσι εγγυόταν την αντιπροσώπευση πολύ περισσότερο μιας απλής απεικόνισης κάποιας στιγμής.

Φωτογραφίζοντας μια εμπειρία δεν γνωρίζαμε εκ των προτέρων την ποιότητα της φωτογραφίας που τραβήξαμε. Δεν γνωρίζαμε αν ήταν, καλή ή κακή, δεν γνωρίζαμε καν αν θα υπήρχε φωτογραφία για να δούμε. Δεν μαζευόμαστε πίσω από τον φωτογραφικό φακό αφού είχαμε φωτογραφηθεί για να ελέγξουμε μεταξύ δεκάδων αντιτύπων και να διαλέξουμε εκείνη που προτιμούσαμε ή, ακόμα χειρότερα, να τις διαγράψουμε όλες και να προσπαθήσουμε να αναπαράγουμε την ίδια ή κάποια καλύτερη πόζα.

Μαζευόμαστε αποκλειστικά μπροστά από τον φακό σε μια προσπάθεια να συλλάβουμε μια στιγμή και να την μετατρέψουμε σε αιωνιότητα.

Δεν είχαμε καν την δυνατότητα να διαγράψουμε κάτι και γι αυτόν τον λόγο η διαγραφή ως έννοια ήταν ανύπαρκτη και κατ’ επέκταση ανούσια. Καμμία διαγραφή φωτογραφίας, καμμία διαγραφή συναισθημάτων, καμμία διαγραφή ανάμνησης.

Αυτό πού μας ένοιαζε ήταν μόνο το συναίσθημα την στιγμή που το κλείστρο ηχούσε και αυτό το συναίσθημα δεν ήταν εστιασμένο στην φωτογραφική μηχανή, αλλά στην ίδια την στιγμή. Δεν εστιάζαμε σε ένα αντικείμενο, αλλά στην στιγμή και την εμπειρία. Μόνο δύο πράγματα υπήρχαν: η εμπειρία και τα συναισθήματα που έδιναν ζωή και νόημα στην στιγμή.

Δεν μας ένοιαζε πώς φαινόμαστε στις φωτογραφίες, αλλά πώς νοιώθαμε όταν τις τραβούσαμε και αυτό ήταν που αντιπροσώπευε η αναλογική φωτογραφία. Και στο συναίσθημα της στιγμής προσθέταμε και την επένδυση σε χρόνο, την προσμονή της περαίωσης, την ανακούφιση ή την απογοήτευση για το αποτέλεσμα, την συναισθηματική μας εμπλοκή σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Επενδύαμε σε κάτι και αυτό το κάτι γινόταν όλα όσα ένα κομμάτι χαρτί θα μπορούσε να γίνει. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρναμε πάντα να μεταβιβάσουμε το συναίσθημα στην φωτογραφία και μέσω αυτής στο μέλλον.

Το συναίσθημα ήταν η ουσία, όχι η φωτογράφιση. Η φωτογραφία ήταν απλά το πανομοιότυπο αυτής της ουσίας. Δεν μας ενδιέφερε η όποια τελειότητα, αλλά καταφέρναμε να αποτυπώσουμε τέλεια τις στιγμές που επιθυμούσαμε να κρατήσουμε ζωντανές.

Δεν κυνηγούσαμε την τελειότητα. Κυνηγούσαμε εμπειρίες και αισθήματα και αυτά ήταν αρκετά για να κάνουν μια στιγμή τέλεια.

***

Απόστολος Φούρναρης BSc, MA, MBPsS,

Trainee Psychoanalytic Psychotherapist