A. Οι θεωρίες συνωμοσίας δεν χρειάζονται αποδείξεις, καθώς αντιστρέφουν την σχέση υποθέσεων και αποδείξεων. Η υποψία είναι ανώτερη από τα αντικειμενικά στοιχεία. Για τον συνωμοσιολόγο τα στοιχεία είναι απλώς η απατηλή «επιφάνεια», ενώ το κρυφό «βάθος» βρίσκεται στην υποψία. Εκείνα είναι οι μαριονέτες του προσκηνίου, τούτη ο σκηνοθέτης που τις κινεί με τα νήματα του παρασκηνίου.
Το αποτέλεσμα: αυτός που αγνοεί αισθάνεται κάτοχος βαθύτερων γνώσεων από εκείνον που επικαλείται πραγματικά στοιχεία. Αυτός που υποψιάζεται έχει ήδη «μυριστεί» και «ξέρει», δεν χρειάζεται αποδείξεις.
Όσον αφορά τις ανταποδείξεις του «αρνητή», αυτές είναι ήδη σημαδεμένες με το στίγμα της αφέλειας, αν όχι των πονηρών προθέσεων. Και έτσι ο καχύποπτος βλαξ βρίσκεται σε θέση υπεροχής απέναντι στον επιμελή διερευνητή των αποδεικτικών στοιχείων! Να γιατί η παχυλή άγνοια συνοδεύει πάντα τις θεωρίες αυτές.
B. Η συνωμοσιολογική θεωρία είναι από την φύση της άτρωτη, καθώς οποιαδήποτε άρνηση της συνωμοσίας αυτοδικαίως συνιστά απόπειρα συγκάλυψής της, είναι δηλαδή μέρος του συνωμοτικού σχεδίου. Το ότι δεν βρίσκονται αποδείξεις της συνωμοσίας αποδεικνύει την αποτελεσματικότητά της: οι συνωμότες «κατέστρεψαν τα ίχνη της δράσης τους» -ποια άλλη πιο τρανταχτή μαρτυρία για τα δόλια σχέδιά τους χρειαζόμαστε;
C. Οι συνωμοσίες έχουν εκ κατασκευής ένα ακαταμάχητο ψυχολογικό πλεονέκτημα: τοποθετούν την πολύτιμη αφεντιά μας στο πολιορκούμενο κέντρο του κόσμου.
D. Ταυτόχρονα, το μανιχαϊστικό σχήμα κέντρο/εγώ/καλό –περιφέρεια/άλλοι/κακό ανταποκρίνεται θαυμάσια και στις λογικές απαιτήσεις μιας κοσμοαντίληψης που μπορεί να «εξηγήσει» τα πάντα.
E. Οι συνωμοσίες δίνουν την πιο ευπρόσδεκτη απάντηση στις αποτυχίες μας: δεν φταίει ποτέ η ανικανότητά μας, φταίει πάντα η δολιότητα των συνωμοτών, που έχουν κάνει στόχο της δικής τους ζωής την καταστροφή της δικής μας. Να γιατί οι συνωμοσίες γνωρίζουν λαμπρή άνθηση σε εποχές εθνικών αποτυχιών, όπως η σημερινή.
Βαγγέλης Πανταζής – διδάκτωρ Ιστορίας και συγγραφέας
