Ενριέτα Λάκς: Η αθάνατη γυναίκα που έσωσε την ανθρωπότητα

07.12.2013
Ενριέτα Λάκς: Η αθάνατη γυναίκα που έσωσε την ανθρωπότητα

Εν αρχή ήταν τα....κύτταρα της Ενριέτα Λάκς τα οποία  άνοιξαν το δρόμο στην Ιατρική για να καταπολεμηθούν αρρώστιες οι οποίες έως τα μισά του προηγούμενου αιώνα ήταν ανίκητες και σκότωναν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Ο λόγος για την  Ενριέτα Λακς μια μαύρη φτωχή αγρότισσα από τον αμερικανικό Νότο, που νικήθηκε από τον καρκίνο τραχήλου μήτρας το 1951 και τα κύτταρα που της αφαίρεσαν, χωρίς η ίδια να το γνωρίζει, ήταν τα πρώτα ανθρώπινα κύτταρα που όχι μόνο επιβίωσαν, αλλά αναπτύχθηκαν σε συνθήκες εργαστηρίου. 

Όπως αναφέρει η Ρεμπέκα Σκλουτ μια Αμερικανίδα δημοσιογράφος στο βιβλίο της "Η αθάνατη ζωή της Ενριέτα Λακς" το 1951  ένας γιατρός στο νοσοκομείο «Τζον Χόπκινς» στη Βαλτιμόρη διαπίστωσε ότι για πρώτη φορά κύτταρα από το ανθρώπινο σώμα διατηρούνταν στη ζωή σε δοκιμαστικό σωλήνα. Τα κύτταρα αυτά προέρχονταν από τον κακοήθη όγκο της 31χρονης Αφροαμερικανής Ενριέτα Λακς και για αρκετές δεκαετίες η προέλευσή τους παρέμεινε μυστική!

Τα κύτταρα καλλιεργήθηκαν στο εργαστήριο και αποτέλεσαν την πηγή για τις δοκιμές του εμβολίου κατά της πολιομυελίτιδας, χρησιμοποιήθηκαν σε έρευνες που οδήγησαν στην ανάπτυξη της Μοριακής Βιολογίας και της Βακτηριολογίας, ταξίδεψαν στο διάστημα στις πρώτες διαστημικές αποστολές, στο πλαίσιο πειραμάτων για την έλλειψη βαρύτητας, και βρέθηκαν στο επίκεντρο μελετών για την κλωνοποίηση, την εξωσωματική γονιμοποίηση και τη χαρτογράφηση των γονιδίων.

Θεωρούνται ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που έχουν συμβεί στην ιατρική τον τελευταίο αιώνα και έχουν μελετηθεί με τόση λεπτομέρεια και ακρίβεια, που πλέον είναι γνωστή στους επιστήμονες κάθε τους ιδιότητα, ενώ ο κατάλογος της συμβολής τους στη δημιουργία φαρμάκων μοιάζει ατελείωτος: χρησιμοποιήθηκαν ανάμεσα σε άλλα για τη θεραπεία του έρπητα, της λευχαιμίας, της γρίπης, της αιμοφιλίας, της νόσου του Πάρκινσον.

Henrietta-Lacks-2-thumb-400xauto-7959-Edit-600x394

Ζουν 60 χρόνια 

Η ανθεκτικότητά τους είναι τέτοια ώστε επιβιώνουν μέχρι σήμερα, 60 χρόνια μετά το θάνατό της.

Πρακτικά σε όλο τον κόσμο, τα κύτταρα της Λακς αποτέλεσαν τη βάση μελετών από επιστήμονες και ήταν γνωστά ως HeLa από τα αρχικά της, αλλά μόλις τη δεκαετία του '70 το όνομα της απογόνου σκλάβων που δούλευαν σε καπνά διέρρευσε στην επιστημονική κοινότητα και η οικογένειά της άρχισε να μαθαίνει το ρόλο της γυναίκας στην Ιατρική.

Ο σύζυγός της και τα τέσσερα παιδιά τους προσεγγίστηκαν από επιστήμονες για να δώσουν αίμα, προκειμένου να συνεχιστεί η εκμετάλλευση των κυττάρων που είχαν «μολυνθεί» από τις συνεχείς καλλιέργειες και το εξωτερικό περιβάλλον. Η προσπάθειά τους να διεκδικήσουν τμήμα του ανυπολόγιστου τζίρου που δημιούργησε η βιομηχανία εκμετάλλευσης των κυττάρων στην Ιατρική και τη Φαρμακευτική δεν απέδωσε καρπούς.

Ωστόσο δεν πρόκειται μόνο για μια επιστημονική βιογραφία: το βιβλίο φέρνει στο φως μια σειρά από αμφιλεγόμενα πειράματα σε Αφροαμερικανούς, δίνοντας το ιστορικό πλαίσιο του φυλετικού διαχωρισμού της εποχής, εκθέτει τις επιπτώσεις της ιατρικής πρακτικής στους ασθενείς, θίγει ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας, θέτει ερωτήματα για τα όρια της επιστήμης και τη διαχείριση του βιολογικού υλικού που αποτελεί μια ανθηρή βιομηχανία σήμερα και παραθέτει τις δικαστικές μάχες που έχουν γίνει για την αντιμετώπιση αυτής της εκμετάλλευσης.

Μόνο ηθική αναγνώριση

Μετά από ατέλειωτες δικαστικές διαμάχες η συμφωνία που κατάφερε να επιτύχει η οικογένεια της δεν προέβλεπε χρηματική αποζημίωση αλλά μόνο ηθική αναγνώριση η οποία μεταξύ άλλων θέτει περιορισμούς της εμπορικής διανομής ολόκληρης της αλληλουχίας του DNA της ενώ  κάθε χρήση θα πρέπει να παίρνει άδεια η οποία θα εκδίδεται με τη σύμφωνη γνώμη εξαμελούς επιτροπής. Η επιτροπή αποτελείται από δύο άτομα της οικογενείας της, ενώ οι επιστημονικές ανακοινώσεις που έχουν προκύψει από κύτταρά της θα πρέπει να φέρουν το όνομά της. 

main2

Πηγή: iatropedia.gr